Nowostka z ABC

Donnerstag, 19. Januar 2017 geschrieben von:
Choćebuz (SN). W Choćebuskim Dźěła­nišću za serbske kubłanske wuwiwanje ABC je­ wušoł 1. dźěl (wobdźěłaneho) dźěłoweho­ zešiwka za bilingualnu wučbu w 7. lětniku za předmjet stawizny. Kaž wuchadźa z nowinskeje zdźělenki zarjadnišća ma kniha titul „Rany (zažny) nowy cas – europske stawizny wót 15. až do 18. stolěśa“. Stawizny wuwučuja Witaj-šulerjow kaž tež šulerjow Choćebuskeho Delnjoserbskeho gymnazija wot 7. do 10. lětnika bilingualnje, to rěka, dźělnje w serbskej rěči. Zestajiłoj a ze serbskimi sta­wiznami dopjelniłoj stej material Lorena Neumanowa a Angela Šurmanowa z podpěru dr. Christiany Piniekoweje a Mariny Eggertoweje. Awtorki złožowachu so na delnjoserbsku wučbnicu stawiznow „Wotekšywaś a rozměś“ z lěta 2013, kotraž bě wušła w kooperaciji ABC, Rěčneho centruma WITAJ­ a Ludoweho nakładnistwa Domowina. Nowy 104stronski barbny dźěłowy material wolóža bilingualnu wučbu stawiznow w serbskej rěči. K tomu wuńdu hišće wučerske poručenja z didaktiskimi pokazkami, kontrolemi a wuhódnoćenjemi kaž tež stawizniska hra „Magellan – Jězd wokoło swěta“.

Nochcedźa lud pačić

Mittwoch, 18. Januar 2017 geschrieben von:

Kubłanski wjeršk ideje mnohich do zjawneje diskusije dał

Myslić na wšitko, štož šěrjenju serbšćiny tyje

Serbsku rěč w zjawnym rumje dźeń a prezentnišu činić a ju wšědnje nałožować měł być nadawk wšitkich, kiž so jako Serbja wuznawaja abo kotřiž so za serbskosć zajimuja. Dr. Christiana Piniekowa je za to 18 tezow nastajiła.

W serbskej zhromadnosći*...

(1) je zaměr, wšudźe kelkož móžno serbsce** rěčeć,

(2) dawamy dźěćom, młodźinje a dorosćenym wšitkich starobow telko składnosćow kaž móžno serbsku rěč nałožować**,

(3) wažimy sej dźěćo, kotrež doma abo na kubłanišćach serbsce wotrostuje, a jeho swójbnych; wobhladujemy jich jako bohatstwo,

(4) je codeswitching, to rěka změna při wužiwanju serbskeje a druheje (němskeje) abo mjez druhej (němskej) a serbskej rěču, připóznata a nałožowana metoda při dorozumjenju z wuknjacymi serbskeje rěče,

(5) akceptujemy zmylkowosć runje tak kaž korigowanje – woboje słuša k wuknjenju,

(6) respektujemy a wažimy sej tych, kotřiž serbsce rěča, čitaja, pisaja, rozumja abo serbskosć spěchuja,

22 šulerjow a šulerkow 2. lětnika Wojerowskeje Handrija Zejlerjoweje zakładneje šule je dźensa dopołdnja Budysku Smolerjec kniharnju wopytało. Nawodnica Annett Šołćic předstaji jim wšelake publikacije. Wosebje wěnowała je so knize z pjera Štefana Paški „Dyrdomdeje na wsy“, kotraž je wosebje za čitarjow zakładnošulskeje staroby myslena. Wulět do Budyšina­ bě za Wojerowskich­ šulerjow dźěl wučbneho projekta „Čitać čini će mudreho“. Foto: SN/Maćij Bulank

Ralbicy (aha/SN). Hižo wjacore lěta njeje Serbska wyša šula Ralbicy jedyn dźeń w januarje jenož šulerjam, ale tež wšěm druhim zajimcam přistupna. Tomu bě tež na wčerawšim dnju wotewrjenych duri tak, a mnozy, wosebje pak starši šulerjow přichodneho 5. lětnika, wužiwachu składnosć, so tam rozhladować a so na městnje rozmołwjeć ze 16 wučerjemi, kotřiž wuwučuja 116 šulerjow. Mjeztym druhe šulske lěto je tam Milenka Koberowa nawodnica, kotraž bě z wothłosom spokojom, jónu angažowaneho zasadźenja wšěch wučerjow kaž tež šulerjow a nic naposledk wulkeho zajima staršich dla.

