„Pospyty rewitalizacije serbšćiny: staw a wužadanja“ rěkaše přednošk, z kotrymž předstajištej prof. dr. Nicole Dołowy-Rybińska z Instituta za slawistiku Pólskeje akademije wědomosćow a dr. Cordula Ratajczakowa ze Serbskeho instituta (SI) wuslědki přepytowanja wo aktualnym stawje (znowa) wozrodźeneje serbskeje rěče. Wobłuk tworješe fachowa konferenca 31. meje w Budyskim Serbskim domje. Slědźenski projekt bě dźěl lěta 2016 w Barcelonje zahajeneho programa SMiLE – Sustaining minoritized languages in Europe (Zachowanje mjeńšinowych rěčow w Europje). Nošer je Smithonian center for folklife & cultural heritage (CFCH, Srjedźišćo za ludowe žiwjenje a kulturne herbstwo towaršnosće Smithonian), podsekcija wuznamneho, jako załožba organizowaneho instituta Smithonian we Washingtonje DC.
Hory (SN/JaW). Swoje 60lětne wobstaće je wčera dźěćace dnjowe přebywanišćo „Lutki“ na Horach w gmejnje Halštrowska Hola woswjećiło.
Kaž nawodnica kubłanišća Petra Sulkowa na naprašowanje zdźěli, móžachu sej hosćo wčerawšeho popołdnja tójšto wobhladać. „Mnozy zajimowachu so za našu wustajeńcu starych dźěćacych hrajkow, kotrež pochadźeja předewšěm z časa NDR“, wona wuzběhny. Zhonić móžachu přitomni tež wo wuwiću kubłanišća wot spočatkow w lěće 1959 hač do dźensnišeho. Za to běchu kubłarki a dalši pomocnicy dlěši čas na chronice dźěłali a ju tež z wjele wobrazami wudospołnili. Dale předstajichu chowancy dnjoweho přebywanišća w małej modowej přehladce, kajku drastu běchu dźěći něhdy w pěstowarni zwoblěkane. „Tež za dwurěčny, přewažnje pak serbski kulturny program žnějachu woni wulke připóznaće“, kaž nawodnica Petra Sulkowa hordźe zwurazni.
Tuchwilu hladaja w Horjanskim dnjowym přebywanišću 64 dźěći. Wot lěta 2000 wuwučuja kubłarki wšitke dźěći, kotrež tam do pěstowarnje chodźa, po modelu Witaj. Mnozy z nich serbšćinu tež w šuli dale wuknu.
Budyšin (SN/MiR). Mjeztym je jasne, na kotrej wyšej šuli abo na kotrym gymnaziju budu šulerjo po zakónčenju zakładneje šule dale wuknyć. Šule su staršim minjene dny listy rozesłali, zo bychu nětko oficialnje wědźeli, do kotreje dalewjeduceje šule jich dźěćo póńdźe. Z listom su zwjetša dóstali přeprošenje na prěni staršiski wječork. Wulki dźěl kubłanišćow jón hižo w juniju přewjedźe.
Na Budyskej Serbskej wyšej šuli wutworja w šulskim lěće 2019/2020 w 5. lětniku jednu rjadownju, w kotrejž chce wot noweho šulskeho lěta 21 dźěći wuknyć. Na Worklečanskej wyšej šuli „Michał Hórnik“ změja w jednej rjadowni 26 šulerjow, Radworska wyša šula „Dr. Marja Grólmusec“ wutwori dwě rjadowni z 28 šulerjemi a w Ralbicach změja rjadownju z 23 šulerjemi. Na Kulowskej wyšej šuli „Korla Awgust Kocor“ chce 46 hólcow a holcow w dwěmaj rjadownjomaj wuknyć a na Slepjanskej wyšej šuli „Dr. Marja Grólmusec“ 34 tohorunja w dwěmaj rjadownjomaj. Wo tym informuje Budyske stejnišćo krajneho zarjada za šulu a kubłanje (LaSuB).
