Nowy duwo za schadźowanku
22lětna Milena Wowčerjec a 21lětny Maximilian Gruber přewozmjetaj režiju programa přichodneje hornjoserbskeje schadźowanki. Milan Jurk je so ze studentku hospodarstwa rozmołwjał.
Kak sće k tutomu nadawkej přišła?
Milena Wowčerjec: Na poslednjej schadźowance so mje čłonka tehdyšeho teama režije Katka Pöpelec po programje wopraša, hač móhła sej přestajić režiju přewzać, dokelž je so jej předstajenje našeho kabareta jara lubiło. Wo tym sym sej najprjedy raz mysle činiła, wšako je to wužadacy nadawk, kotryž je z tójšto wočakowanjemi zwjazany. Horju so za wuměłski swět, za dźiwadło a za móžnosć, swójske nowe ideje zwoprawdźić. Tak sym Katce Pöpelec kaž tež hłownemu zamołwitemu Stanijej Wowčerjej připrajiła.
Kak je kombinacija mjez Wami a Maximilianom Gruberom nastała?
Dowol tež bjez wulkeho wačoka
Nic kóždy poda so w lěćnych prózdninach z tołstym kófrom do cuzby. Mjeztym zo su mnozy hižo do lětadła zalězli, wostanu druzy doma. Zo móže dowol w domiznje tež rjany być, je praktikantka Stella Pilzec wuslědźiła.
Čehodla sy so za dowol w domiznje rozsudźił(a) a što njesmě na žadyn pad falować?
Mila Dźisławkec z Dobrošic: Sym so za dowol w domiznje rozsudźiła, dokelž chcu swoju jězbnu šulu zakónčić a zo bych wukrajne lěto planowała. Lěćo doma přiwšěm wužiwam. Sym husto z přećelemi po puću a chodźu na zarjadowanja. Wšědne wuchodźowanje z psom njesmě na žadyn pad falować. Wosebje wjeselu so na bičwolejbulowu turu Radija Saktula – tuta je kóždu póndźelu kruty termin w prózdninskim času. Prózdniny doma po mojim měnjenju tójšto ludźi podhódnoća, dokelž njewidźa husto potencial wočerstwjenja w domiznje.
Zetkawanišćo tež za wožiwjenje rěče
„Piknyg“ rěka najnowši projekt rěčneho motiwatora Luciana Kaulfürsta, z kotrymž chce jutře, štwórtk, wožiwjenju serbšćiny wokolnje Malešec dalši impuls spožčić. Bosćan Nawka je so z nim rozmołwjał.
Knježe Kaulfürsto, što mamy sej pod „piknygom“ předstajić?
L. Kaulfürst: Nowotwórba je zestajenka słowow „piknik“ a „nygać“. Hižo dołho sym wo tym rozmyslował, kak hodźała so łuka před mojim běrowom w Přiwćicach wužiwać. Nastork za nowy format bě mi Budyska bara Sundowner jako zetkawanišćo za wólnu wuměnu w přihódnej atmosferje – a tajke zetkawanišćo wutworić w kónčinje, hdźež ludźo wotpowědne poskitki nimaja, sta so naposledk z rozsudnej mysličku. Hinak hač w barje wšak móža sej wopytowarjo sobu přinjesć, na čož tež přeco apetit maja – potajkim kaž na pikniku. K tomu słušeja wězo tež utensilije, na kotrychž móža sedźeć abo ležeć. Za wšě pady pak změjemy někotre ławki a snano tež někotryžkuli lěhak; a zawěsće budu tež napoje a přikuski na předań.
Chceće tak přidatny rěčny rum wutworić?
Tietz frakciju BSW wopušćił
Wosrjedź junija je najstarši radźićel w Budyskim wokrjesnym sejmiku, 82lětny Diethold Tietz zdźělił, zo swoju frakciju BSW wopušći. Milan Pawlik je so z nim rozmołwjał.
Do poslednich komunalnych wólbow w lěće 2024 sće za frakciju Lěwicy we wokrjesnym sejmiku dźěłał. Što je Was pohnuło, za BSW kandidować?
