Ideje za prestiž gymnazija wuwili
Hajko Kozel je ze zahajenja šulskeho lěta 2023/2024 šulski staršiski rěčnik Delnjoserbskeho gymnazija w Choćebuzu. Milenka Rječcyna je so ze serbskim juristom rozmołwjała.
Kak je tomu dóšło, zo sće tutu zamołwitosć přewzał?
H. Kozel: Sym wo tym rozmyslował, kak móhł so jako nan za gymnazij angažować, na kotryž mój syn chodźi. Sym swój zajim a swoje zaměry spočatk šulskeho lěta 2023/2024 staršiskej zhromadźiznje zwuraznił. To je mjez druhim skrućenje a dalewuwiće serbskeho profila na šuli.
Kak je staršiska konferenca reagowała?
H. Kozel: Sym maćernorěčny Serba a serbski nan. Wjetšina staršich su za mnje hłosowali, tež hdyž njejsu maćernorěčni. To mějach za wulce zajimawe. Wšako běch do zarjadowanja słyšał, zo starši za serbski profil gymnazija zajim nimaja. Nětko pak su zajimawy signal wusyłali. Kruh staršich bjez serbskeho pozadka su maćernorěčneho nana wuzwolili kiž chce serbski profil gymnazija skrućić.
Što je so mjeztym stało?
Ideje za prestiž gymnazija wuwili
Hajko Kozel je ze zahajenja šulskeho lěta 2023/2024 šulski staršiski rěčnik Delnjoserbskeho gymnazija w Choćebuzu. Milenka Rječcyna je so ze serbskim juristom rozmołwjała.
Kak je tomu dóšło, zo sće tutu zamołwitosć přewzał?
H. Kozel: Sym wo tym rozmyslował, kak móhł so jako nan za gymnazij angažować, na kotryž mój syn chodźi. Sym swój zajim a swoje zaměry k spočatku šulskeho lěta 2023/2024 staršiskej zhromadźiznje zwuraznił. To je mjez druhim skrućenje a dale wuwiće serbskeho profila na šuli.
Kak je staršiska konferenca reagowała?
H. Kozel: Sym maćernorěčny Serba a serbski nan. Wjetšina staršich su za mnje hłosowali, tež hdyž njejsu maćernorěčne. To mějach za wulce zajimawe. Wšako běch do zarjadowanja słyšał, zo nimaja starši za serbski profil gymnazija zajim. Nětko pak su zajimawy signal wusyłali. Kruh staršich bjez serbskeho pozadka su maćernorěčneho nana wuzwolili kiž chce serbski profil gymnazija skrućić.
Što je so mjeztym stało?
Što zbywa bjez pochada?
„Klub potajnych Serbow“ rěka inscenacija socio-dźiwadłoweho Thespis-centruma, kotruž zajutřišim prapremjernje w Budyskim dźiwadle na hrodźe předstaja. Bosćan Nawka je so z režiserom hry a nawodu centruma Georgom Genouxom rozmołwjał.
Knježe Genouxo, što je „Klub potajnych Serbow“ a štó w nim skutkuje?
G. Genoux: Klub wopisuje skupinku młodostnych, kotraž so za dwěsćě lět skradźu na Lubinje schadźuje, hdźež zhromadnje serbuja a wo tym rozmysluja, kak hodźała so knježaca diktatura w Sakskej spowalić. Ze zběžkom a pomocu sydom serbskich kralow spytaja woni serbski swět wuchować. Wuchadźišćo fiktiwneho scenarija je, zo su „ćěmne mocy“ móc přewzali a wšo „njeněmske“ zakazali.
Njeje přewjele fantazije trjeba, historiske paralele kaž tež aktualne towaršnostne tendency w scenariju spóznać.
Z wjeselom čłonka jury była
Na lětušim 20. čitanskim wubědźowanju Rěčneho centruma WITAJ je Edith Mrózec prěni króć w jury sobu skutkowała. Milenka Rječcyna je so z wučerku za němčinu, wěcnu wučbu a nabožinu na Kulowskej Krabatowej zakładnej šuli rozmołwjała.
