Zamołwite čestne dźěło
Z chronistom być je čestne, ale zamołwite dźěło. Wšojedne hač dokumentuješ dźěławosć towarstwa, zawoda abo gmejny – wšo to žada sej pilnosć, wědu, přehlad a wóčko za wšitke podawki we wotpowědnym přirjadowanym wobłuku. Chroniki běchu hižo w starowěku pisali a tak podawki w časowym slědźe rjadowali. Bjez nich njebychu swětowe stawizny nastali a nazhonjenja, kotrež přeco zaso pomhaja přichod dale tworić. Kóžda chronika je tuž wěsty kamušk wulkeho stawizniskeho mozaika. Tole płaći za gmejnskich runje tak kaž za wjesnych chronistow w dwurěčnym regionje Łužicy. Derje, zo su stajnje zaso dobrowólni a zwólniwi, kotřiž swój swobodny čas a zwjetša tež priwatne srědki za tele čestnohamtske dźěło wopruja.
Słowjensko- serbska wuměna
Dźiwadłowa skupina korutanskeho Słowjenskeho kulturneho towarstwa Šentjanž/Swjaty Jan budźe kónc tydźenja z hosćom we Łužicy a předstaji pjatk w Chróšćanskim Hórnikowym domje kruch „Vaje iz sedenja/Zwučowanja sedźenja“. Chróšćanska dźiwadłowa skupina jich podpěruje, z kotrejež předsydku Garbrielu Lebzynej je so Cordula Ratajczakowa rozmołwjała.
Kak je kontakt nastał?
G. Lebzyna: Toni Bruk poby loni w Korutanskej a bě zwisk posrědkował. Skupina měješe zajim, Łužicu wopytać, a tuž sym so pola našich čłonow w decembru wobhoniła, hač nochcyli słowjenskich lajskich dźiwadźelnikow tule na městnje podpěrować. A naši njeběchu wotchileni. Zo by so wuprawa tež wudaniła, su sej dołhi kónc tydźenja wokoło Božeho spěća wupytali. Toni Bruk je za nich program zestajał. Woni přenocuja w Smochćicach a wopytaja Drježdźany, Zhorjelc a Budyšin kaž tež nimo Chrósćic hišće Pančicy-Kukow a Róžant.
Štó skupina Teater Šentjanž je a što woni pjatk předstaja?
Pilne pčołki, pilni pčołarjo
Mudrosć a rozsudźenosć
Hdyž dźensa před 70 lětami zastupjerjo Wehrmachty bjezwuměnitu kapitulaciju fašistiskeje Němskeje w Berlinje-Karlshorsće z ameriskim, britiskim a francoskim wójskom kaž tež z Čerwjenej armeju podpisachu, zakónči so najhrózbniši kapitl młódšich europskich stawiznow. Najwjetše wopory přinjesli běchu ludy Sowjetskeho zwjazka. To je dopokazane. Mamy so tež kóždemužkuli pospytej wobarać, tule historisku wěrnosć po aktualnym politiskim dobrozdaću přeinterpretować abo samo sfalšować chcyć – prosće respekta před milionami woporow a njesměrnymi zničenjemi dla.
8. meja 1945 je Serbam dźeń wuswobodźenja z nacionalsocialistiskeho potłóčowanja. Najpozdźišo wot lěta 1937, jako bruni mócnarjo wšu serbskosć zakazachu, tak tež Domowinu a Serbske Nowiny, bě dospołnje jasne: Planowachu naš mały lud wutupić. Rozmyslujemy dźensa scyła hišće wo tymle předpisanym dóńće? Wobaj stawizniskej podawkaj mamy sej tuž do swojeho narodneho wědomja kruće zašćěpić. Z maćernym mlokom měłoj so wonej přichodnym generacijam dale dawać.
Serbske temy w srjedźišću
13. a 14. meje wotměje so we Waršawje mjezynarodna konferenca na temu „Slědźenje wo mjeńšinach“. Milenka Rječcyna je so z organizatorku dr. Nicole Dołowy-Rybińskej rozmołwjała.
Z kotreje přičiny wěnujeće so na kongresu hłownje Łužiskim Serbam?
Dr. N. Dołowy-Rybińska: Tale mjeztym třeća tajka konferenca po lětomaj 2007 a 2011 zaběra so wosebje ze sorabistiku. Na Waršawskej uniwersiće mamy tójšto zajimcow za slědźenja wo Serbach, ale tež wo Kašubach jako słowjanskej mjeńšinje. Tónkróć chcemy sorabistiku w europskej perspektiwje rozjimać.
