„Wo krizy wjele njepytnjemy“
Powěsće z hospodarstwa su tuchwilneje koronapandemije dla skerje špatne. Při wšěch ćežach pak dochadźeja z předewzaćow tež pozitiwne powěsće. Silke Richter je so wo aktualnym hospodarskim połoženju z jednaćelku Wojerowskeje woleńcy Reginu Jorga rozmołwjała.
Što zwjazuje koronakrizu z Wojerowskej woleńcu?
R. Jorga: Wo krizy lědma něšto pytnjemy, skerje nawopak. Ludźo tuchwilu hišće wjac laneho wolija kupuja, dokelž chcedźa so wědomje strowšo zežiwjeć. W našim online-wobchodźe su skazanki njesměrnje přiběrali. Naš Łužiski maz najlěpje dźe. Při tym jedna so wo zbytki z filtrow, kotryž móžeš sej jako butru na chlěb abo całtu mazać.
Što je na łužiskim lanym woliju tak strowe, a što jón wot druhich produktow rozeznawa?
R. Jorga: Lany je najdrohotniši wolij, dokelž wobsahuje najwjac tukowych kisalinow omega 3, kotrež naše ćěło same produkować njezamóže.
Zwotkel lane symjo dowožujeće?
Nowy „Krabat“ hakle klětu
Lětuše Krabatowe swjedźenske dny w Čornym Chołmcu wupadnu. Bosćan Nawka je so z intendantom festiwala Peterom Siebecku rozmołwjał.
Knježe Siebecko, byrnjež knježerstwo Sakskeje hakle jutře wo wjetšich zarjadowanjach wuradźować chcyło, sće wčera zdźělił festiwal wotprajić. Čehodla?
P. Siebecke: Smy dołho rozmyslowali a naposledk zwěsćili, zo zarjadowanje lětsa móžne njebudźe. To zwisuje na jednym boku z tym, zo našu inscenaciju hosćo na přikład ze Šwedskeje, Šwicarskeje kaž tež z cyłeje Němskeje wopytuja. Njewěsteje aktualneje situacije dla pak woni prawje planować njemóža. Samsne płaći za našich hrajerjow. Poprawom chcychmy nětko spočatk meje sceniske proby z profesionelnymi dźiwadźelnikami zahajić a přichodny tydźeń zwučowanja ze statistami. Woboje pak pod tuchwilnymi wuměnjenjemi do prašenja njepřińdźe. Nimo toho by chětro ćežko było, přihladowarsku kapacitu pomjeńšić a runočasnje přidatne hygieniske naprawy přiměrić. Inscenaciju „Krabat – W sćinje zańdźenosće“ tuž na klětu přestorčimy.
Štó wě, što wšo mamy?
We wobłuku digitalneho koncepta so Załožba za serbski lud nětko z naprašnikom na ludźi wobroći. Z jeje społnomócnjenym za digitalizaciju Měrkom Šenkom je so Cordula Ratajczakowa rozmołwjała.
Što je pozadk naprašowanja „Serbsce pisać z ličakom, iPhonom a smartphonom – što za to wužiwaš“?
M. Šenk: Naprašowanje nasta w ramiku zdźěłanja digitalneho koncepta. Sym sej wobhladał, kotre móžnosće mamy z elektroniskimi nastrojemi serbsce pisać – na Windows-ličakach a dalšich přistupnych systemach, na iPhonach a Android-smartphonach. Tajke nastroje kóždy Serb wšědnje wužiwa. Zwěsćich, zo mamy poprawom za wšitke potrjeby móžnosć, tež serbsce pisać. Znaje pak je kóždy Serb? A wužiwa wón je? Hladajo na swojich přećelow a znatych wěm, zo tomu tak njeje. A zo bych swoje začuće spěšnje zwěsćił, zdźěłach krótki naprašnik.
Naprašnik je dwurěčnje serbsce a němsce spisany. Čehodla?
Wupadnjene swjedźenje piwarnju bola
Kulowske piwo słuša k identiće Hornjeje Łužicy. Korona so tež na swójbnu piwarnju wuskutkuje. Wo tuchwilnym połoženju je so Andreas Kirschke z jednaćelom Stefanom Glaabom rozmołwjał.