Kak je tomu dóšło, zo sće nadawk přewzała, w jury sobu skutkować?
E. Mrózec: Sobudźěłaćerka Rěčneho centruma WITAJ je so pola mnje naprašowała, hač chcyła čłonka jury na lětušim čitanskim wubědźowanju być. Sym tež hnydom k tomu zwólniła była a připrajiła. Do wubědźowanja mějachmy zetkanje koordinatorow za serbsku rěč na šulach we Wojerecach. Tam je so mje tež nawodnica Smolerjec kniharnje Annett Šołćic za tym prašała. Tež jej sym rady připrajiła.
Sće Wy zašłe lěta tute wubědźowanje na wědomje brała a snadź hižo na někajke wašnje přewodźała?
Jubilej Horjanow z prapremjeru
Woblubowana dujerska kapała Horjany swjeći lětsa 30. róčnicu swojeho załoženja. Bosćan Nawka je so ze Sonju Hejdušcynej, managerku cyłka, wo planowanym narodninskim swjedźenju rozmołwjał.
Knjeni Hejdušcyna, kak chceće jubilej woswjećić?
S. Hejdušcyna: So wě z hudźbu! Wuhotujemy přichodnu sobotu, potajkim 20. apryla, koncert w Chróšćanskej wjacezaměrowej hali „Jednota“. Něhdźe dwuhodźinski, žortnje moderěrowany program wopřijima wšitke muzikaliske wjerški minjenych třoch lětdźesatkow z našeho repertoira. Tak zaklinča znate polki runje tak kaž serbske a němske ludowe pěsnje za sobuspěwanje, šlagry a serbski rap. Nimo toho předstajimy prapremjeru: We wobłuku wubědźowanja za žiwu dwurěčnosć Simul+ smy loni mjeztym online přistupne hudźbne widejo za medley „Hindraško“ produkowali, zestajany ze spěwow Bjarnata Krawca „Hindraško, ty synko mój“ a „Šěrik, měrik, bałdrijan“. Wosebitosć medleyja je, zo wuwije so z originalneju melodijow poněčim balkanska rytmika. Jón dotal hišće live hrali njejsmy.
Sće sej tež wosebitych narodninskich hosći přeprosyli?
Wideoclip a demokratija
Po cyłej Sakskej so lěto a wjace projektow za demokratiju etablěruje. Jedyn z nich, „DES! demokratisch-engagiert-selbstverwaltet“, je we Sakskej załožbje za młodźinu zakótwjeny. Nawoda tohole projekta, kotryž zarjaduje tež wosebite wubědźowanje za młodźinske kluby, je Julian Koch-Duschek. Milenka Rječcyna je so z nim rozmołwjała.
Kotre wuměnjenja maja młodźinske kluby za wubědźowanje spjelnić?
J. Koch-Duschek: Sakska załožba za młodźinu zarjaduje zhromadnje ze Sakskej młodźinu na wsy lětsa widejowe wubědźowanje mjez młodźinskimi klubami. Pod titulom clip.Club.Connect (CCC) móža nam młodźi ludźo dwě mjeńšinje dołhe widejowe klipy wo swojim angažemenće w młodźinskim klubje pósłać. Na lěćnym campje DES! počesćimy třoch dobyćerjow z dobropisami w hódnoće 650 eurow za wšelake teamowe eventy.
Biskopičanska Syć za dźěći a młodźinu (KiJu) namołwja tež serbskich młodostnych so wobdźělić. Kak narěčiće wy serbske kluby?
Spěwaja, žortuja a proša na reje
Chór Lipa wuhotuje kónc tydźenja, sobotu a njedźelu, na žurli Haslowskeje korčmy zabawnej koncertaj. Je to po dlěšej přestawce dalše zarjadowanje w rjedźe . Dirigentka Jadwiga Kaulfürstowa je Madlen Domašcynej přeradźiła, kotre hudźbne (a druhe) chłóšćenki publikum wočakuja.