D. Tietz: Hižo wot lěta 1990 jako radźićel w Budyskim wokrjesnym sejmiku skutkuju. Hač do lěta 2019 sym jako njestronjan za frakciju Lěwicy dźěłał. Po přestawce kandidowach w lěće 2024 za frakciju BSW, dokelž chcych – z čerstwym wětřikom noweje strony – we wuskim kontakće z ludnosću dobru wěcnu politiku činić, štož je mój credo.
Zo sće frakciju BSW nětko wopušćił, je dosć drastiski krok. Što je Was na kóncu k tomu pohnuło?
D. Tietz: Rozsud, frakciju wopušćić, nima konkretnu přičinu. Je to skerje konsekwenca toho, zo su zamołwići moje namjety, pokiwy a próstwy wjacore měsacy ignorowali. Moje politiske nazhonjenja přez lětdźesatki we wokrjesnym sejmiku su zamołwići lědma kedźbu měli.
Druzy mysla radikalnišo
HIGA rěka zetkanje młodych rěčnicow a rěčnikow mjeńšinowych rěčow z cyłeho swěta. Pjaty raz so lětsa zeńdu. Jedyn ze Serbow, kotrehož je Domowina na zetkanje we Vitoria-Gasteiz w Baskiskej delegowała, je Maksimilian Hasacki. Z nim je so Maximilian Gruber rozmołwjał.
Što je cil zetkanja, na kotrymž so tuchwilu wobdźěliće?
M. Hasacki: Je to zetkanje, nic konferenca w klasiskim zmysle, skerje zetkanje młodych rěčnikow mjeńšinowych a indigenych rěčow z cyłeho swěta. Je to wosebite, wšako njejsu tu w prěnjej měrje wědomostnicy, ale předewšěm rěčni aktiwisća. HIGA ma jako zetkanje wěsty budget, kotryž dóstawaja wot wjacorych pjenjezydawarjow. Budget je tajki wulki, zo móža za wobdźělnikow, kotřiž zwonka Europy bydla, tež pućowanske kóšty zarunać. Tak móža tež ludźo z Afriki, Južneje Ameriki a Awstralskeje dojěć. Měšeńca ludźi je tuž wosebita, wšako njebychu wšitcy wobdźělnicy hewak ženje šansu měli, so w tutej zestawje zetkać– to jara inspirěruje. Tole je prěni cil: ludźi hromadu přinjesć, nazhonjenja wuměnić a so zwjazać.
Što je serbski input do diskusije?
Kartki tež při wječornej kasy
Křesćansko-socialny kubłanski skutk (CSB) přeprošuje sobotu, 19. julija, zaso na Nóc tysac swěčkow. Wo přihotach na tele zarjadowanje a što wopytowarjow wočakuje, je so Marian Wjeńka ze Sonju Hejdušcynej, sobudźěłaćerku CSB rozmołwjał.
Knjeni Hejdušcyna, w někotrych medijach rěkaše, zo su zastupne lisćiki za Nóc tysac swěčkow jeničce online na předań. Rěka to, zo sej sobotu wječor žadyn kupić njemóžeš?
S. Hejdušcyna: Lisćiki njepředawaja so jenož online. Z online-poskitkom chcemy jeničce docpěć, zo móže sej kóždy lisćik sčasom kupić, kiž chce zarjadowanje wopytać. Dyrbimy pak ličbu wopytowarjow wobmjezować, dokelž mamy wěstotne postajenja w zahrodźe dodźeržeć. Lisćiki so na kóždy pad tež wječor předawaja. Dyrbjała-li pak so maksimalna ličba wopytowarjow docpěć, dyrbi tón abo tamny z tym ličić, zo hižo nutř njepřińdźe.
Za sobotu su kulinariske poskitki připowědźene. Štó so wo nje stara a što smědźa wopytowarjo wočakować?
Z hońtwjerstwom wotrostł
17lětny Stanko Fryča z Noweje Wjeski je hajnik a je nimale kóždy dźeń w lěsu abo blisko lěsa po puću. Před krótkim je wón pruwowanje za hońtwjersku dowolnosć wobstał. Anastasia Rauerec je so z nim wo tym rozmołwjała.
Što je će ze 17 lětami k tomu pohnuło, sej hońtwjersku dowolnosć wobstarać?