Na konferency wobdźěla so ze stron Serbow předewšěm zastupjerjo wědomostnych institucijow. Čehodla njebudu tež tajcy z wobłuka kultury a dalši pódla?
Dr. N. Dołowy-Rybińska: Schadźowanje je wusměrjene na wědomostnikow z wobłuka mjeńšinoweho a rěčneho slědźenja. Ministerstwo za wědomosć a kubłanje zeńdźenje spěchuje, podpěrujo předewšěm wědomostne institucije.
Změja zajimcy, kotřiž so we Waršawje njewobdźěla, składnosć, wo wuslědkach zhonić?
To swoje z někotrymi ideologami nazhonił
Handrij Róža, nadarjeny syn dźěłaćerki, swjeći dźensa wosomdźesaćiny. Rakojdźan dósta so po wójnje na Serbsku wyšu šulu w Budyšinje, nawukny tam serbšćinu a je 1953 maturował. Cyle w duchu wonych lět dowidźi matematiski talent trěbnotu, w Lipsku sorabistiku a pedagogiku studować. 1957 podawaše serbšćinu šulerjam 9. do 12. lětnika wyšeje šule. Bě w předmjeće wěsty, chcyše w metodice być z pilnym wuknjacym a bě tež to swoje z někotrymi serbskimi ideologami-prawowakami nazhonił. Wědźeše tuž, zo nima jenož w rjadowni woči na chribjeće měć. Dodźensniša je jemu absolutnosć nahladow přećiwna.
Młodźi Serbja ceptar přewzali
Městno direktora Załožby za serbski lud je potajkim dale wakantne. To bě start noweje rady Załožby za serbski lud trochu hinaši, hač bě sej to někotryžkuli myslił. Załožbowa rada njemóžeše so na jednoho kandidata dojednać. Po wšěm zdaću běše tón, kiž je požadanje zašły tydźeń cofnył, runje tón, kotrehož chcyła wjetšina radźićelow w křesle direktora załožby widźeć. Spekulacije pak nětko žane njepomhaja. A nimo toho: By-li wšitko w žiwjenju runu smuhu běžało, by na swěće zawěsće tróšku wostudliwišo było. Rada a zarjad załožby dyrbitej tuž „po šuli“ wostać a swoje domjace nadawki hišće raz spjelnić. To wšak njerěka, zo je to jimaj na škodu.
Byrnjež so prěnje posedźenje noweje załožboweje rady tróšku njewočakowane skónčiło, je tola jasny pozitiwny signal do swěta šoł. Změna generacije je wočiwidna. Młodźi Serbja su skónčnje ceptar přewzali. Jasny signal za to je nowy předsyda, 40lětny Budyšan Jan Budar. Zdobom maja serbscy radźićeljo jasne předstawy, kak měło dale hić, a stajichu sej hnydom prěnje cile, kotrež móžemy jako chwalobne wobhladować.
Chórowy koncert w Choćebuzu
Pod hesłom „300 lět chórowe hibanje“ wotměje so srjedu w Choćebuskim wuměłstwowym muzeju Dieselowa milinarnja wosebity serbski chórowy koncert. Alfons Wićaz je so z hłownej organizatorku a předsydku chóra Łužyca Milenu Stockowej rozmołwjał.
Štó je koncert nastorčił a štó jón wuhotuje?
M. Stockowa: Hižo loni je so Zwjazk serbskich wuměłcow składnostnje 50lětneho wobstaća chóra Budyšin, kotrehož wuměłski nawoda je Michał Janca, pola nas naprašował, hač njeby móžno było w Delnjej Łužicy zhromadnje z chórom Łužyca, kotryž nawjeduje Lubina Žurowa, wosebity koncert wuhotować. Terminowych přičin dla smy składnosć hakle za 29. apryl namakali.
Přihotuje so kóždy chór sam na wustup abo maće za njón zhromadny koncept?
M. Stockowa: Spočatnje smy na zhromadne spěwanje wšelakich pěsnjow myslili, štož pak njebě organizatoriskich přičin dla móžne. Njemóžachmy na proby do Budyšina a wottam njemóžachu k nam jězdźić. Tuž předstajitej chóraj program we wotměnje. Zhromadnje zanjesemy medley spěwow „Marianka“, „Stup dale“ a „Zagraj“ kaž tež „Běži woda“.
