Přezjednota mocy spožča
Prezident Parlamenta Němskorěčneho zhromadźenstwa Belgiskeje, Charles Servaty, měješe na tójšto prašenjow čłonow Serbskeho sejma a dalšich wobdźělnikow njedawneje wuprawy do wuchodneje Belgiskeje wotmołwić. Na to je Axel Arlt z nim porěčał.
Knježe prezidento, maće tele zetkanje za spočatk zhromadneho předewzaća?
Ch. Servaty: To je skerje pokročowanje hač započatk. Wšako sym wjesoły rjec směć, zo běchu tež hižo do toho styki a poćahi mjez Němskorěčnym zhromadźenstwom (DG) a zastupnistwami Serbow. Mi bě to dźensa česć so wo dalewjedźenje abo samo wo pohłubšenje postarać. To sym rady sčinił. Runje tak hladam rady na dalše etapy.
Móže mjezsobna wuměna mjez DG a Serbami w přichodźe hišće wažniše być?
Ch. Servaty: Naša strona je zwólniwa k tomu. Štož za pohłubšenje poćahow wšak trjebamy, su paralelni rozmołwni partnerojo, z kotrymiž móhli styki na samsnej runinje nawjazać a z kotrymiž móhli pospytać zrěčenja wotzamknyć. Najprjedy za dorozumjenje na kulturnym a na towaršnostnym polu. A čehodla jednoho dnja nic runje tak na institucionalnej runinje?
„Kongres zboža“ w Běłej Wodźe
W Zhorjelskim wokrjesu zarjaduja znowa akciske tydźenje dušineje strowoty. Swětowy dźeń dušineje strowoty wšak je 10. oktobra. Lětuše hesło zarjadowanjow je „Zhromadnje sylni w časach krizy“. Wo wobsahach akciskich tydźenjow je so Andreas Kirschke z sobudźěłaćerku Łužiskeje socialneje syće Romy Ganer rozmołwjał.
Na čo złožuje so lětuši motiw akciskich tydźenjow?
R. Ganer: Hesło „Zhromadnje sylni w časach krizy“ ma zmužitosć spožčić a zwiski mjez ludźimi zesylnić, kotřiž najwšelakoriše wužadanja zmištruja. Zhromadnje móža ludźo mjenujcy mnoho zeskutkownić, předewšěm w časach, hdźež sy sam abo luba bliša wosoba ćělnje abo psychisce schorjeła. Akciske tydźenje přewjedźemy wot 9. do 26. oktobra.
Kotre wobsahi sće za lětuše tydźenje planowali?
R. Ganer: Zakładnje wěnujemy so dušinej strowoće. Přiwšěm zapřijamy ćělne dźěło, sport a zežiwjenje. Tak přewjedźemy prewentiwne poskitki, kaž na přikład gymnastiku w běrowje abo yoga. Tohorunja su diskusijne koła wo specifiskich chorosćach planowane. Dale zarjadujemy čitanja a pokazamy film „Neben der Spur“.
Snano tola hišće z blida njeje
Gmejnska rada Ralbic-Róžanta je minjeny tydźeń doskónčnje rozsudźiła, zo Mišnjanske předewzaće UKA mjez Šunowom a Smjerdźacej žanu fotowoltaikowu připrawu na łuce twarić njesmě. Wo tym je so Marian Wjeńka z projektowym nawodu předewzaća Matthiasom Jantzom rozmołwjał.
Kak wulke waše přesłapjenje po rozsudźe gmejnskeje rady bě?
M. Jantz: Wuslědk wothłosowanja gmejnskich radźićelow bě so do toho hižo trochu připowědźił, tuž wón cyle překwapjacy njebě. Přiwšěm běch chětro přesłapjeny, zo njeje so nam poradźiło, z gmejnu a radźićelemi dialog wo naležnosći samej wjesć. Najbóle je mje zadźiwało, zo so informacije wo projekće z našeje strony njejsu wobydlerjam dale dali. Tajke postupowanje w tej formje hišće dožiwili njejsmy.
Što měniće, čehodla njeje so wam poradźiło, gmejnu wo swojim projekće přeswědčić?
Ze změnami do přichoda
Jutře, štwórtk, přeprošuja hospodarscy juniorojo Budyskeho a Zhorjelskeho wokrjesa na hospodarski forum UFO (SN rozprawjachu). Do zarjadowanja je so Maximilian Gruber z hłownej organizatorku Bettinu Richter-Kästner rozmołwjał.