Knježe Glaabo, kak jara tuchwilna kriza korony dla Kulowsku piwarnju trjechi?
S. Glaab: 40 procentow našeho wobrota złožuje so na předań piwa w gastronomiji, štož nětko dospołnje wotpadnje. Zastarujemy dźě tež w Berlinje diskoteki, bary a hosćency. Tónle wobrot nam pobrachuje. Stabilna je porno tomu předań piwa w blešach. Naše napojowe wikowanišćo dale derje dźěła.
Kak nětko z nadawkami wupada?
S. Glaab: To je jara ćežko. Najbóle bola nas zawrjene hosćency a wupadnjene wjesne swjedźenje, tam wšak tradicionalnje wjele piwa w sudach dodawamy. Mjez druhim wupadnu swjedźeń w Brěžkach a wjacore swjatkowne zarjadowanja, štož woznamjenja za nas wulku stratu. Nadźijomnje so połoženje hač do kónca lěta polěpši.
Dyrbiće sobudźěłaćerjow do krótkodźěła pósłać abo pušćić?
Hordy, zo kruch serbsce hraja
Spočatk měrca je činohrajne studijo Budyskeho Němsko-Serbskeho ludoweho dźiwadła z hru „Greta“ Choćebu žana Daniela Rattheija swoju wuspěšnu premjeru dožiwiło. Cordula Ratajczakowa je so z awtorom rozmołwjała.
Sće Choćebužan?
D. Ratthei: Haj, sym so tam 1979 narodźił a tež wotrostł. Na Lipšćanskej wysokej šuli za hudźbu a dźiwadło Felixa Mendelssohna Bartholdyja studowach na dźiwadźelnika. Po tym skutkowach we wjacorych dźiwadłach. Po tym na přikład w Drježdźanach, w Šwicarskej, w Osnabrücku, w Mainzu a we Würzburgu. Kaž přeco je tam nowy intendant mustwo wuměnił, a sym so prašał, dokal nětko? Nó haj, póńdu zaso domoj. Tak wróćich so před třomi lětami do Choćebuza. Hač dźe wo přirodu abo ludźi, domizna mje prosće wšudźe strowi. Widźiš swojeho wuja dróhu twarić, připadnje swoju mać w měsće zetkaš, móžeš staršeju lóšo wopytać – to so mi lubi.
Kak stanje so dźiwadźelnik z awtorom?
Přemóžacy wothłós žnjała
Z digitalnym naprašnikom so studentka germanistiki na Mnichowskej Ludwiga Maximilianowej uniwersiće Melina Kubista na Serbow wobroća. W bachelorskim dźěle chce wona němsku mjeńšinowu politiku z wosobinskim hódnoćenjom serbskich wobydlerjow přirunować. Cordula Ratajczakowa je so z 22lětnej rozmołwjała.
Kak sće mysličku slědźenja zrodźiła?
M. Kubista: Mějach seminar na uniwersiće wo temje „rěče zachować“. To je mje zajimowało, tak sym tam referat wo serbskej rěči dźeržała a pozdźišo tež domjace dźěło wo tym spisała. Dokelž so dźeń a hłubšo z maćiznu zaběrach, nětko studij z wotpowědnym přepytowanjom přez naprašnik wotzamknu. W srjedźišću steji prašenje, što Serbja wo tudyšej politice dźerža. Su woni spokojom ze spěchowanskimi naprawami, z rozšěrjenjom wědy wo Serbach, z kulturnymi poskitkami kaž tež z politiskimi móžnosćemi samopostajowanja? Wězo so tež wobhonju, kak by so spěchowanje polěpšić hodźało.
Kajki je dotalny wothłós?
Telefonso žehlił
Minjeny kónc tydźenja bě po dlěšim času prěni raz, zo smědźachu wobydlerjo Chróšćanskeho Domu swj. Ludmile zaso wopyt přijimać. Kak su to organizowali a kajki bě wothłós, wo tym je so Marian Wjeńka z nawodnicu starownje Móniku Wenclowej rozmołwjał.
