Zajim za serbsku rěč zwuraznili
Budyšin/Drježdźany (SN). Dohromady 115 hornjoserbšćinu wuknjacych dorosćenych je so na naprašowanju Multimedialneho centruma za nawuknjenje rěčow Drježdźanskeje Techniskeje uniwersity wobdźěliło. Wone je so wot 17. septembra hač do 10. oktobra 2015 přewjedło. Wo tym informuje Załožba za serbski lud na swojej internetnej stronje. Naprašowanje je wobstatk projekta k wuwiwanju interaktiwneho online-programa k samonawuknjenju hornjoserbskeje rěče, kotryž bě załožba do nadawka dała.
Z bytostnymi temami so zaběrali
Budyšin (SN/MiR). 65 šulow po cyłej Sakskej su na šulu bjez rasizma - šula za kuražu pomjenowane. Wosom z nich je z Budyskeho wokrjesa. Do kruha słušeja mjez druhim Wósporčanska šula w swobodnym nošerstwje, Wojerowski Lessingowy a Foucoultowy gymnazij kaž tež Kamjenska 2. wyša šula. Za šěrjenje ideje zasadźuje so cyłoněmska Syć za demokratiju a kuražu (NDC). „Hač so bórze tež jako Budyski Serbski gymnazij w tymle kruhu angažujemy, wo tym chcemy w šulskim nawodnistwje rozmyslować“, rjekny nawoda gymnazija René Wjacławk. „Pruwować chcemy tež, hač stanjemy so šula bjez rasizma - šula za kuražu.“ Wón bě so na syćowym zetkanju zańdźenu sobotu w Serbskim šulskim a zetkawanskim centrumje wobdźělił.
Ličby swědča wo wuspěchu
Serbske šulske towarstwo a Smjerdźečanske serbske kubłanske srjedźišćo LIPA stej sobotu na fachowu konferencu do centruma za komunikaciju na ryćerkuble do Bukowca přeprosyłoj. Wjace hač 70 kubłarkow a kubłarjow a dalšich zajimcow zaběraše so z agresiwitu dźěći w pěstowarni a horće. Zdobom wotmě so hłowna zhromadźizna SŠT.
Tradicije šule dale wjesć
Wot 7. oktobra skutkuje Milenka Koberowa jako nowa nawodnica Serbskeje wyšeje šule Ralbicy. Wona je so mjez wjacorymi požadarjemi přesadźiła. „Tuchwilu je mi wosebje wažne, zo zeznaju wšitkich 103 šulerjow a šulerki kaž tež 16 wučerjow a wučerkow. Wjacore hodźiny wob tydźeń wuwučuju w předmjetomaj serbšćina a stawizny we wšelakich lětnikach.“
Zaměry 37lětneje Serbowki mjez druhim su, zaručić wučbu wšědneho šulskeho dnja a dale wjesć tradicije šule, kaž na přikład wuměny do wukraja, do susodneje Čěskeje a Pólskeje. „Kulturne dźěło ma wostać dale kruty wobstatk dźěła na delanskim kubłanišću runje tak kaž skutkowanje jako projektna šula UNESCO“, nawodnica potwjerdźa.
Z nim rěčeć bě wobohaćace
K smjerći Alfonsa Frencla piše wučer Michał Šołta w mjenje kolegow a kolegowkow Serbskeje šule Ralbicy:
Spěšnje roznjese so po Delanach powěsć wo přezažnej smjerći našeho něhdyšeho woblubowaneho kolegi, spisowaćela a nošerja Myta Ćišinskeho Alfonsa Frencla. Połny optimizma bě so wón před lětami na wuměnk podał a chcyše, kaž sam praji, so sylnišo swojemu „pisanju“ wěnować. A to wón tež činješe, byrnjež jeho njesmilna chorosć potrjechiła. Poslednja kniha z jeho pjera „Mój serbski słownik“ je hakle njedawno w Ludowym nakładnistwje Domowina wušła a z njeje je awtor 10. septembra w Budyskej Smolerjec kniharni hišće sam čitał.