Kajki ma UFO–zetkanje pozadk?
B.Richter-Kästner: UFO měło so cyłkownje jako zarjadowanje k wutworjenju stykow wobhladować, na kotrymž so předewzaćeljo wo temach wuměnjeja, kotrež su sebi w před polu sami wupytali. Z tym wobjednamy na UFO zetkanjach stajnje temy, kotrež předewzaćelki a předewzaćelow tuchwilu zajimuja a wažnu rólu hraja. Tole stawa so potom tež branše a generacije přesahujo. Starši a młódši akterojo zetkaja so zhromadnje ze zastupjerjemi politiki a dalšich wobłukow. Wosebitosć našeho zarjadowanja je, zo wuměnja so wobdźělnicy direktnje w forumach a njedóstanu jenož fachowe přednoški. Tole je zdobom we wěstej měrje potajnstwo za forumom, dokelž móža so předewzaćelki a předewzaćeljo direktnje mjez sobu poradźować.
Na kotre temy złožuje so lětuši forum wosebje?
„Networking to najwažniše“
We Wotrowje zetkachu so minjeny pjatk zastupjerjo młodźinskich klubow, zo bychu so wo wšelakich temach wuměnili. Referentka za młodźinu Domowiny, Virginia Hanuzowa, je zetkanje iniciěrowała a organizowała. Maximilian Gruber je so z njej rozmołwjał.
Čehodla sće so za runje tutón format rozsudźiła?
V. Hanuzowa: Tónle format hač dotal w tutej formje eksistował njeje. Smy so za zhromadźiznu z přednoškami rozsudźili, dokelž skića wosebje přestawki mjez přinoškami młodostnym čas so tež mjez sobu lěpje wuměnić a zeznajomić. To je wosebje za te kluby zajimawe, w kotrychž su so w poslednim času wosoby w nawodnistwje změnili. Tak hodźi so wěda wot jednoho kluba do tamneho dale dać.
Kak je zarjadowanje dokładnje wotběžało?
Wjeselitaj so na „domjace hry“
Trójce předstaji Feliks Brojer we wobłuku małeje turneje swój oratorij „Wěra, nadźija, lubosć“ ducy po Hornjej Łužicy. Wot 30. septembra do 2. oktobra zaklinči twórba w Pančicach-Kukowje, we Wjazońcy a w Budyšinje. Bosćan Nawka je so z komponistom rozmołwjał.
Knježe Brojero, što je Was pohnuło, skomponować dalši – mjeztym hižo pjaty – duchowny oratorij?
F. Brojer: Za čas prěnjeho lockdowna w zwisku z koronapandemiju zrodźich před lětomaj mysličku, w tychle ćežkich dnjach posrědkować, što je křesćanam runje tak kaž njewěriwym najwažnišo, mjenujcy kmanotki (Tugenden), kotrež twórbje titul spožčeja. Libreto złoži so zdźěla na Swjate pismo a wopřijima wjacore basnje Heinricha Bony a Thorstena Benedikta Schwarty, kiž nimo toho zhromadnje ze mnu nawod koncertow wukonja.
Što z hudźbno-estetiskeho wida na publikum čaka?
Na změnu klimy nastajeni
Zarjad Sakskeho lěsa w Budyskim wokrjesu je zašły pjatk do lěsow halštrowskeje hole na pućowanje přeprosył. Milenka Rječcyna je so ze zamołwitej za zjawnostne dźěło Christinu Gaedikowej rozmołwjała.
Što běše zmysł pućowanja?
Ch. Gaedikowa: Zhromadnje ze swojim kolegu Robertom Conradom smój 16 wobdźělnikam rozkładowałoj, kotre dźěła mamy w statnym lěsu wukonjeć.
Su wobdźělnicy składnosć měli, Waju so prašeć?
Ch. Gaedikowa: Haj, a woni su to přewšo aktiwnje wužiwali. Mjez druhim je šło wo wjelka kaž tež wo schorjenje dźiwich swini na swinjacu mrětwu.
To pak njejstej zawěsće byłoj jeničkej temje. Kotre informacije staj sobupućowacym posrědkowałoj?
Ch. Gaedikowa: Robert Conrad, jako hajnik tamnišeho lěsa je wuswětlił, kotre změny wón planuje a přewjedźe, po tym zo je wón nětko dwě lěće za tamniši lěs zamołwity. Mjez druhim je wón rozjasnił, zo ma po rjadowanju sakskeho ministerstwa za wobswět skerje domjace družiny dubow sadźeć. Lěta do toho su zamołwići skerje ameriski dub wužiwali.