Knjeni Wenclowa, kak to bě, jako smědźachu ludźo zaso swojich přiwuznych w starowni wopytać?
M. Wenclowa: Jako bu znate, zo budźe to we wobmjezowanej měrje zaso móžno, smy so najprjedy raz z našim nošerjom dorěčeli, kak to najlěpje organizować. Po dorěčenju z hamtskej lěkarku móža ludźo nětko našich wobydlerjow wot farskeje zahrody na terasy widźeć a z nimi we wěstym wotstawku rěčeć. Za to njetrjebaja woni na našu ležownosć, tež naše sotry njetrjebaja stajnje pódla stać a na wotstawk kedźbować.
Štwórtk a pjatk rano bu to w zjawnosći wozjewjene. Kajki bě wothłós na to?
Kóždy šuler ma swoje městno
Njedawno su wuknjacy do noweho šulskeho kompleksa w Slepom zaćahnyli. Njecyłej měsacaj je Jan Hrjehor nětko nawoda tamnišeje wyšeje šule „Dr. Marja Grólmusec“. Milenka Rječcyna ma tule někotre prašenja na njeho.
Hladajo na to, zo na sakskich šulach wot srjedź měrca hač do wutory žana wučba njebě, sće tež Wy měr měł?
J. Hrjehor: Njemějach scyła žadyn měrny, ale skerje cyle wosebity započatk. Mějach tójšto dźěła, dyrbjach dźě wobstajnje na nowe wuwića reagować.
Šulerjo 9. a 10. lětnika wot wčerawšeje srjedy zaso do šule přichadźeja. Kak su na nowu situaciju přihotowani?
Pokročowanje předwidźane
Šćěpan Hanuš a Budyski Sakski wukubłanski a wupruwowanski kanal (SAEK) staj webinar přewjedłoj. Milenka Rječcyna je so z Berlinskim ilustratorom rozmołwjała.
Kotry wobsah měješe wčerawši internetny seminar (webinar)?
Š. Hanuš: Tam dźěše wo „kreatiwne taflowe wobrazy“. Rěčach wo idejach, kak móhli zajimcy, kotřiž so na referat přihotuja, swój přednošk zajimawši wuhotować, zwiski z grafiskej pomocu lěpje wopisać a problemy rozjimać. Druhdy dźe tež jenož wo to, z małkim grafiskim směškom suchu maćiznu trochu wožiwić.
Na koho so poskitk měri?
Š. Hanuš: Poprawom na wšěch, kotřiž chcedźa, dyrbja abo smědźa přednošk dźeržeć hač wučer, referendar, studowacy abo šuler. Druzy so snano jeno za grafikdesign zajimuja, ći su wězo tež witani.
Kak je scyła k tomu dóšło, zo poskićeće po tymle puću pomoc wučerjam při zestajenju taflowych wobrazow?
Zmužity krokdo samostatnosće
Mjeztym zo so mnohe předewzaća wo swójsku eksistencu starosća, je lubowar awtow Maximilian Sperling 1. apryla na Wojerowskim přemysłownišću firmu HY Garage wotewrěł. Silke Richter je z 22lětnym bywšim wojakom Zwjazkoweje wobory porěčała.
Awto je Wam wjele wjace hač jenož jězdźidło, abo?
M. Sperling: Mnohim je wone často jeno srědk, z kotrymž so dale pohibuja, takrjec potrjebowy předmjet. Za někotrych a tak tež za mnje pak je awto wo wjele wjace. Njeje jenož hobby, ale mjeztym hižo filozofija z jara wulkej lubosću k detailam. Loni kónc lěta zrodźich tuž ideju, swoju filozofiju k powołanju sčinić.
Tuchwilu je jara zmužite swójsku firmu załožić. Maće plan B, jeli so wam předewzaće njeradźi?
M. Sperling: Mi je wědome, zo so wjacorym zawodam nětko w času koronakrizy derje njeńdźe. Přiwšěm chcu do přichoda zhladować a nochcu swój zaměr z wočow zhubić. Plan B žadyn nimam. Wěrju do swojeje wizije a do jeje wuspěcha.
Zawěsće sće dotal do zwoprawdźenja projekta wjele prócy a mocy inwestował.