Budyšin (SN/MiR). Awdioguide „Nastajej wuši!“ w Budyskim Serbskim muzeju měri so wosebje na dźěći w šulskej starobje. Runje tak młodostni a starši wopytowarjo składnosć wužiwaja, sej na te wašnje wustajenišćo wotkryć. Srjedu móžachu šulerjo 6. a 8. lětnika Zgorzelecskeje šule z mjenom Tučel nazhonić, kak wodźenje ze słuchatkami po muzeju skutkuje. Wšako maja w Budyšinje tež pólskorěčnu wersiju awdioguida. Tak móža nětko přiběrajcy wopytowarjo z Pólskeje wo zažnym zasydlenju Łužicy słyšeć, runje tak kaž wo načasnym wuměłskim tworjenju. „Nawodnica muzeja Christina Boguszowa je spěchowanske srědki za to wobstarała, zo su awdioguide do pólšćiny přełožić a nahrawać móhli. Hewak předleži wón hišće hornjoserbsce, němsce a jendźelsce. Šulerjow, kotřiž su pólskorěčne teksty nahrawali, bě wona w Zgorzelecu namakała“, rozłožuje zamołwita za kulturne sposrědkowanje a zjawnostne dźěło w Serbskim muzeju Mónika Ošikowa. W Symankec filmowym studiju w Budyšinje su třo šulerjo a dwaj dorosćenaj w aprylu teksty natočili.
Budyšin (CS/SN). W Budyskim nutřkownym měsće běchu pjatk popołdnju mnohe hłosy słyšeć. Něhdźe 400 ludźi je tu na prěnjej demonstraciji Fridays for future stajnje a zaso wołało: „Smy tu, smy wótře, dokelž nam wy naš přichod rubiće.“ Předewšěm młodźi ludźo postupowachu w ćahu po Schillerowych zelenišćach dale přez Póstowe naměsto, Karla Marxowu, Žitne wiki a Serbsku hasu hač na Hłowne torhošćo. Tam běchu słyšeć wjacore narěče. Mjez druhim rěčeše Katja Hrjehorjec, šulerka 12. lětnika Budyskeho Serbskeho gymnazija. Wona je čłonka Młodych Lěwicarjow a iniciatiwu Šwedowki Grety Thunberg podpěruje. „Dyrbimy na změnu klimy skedźbnić a zamołwitych nuzować, zo skónčnje jednaja“, wona wuzběhny. Plakaty, kotrež Katja a dalši něhdźe dwacećo gymnaziasća sobu njesechu, běchu woni we wučbje wuměłskeho kubłanja zhotowili. Hesła běchu połne fantazije a koncentrowachu so na bytostne, kaž „Žadyn lět mudry njeje“ abo „Něhdy bě ryba do plasty zawalena, dźensa je plasta w rybje“. K wobdźělnikam słušachu dale šulerjo a šulerki Schilleroweho a Melanchthonoweho gymnazija kaž tež Goethoweho z Biskopic.
Budyšin (SN). Dwaceći wobdźělnikow z dwanaće wšelakich krajow je so wčera w Rěčnym centrumje WITAJ a w Domowinskim zarjedźe wobhoniło wo połoženju Serbow, wo jich rěči a prócowanjach, hornjo- a delnjoserbšćinu wšědnje nałožować a zakótwić. Hosćo přebywaja tuchwilu na přeprošenje Goethoweho instituta w Němskej. Nawodnica dr. Beata Brězanowa a wědomostnej sobudźěłaćerce RCW Jadwiga Kaulfürstowa a Manuela Smolina su jim serbskorěčne kubłanje w dźěćacych dnjowych přebywanišćach a šulach Hornjeje a Delnjeje Łužicy rozłožili. Runje tak předstajichu dźěławosć a wšelake wudźěłki RCW. W rozmołwje z wobdźělnikami, kotřiž wuwučuja přisłušnikow němskeje narodneje mjeńšiny we wšelakich krajach, wuměnjachu sej mysle wosebje tež k standardam resp. ke kwalitnemu managementej we wobłuku bilingualneje wučby. Zhromadne dźěło mjez Rěčnym centrumom WITAJ, kaž zarjadnišćo zdźěla, a Goethowym institutom w druhich krajach chcedźa tež w přichodźe dale wjesć.
Něšto dlěje hač třištwórć lěta tomu je, zo bě Šwedowka Greta Thunberg loni 20. awgusta prěni króć před twarjenjom Šwedskeho rajchstaga za lěpšu klimu stawkowała.
Budyšin (SN/MiR). Zajutřišim, pjatk, chcedźa nětko w Budyšinje šulerjo prěni króć přikład 16lětneje Grety sćěhować a stawkować. Akcija je zapřijata do globalneho klimoweho stawka k wólbam Europskeho parlamenta. Budyska městna skupina Fridays-for-future chce zhromadnje z wobdźělnikami stawka na to pokazać, zo ma so politika hibać, chcedźa-li nětko rozsudźacy swět přichodnym generacijam zachować.