Kak so změna klimy wobkedźbuje?
Wuměna wo folklorje
W Nižosakskim měsće Scheeßel zetkachu so kónc tydźenja zastupjerjo čłonskich towarstwow němskeje wotnožki CIOFF (swětowa organizacija folklornych festiwalow a folklornych skupinow). Maximilian Gruber je so z referentom Domowiny za kulturu, Clemensom Škodu, wo zetkanju rozmołwjał.
Što chowa so za skrótšenku CIOFF?
C. Škoda: CIOFF je swětowa organizacija, kotraž ma tež w UNESCO poradźowacy status. Je to swětowy třěšny zwjazk za organizatorow folklornych festiwalow kaž tež za folklorne skupiny. Tež serbske skupiny su z čłonami CIOFF. Za organizowanje festiwala, na přikład we Łužicy su mjezynarodne kontakty to najwažniše. Bjez nich njemóžeš tajki festiwal docyła organizować. CIOFF pomha nam mjenujcy skupiny namakać a zdruha twori wona tež wěsty ramik regulow za wuhotowanje festiwalow. Organizacija ma swětowu runinu, ale dźěła tež w sektorach, kotrež wotpowěduja hrubje kontinentam. W tutych sektorach je potom wjacorych sekcijow, kiž su wotpowědne kraje na kontinentach.
Wo kotrych temach wuradźowachu čłonske skupiny na lětušej zhromadźiznje?
Prěni króć na dźěłarničce była
Lětuši molowanski kurs Spěchowanskeho kruha za serbsku ludowu kulturu steješe pod hesłom „Dwórnišćo pisanosće“. Milenka Rječcyna je so z Jeannine Markec z Worklec rozmołwjała.
Tónle poskitk wotměwa so hižo mnohe lěta. Čehodla sće so Wy za tónle kurs rozsudźiła?
J. Markec: Je tomu lětsa scyła prěni króć, zo sym so na dźěłarničku přizjewiła. Njewědźach dotal, zo so tajka wotměwa. Njeje tomu ani tak dołho, zo sym wo tym zhoniła.
Poskitk měri so na započatkarjow kaž tež lajskich wuměłcow. Kak dołho so Wy hižo z tworjacym wuměłstwom zaběraće?
J. Markec: Je tomu něhdźe lěto, tak so dopominam, zo so z wuměłstwom zaběram a zo sama tworju. To je za mnje móžnosć, so do druheho swěta zanurić. Mje wosebje zajimuje, kak móžu to, štož widźu abo začuwam, na mnohe wašnje zwobraznić a zo móžu za to cyle wšelaki material wužiwać. To mje wulce wabi.
Maće material, z kotrymž wosebje rady dźěłaće?
J. Markec: Mje zajimuja wěcy, kotrež móžu sama naćisnyć. Wosebje lubi so mi linolowy ćišć. Sym pak za wšelake wuměłske směry wotewrjena.
Mjezynarodna nóc njetopyrjow
Jendźelsce mjenuja njetopyrjow „bat“ a „Batnight“ je mjezynarodna nóc za škit njetopyrjow. Tuta wotmě so minjeny kónc tydźenja we 38 krajach po wšěm swěće a skedźbni na wohrožene njetopyrje a druhe zdźěla jara wohrožene družiny. Tež w Njeswačidle bě při tutej składnosći tójšto dožiwić. Hanka Jenčec je z Madlenu Mičkec z tamnišeje přirodoškitneje stacije porěčała.
Što je so w Njeswačidle składnostnje mjezynarodneje nocy njetopyrjow wotměło?
Madlena Mičkec: Smy mnohostronski program za nóc njetopyrjow přihotowali. Wone su fascinowace zwěrjata, ale tež sylnje wohrožene. Ze zawodnym přednoškom smy wobdźělnikam swět njetopyrjow zbližili a na jich situaciju skedźbnili.
Kak sće dźěći do přirodoškitneje akcije zapřijeli?
Madlena Mičkec: Přihotowachmy paslensku staciju. Tam móžachu sebi dźěći masku w formje njetopyrja zhotowić. Runje tak smy hry a kwis poskićili. Při dźěćacym kwisu bu nowa wěda wo njetopyrjach hnydom skrućena. Jako myto je kóžde dźěćo poprjančkaj w formje njetopyrjow dóstało.