Hižo dopołdnja mějachu šulerjo 4. lětnika zakładneje šule składnosć, so rozhladować po wšěch fachowych rum­nosćach a přihladować, kak wyše lětniki w fyzice a chemiji eksperimentuja, kaž tež dožiwić dźiwadłowu krótkohru, kotruž běštaj Steffi-Marion Jancyna a Jan Rjeda spisałoj, wužiwajo leksiku štyrjoch rěčow a skedźbnjejo tak na wažnosć wjacerěčnosće. Dźiwadłowu hru su tež wječor staršim předstajili.

Inkluzija wostanje ideal

Mittwoch, 18. Januar 2017 geschrieben von:

Přichodni kubłarjo z fachowcom čile diskutowali

Budyšin (CK/SN). W decembru hakle bě němske knježerstwo zakoń wo inkluziji wobzamknyło. Kak ćežko drje budźe jón zwoprawdźić, bě wobsah přednoška w Budyskim powołanskošulskim centrumje. Što přesadźenje zakonja dokładnje woznamjenja, njeje hišće jasne, wšako je to wěc krajow, kaž Jurij Štrbenk zawče­rawšim wuswětli. Rodźeny Słowjenc je w swojej domiznje studował, jako hudźbny terapeut dźěłał a so na wjacorych studijach wobdźělił. Wot lěća 2015 nawjeduje wón hojenskopedagogiske a integratiwne dźěćace dnjowe přebywanišćo na Budyskej Daimlerowej z 20 sobudźěłaćerjemi, kotrež je w nošerstwje Hornjołužiskeje pomocy k žiwjenju a za swójby z.t. Diplomowy pedagoga za rehabilitaciju je eksperta a po słowach dr. Hubertusa Šenka ze Serbskeje fachoweje šule za socialnu pedagogiku „teoretikar a praktikar w jednej wosobje“. Jurij Štrbenk přednošowaše póndźelu w awli Budyskeho powołanskošulskeho centruma za hospodarstwo a techniku wo tym, što inkluzija za kubłarja woznamjenja.

Šula poskića zajimowy kurs

Dienstag, 17. Januar 2017 geschrieben von:
Wóslink (HH/SN). Do slěda dnjow wotewrjenych duri na hornjołužiskich šulach je so minjenu ­sobotu tež Wóslinčanska ewangelska srjedźna šula zarjadowała. Mjez druhim zeznajomichu tam wopytowarjow z tak mjenowanym zajimowym kursom serbšćiny. Pola wučerki serbšćiny Christiny Mjetašoweje móžachu so zajimcy na serbskim kwisu wobdźělić, w kotrymž mějachu na prašenja za serbskimi wurazami z bjezpo­srědnjeje wokoliny wotmołwić. Na dosć zabawne wašnje su tuž na serbski poskitk na Wóslinčanskim kubłanišću skedźbnili. Wot lěta 2008 we Wóslinku serbšćinu wuwučuja. Spočatnje bě to cyło­dnjowski poskitk, nětko činja to w zajimowym kursu.

Termin rozsuda so bliži

Montag, 16. Januar 2017 geschrieben von:

Za něšto tydźenjow, konkretnje 2. měrca, dóstanu šulerki a šulerjo 4. lětnika zakładnych šulow w Sakskej kubłanske poručenje. Potom maja starši wo dalšim kubłanskim puću swojich dźěći rozsudźić.