Za čas wučerjenja – wot nazymy 1972 bjez přetorhnjenja na Ralbičanskej serbskej šuli – měješe wón za prěnjorjadny nadawk, dźěćinje a młodźinje přikubłać strowe narodne wědomje a hordosć na swój serbski narod. Wuprudźeše lubosć k swojemu ludej a je druhich za narodnu wěc zahorjał. To spisane wot Radlubina a to słyšane dobre wot sprawnych ludźi podłu Klóšterskeje wody jemu cyle wěsće dopomha spóznać to bytostne – kaž sam husto praješe – za spomóžne skutki.
Pod hesłom „Wotkryć–slědźić–wědźeć“ skići nazymska ...
Dźěći přirodźe blisko kubłać
Na dworje domu při Budyskich Drjewowych wikach steji małka drjewana chěžka. Pjeć pjerachow sej w njej hrajka. 36lětna Bernada Bulankowa z Myšec je jich dnjowa mać. Hižo w někotrych powołanjach je so Serbowka wuspytała, tak jako ergoterapeutka abo jako přirodna tworićelka. A runje to stej dobrej zakładaj za jeje tučasne dźěło.
Zastupiwši do hrajkanskeje stwy pytaš podarmo za přepjelnjenymi polcami abo košemi z pisanymi awtkami, klockami, klankami a bulikami. Porno tomu wuhladaš jenož mało z drjewa, płata abo wołmy samo zhotowjenych hrajkow. Z płatu twarja sej dźěći budki, přikuleja sej pjelsćene buliki a na powjaz tykaja drjewjane klocki a rynki. „Dźěći maja wulku a pisanu fantaziju. Při hrajkanju ju wužiwaja“, kubłarka praji. Wažne jej je, zo poskića „swojim“ pjeracham hrajki, kotrež su zhotowjene z přirodnych materialijow, kaž drjewa abo wołmy.
Tež při dešću rjenje było
Kak wobchadźamy ze skrótšenkami?
Měnjene su tu skrótšenki, kotrež so tež inicialne słowa mjenuja. To rěka: W skrótšenym pomjenowanju su so wobchowali jenož iniciale, prěnje pismiki, połneho pomjenowanja. Jako přikład njech tu steji ze serbskeho wobłuka SLA – Serbski ludowy ansambl.
Ličba skrótšenkow w našej wšědnej rěči je minjeny čas jara přiběrała a dale přiběra. Zwisuje to wosebje z tym, zo da so z pomocu skrótšenki wotpowědna wěc wjele jednorišo – a přiwšěm runje tak eksaktnje – wuprajić kaž z dołhim wjacesłownym pomjenowanjom. Při tym so skrótšenki w serbšćinje tworja a wužiwaja po wěstych rěčnych zakonitosćach, kotrež chcemy sej tu wuwědomić.
Pola specielnych serbskich skrótšenkow wotpowěduja wužiwane iniciale, kaž smy hižo na horjeka mjenowanym přikładźe SLA widźeli, spočatnym pismikam jednotliwych słowow połneho pomjenowanja. Dalše přikłady tole pokazuja: SŠT – Serbske šulske towarstwo, LND – Ludowe nakładnistwo Domowina, SN – Serbske Nowiny.
Pomoc wukrajnikam w srjedźišću noweho semestra
Europska uniwersita Viadrina w Frankfurće nad Wódru swoju mjezynarodnosć dźeń a bóle wutwarja. Kaž jeje prezident, 47lětny slawist prof. dr. Alexander Wöll, zdźěli, je so za zymski semester 2015/2016 na najwuchodnišej uniwersiće Němskeje nimale 6 300 studentow z 92 krajow zapisało. Wöll wuzběhny, zo słuša Viadrina k najmjezynarodnišim uniwersitam Němskeje. Ličba wukrajnych studowacych je tu dwójce tak wulka kaž w zwjazkowym přerězku.