S. Fryča: Mój dźěd běše hižo hajnik a mój nan po tym tež, tak sym z hońtwjerstwom wotrostł a přeco sobu do lěsa jěł, wšojedne hač na hrajkanje, wuchodźowanje, picowanje dźiwiny abo tež raz hońtwy dla.
Běše klučowe dožiwjenje, kotrež je twój zajim za hońtwu zbudźiło?
S. Fryča: Běch prěni raz jako małki hólčec z nanom na hońtwje. Sedźachmoj w zymje na hońtwjerskim rěblu a poča so ćmičkać. Njeje dołho trało, zo sej nan pódla mje wusny a swójba dźiwich swini so pomału z kerčizny zwěri. Dźiwja ranca z někotrymi dźiwimi prosatami poda so k přihotowanej picy. Je mje fascinowało dźiwinu tak blisko widźeć a spóznać, kak komunikuja a kak su hromadźe žiwe.
Kak je twój wobswět – swójba, přećeljo – na twój rozsud reagował?
W teamje Domowiny so derje čuje
20lětna Budyšanka Mira Nowakec studuje wučerstwo na Drježdźanskej Techniskej uniwersiće. Z młodostnej, kotruž wuhladamy hdys a hdys tež jako sobudźěłaćerku Domowiny we Łužicy – naposledk na mjezynarodnym folklornym festiwalu – je so Milan Pawlik rozmołwjał.
Čehodla sy so pola Domowiny jako studentska sobudźěłaćerka powabiła?
M. Nowakec: Po złoženju matury w lěće 2023 nochcych hnydom studować započeć. Město toho chcych najprjedy chwilu dźěłać a něšto wot swěta widźeć. Moja mać měješe ideju, zo bych so pola Domowiny za dźěłom wobhonić móhła. Mi samej scyła wědome njebě, zo tam młodostnym dźěło poskićuja. Tak sym so pola hłowneje jednaćelki Domowiny Judit Šołćineje naprašowała.
Kotre dźěłowe nadawki maš?
22 tonow pěska nasypali
Wčera je so bičwolejbulowy turněr Radija Satkula na sportnišću w Radworju wotměł. Vanessa Žurec je so z Nicom Bušu, druhim předsydu ST 1922 Radwor, wo zarjadowanju, přihotach a přichodźe turněra rozmołwjała.
Kak je k tomu dóšło, zo je so Waše towarstwo na bičwolejbulowym turněrje Radija Satkula wobdźěliło?
N. Buša: Sym hižo něšto lět wobžarował, zo so w bičtura Radija Satkula hižo w Radworju njewotměwa. Naša wjesna młodźina je so z wšelakich přičin za to rozsudźiła, turněr lětsa pola nas dale wjesć. Tohodla sym naše sportowe towarstwo, ST 1922 Radwor jako staciju přizjewił. Myslu sej, to bě dobry rozsud.
Kajke běchu přihoty?
Znowa pisana měšeńca stilow
Festiwalnu sobotu zahorja w nocy hosći serbske a mjezynarodne skupiny z hudźbu, hdyž rěka zaso: Chróšćanski special. Projektowa managerka Domowiny Rjezka Krügerowa je za planowanje speciala zamołwita, z njej je so Maximilian Gruber wo lětušich planach rozmołwjał.
Na čo smědźa so wopytowarki a wopytowarjo lětušeho Chróšćanskeho speciala wjeselić?
R. Krügerowa: Na rjany, pisany program. Lětsa wšak je to pjatnaty festiwal, to je wězo mały jubilej. Tohodla smy sej rjekli, zo chcemy zaso raz serbskim skupinam platformu skićić. To budu Šwintuchi, Jankahanka, Kula Bula a Popsorben. Mamy rjanu měšeńcu serbskich skupinow, tróšku swětneje hudźby a wězo tež wulki highlight. Kaž přeco wotměwa so special na dwěmaj dworomaj: pola Wjeselic a pola Zahrodnikec-Grutkec. Dokelž stej dworaj dosć wulkej, změje kóždy a kóžda móžnosć, sej special lubić dać.
Kotru skupinu sće sej lětsa jako wosebitu chłóšćenku přeprosyli?