Čerstwy duch za nas

Montag, 16. Januar 2017 geschrieben von:
Što je nam wažne? Što móžemy parować? Prašeni to, kotrejž stej sobotu wjetšinu wobdźělenych na zarjadowanju iniciatiwy Serbski sejm zaběrałoj. Wotmołwje stej jednorej. Wažne je nam wšo to, wo čimž za kubłanje zajimowani naležnje rozmysluja. A parować ani jednu z jich idejow nochcemy. Tole bě tež hłowne dopóznaće na prěnim kubłanskim wjeršku iniciatiwy. Wšitcy, kotřiž tam běchu, zwěsćichu, zo njeń­dźe na tymle městnje wo wosobinske zajimy,­ ale wo to, wšěm tym, kotřiž chcedźa serbšćinu wuknyć a so ze stawiznami a kulturu serbskeho naroda zeznajomić, to tež zmóžnić. Někotre ideje zdadźa so snano utopiske być. Ale kamjenje dołho mlěja, prjedy hač su ze zorna muku namlěli. Čehodla njeměło to tež tak być z nowej serbskej šulu w nošerstwje gmejny abo z dalšimi profesurami abo samo ze serbskej wysokej šulu? Čas a čerstwy duch dźěłatej za nas. Milenka Rječcyna

Maja nowy wonkowny wobraz

Donnerstag, 12. Januar 2017 geschrieben von:

Budyšin (SN/MiR). Přichodnu póndźelu wotměje so w Drježdźanach słyšenje ekspertow we wuběrku za wědomosć a wysoku šulu, kulturu a medije Sakskeho krajneho sejma nastupajo nowelěrowany zakoń wo sakskich powołanskich akademijach (BA). „Zakoń ma so hišće w prěnim połlěće 2017 wobzamknyć“, rozłožuje direktorka Budyskeje powołanskeje akademije prof. dr. Barbara Wuttke, „jeho naćisk dźě krajnemu sejmej hižo před­leži.“

Sćěh toho budźe, zo stanu so wšitke BA ze zarjadnišćom zjawneho prawa. Sydom w Sakskej skutkowacych stejnišćow so zjednoći a dóstanje jednoho prezidenta. Struktury budu potom podobne wysokim šulam. Dalša lěpšina je, zo móža akademije přichodnje tež na swojim kubłanišću slědźić. „Z našim wukubłanskim ćežišćom technika a z twarom noweho labora wotewru so nam nětko nowe móžnosće“, praji prof. Wuttke.

Labor přepodali

Donnerstag, 12. Januar 2017 geschrieben von:
Zhorjelc (SN). Wysoka šula Žitawa-Zhorjelc a Fraunhoferski institut za optroniku, systemowu techniku a wuhódnoćenje wobrazow chcetej swoju wědu we wobłuku IT-wěstota we wuknjenskim laborje přichodnje hromadu wjesć. Tak poskići Zhorjelc na praksu wusměrjene dalekubłanje hladajo na realne wohroženske scenarije w zwisku z internetnej kriminalitu. Na swjatočnym přepodaću labora wčera, na kotrymž so tež zwjazkowa ministerka za kubłanje a slědźenje prof. dr. Johanna Wanka wobdźěli, wu­zběhny sakski ministerski prezident Stanisław Tilich (wobaj CDU): „Digitalizacija je ta wulka tema našeho časa, a Sakska je ze swojimi ekscelentnymi wysokimi šulemi a slědźenišćemi derje nastajena, zo by w tymle procesu wažne impulsy dawała. IT-wěstota ma při tym wosebity wuznam – za hospodarstwo a politiku. Zhromadny projekt w Zhorjelcu je dalši krok, kotryž město jako studijnu městnosć a stejnišćo slědźenja a wuwučowanja atraktiwniše sčini.“ Zaměr zwjazkoweho programa „Dalekubłanje IT-wěstota“ je, kwalifikować fachowe a nawodne mocy z industrije a zjawneho zarjadnistwa.

Neuheiten LND