Na čo móža so připosłucharjo wjeselić?
J. Kaulfürstowa: Smy na wšelake wašnje zabawny wječor a njedźelu popołdnjo spřihotowali, w kotrymajž steja wobdźěłanja serbskich popowych spěwow w srjedźišću. Wosebje mje wjeseli, zo móžemy wjacore premjery předstajić: titule skupinow Deyzidoxs a JANKAHANKA, Stefanie Kloßec a Měrćina Weclicha. A na čož snadź naši swěrni připosłucharjo hižo čakaja: Tež tónkróć změjemy zaso nowy žortny medlej chóra ze solistami a přewodom kapały spřihotowany.
– kotrych přećelow sće sej tónkróć přeprosyli?
J. Kaulfürstowa: Z nami na jewišću steji muski kwartet PoŠtyrjoch, kotryž je sej wosebite překwapjenki wumyslił. Runje tak nas wjeseli, zo přewodźa našu Lipu skupina Con-takt, kotraž sobotu po koncerće tež k rejam zapiska.
Serbske debaty ze zapalom a wěcowne
„Štó zastupuje serbski lud? Přichod politiskeje participacije“ je tema štwórteje „Serbskeje debaty“, kotraž so jutře, srjedu, w 19 hodź. we „Vis-à-vis“ w starym měsće Wojerec wotměje. Z dr. Rolandom Löfflerom, direktorom Sakskeje krajneje centrale za politiske kubłanje, kiž rjad zarjadowanjow w kooperaciji ze Serbskimi Nowinami a Załožbu za serbski lud organizuje, je so Marcel Brauman rozmołwjał.
Kak sće dotalne tři serbske debaty zaznał – snadź přirunujo z tym, kak ludnosć w Sakskej hewak tajke poskitki za diskusiju wužiwa?
dr. Löffler: Publikum a wobdźěleni fachowcy su z wulkim zapalom, ale wěcownje diskutowali. Debata běše w naležnosćach regiona zakótwjena. W srjedźišću steješe pola wšěch hosći zhromadna starosć wo přichod serbskich kulturnišćow, kubłanišćow a swójskeje identity.
Što wot štwórteje serbskeje debaty we Wojerecach wočakujeće?
Přichod lěsow zaručić, ale kak?
Suchota, wichory a škódniki – mnohe štomy mrěja z woćoplenjom klimy tež w Němskej. Kak hodźi so lěs přichoda přetworić a kotre ćeže maja fachowcy při zalěsnjenju? Anja Nowakowa je so ze zamołwitej za medijowe a zjawnostne dźěło lěsniskeho wobwoda Hornja Łužica Christin Gedikowej rozmołwjała.
Kak je móžno lěs přichoda twarić?
Ch. Gedikowa: Lěs spjelnja mnohostronske a wažne nadawki. Je žiwjenski rum zwěrjatow a rostlinow, filtruje powětr a wodu. Dale škita lěs před wysokej wodu a eroziju a zaruča surowiznu drjewo. Hladajo na změnu klimy hraje potajkim přewšo wažnu rólu, dokelž wjaza wulki dźěl wuhlikoweho dioksyda. Lěs je zdobom wočerstwjenski a wólnočasny rum. Sakske lěsy maja so k tomu přichodnje integratiwnje wobhospodarić. To rěka, zo maja so zaměry za škit přirody do wobhospodarjenja zapřijeć. Tež zaměrne wužiwanje přirodnych procesow při wuwiću a wobhospodarjenju lěsa měli při tym wobkedźbować.
Je zalěsnjenje lochce zmištrujomne?
Předkřesćanski pozadk křižerjow
Pod hesłom „Kóstku dać“ wustaja Karoline Schneider tuchwilu „fragmenty swojeho slědźenja“ we wobłuku wosebiteje přehladki Budyskeho Serbskeho muzeja „Jutry w Serbach“. Bosćan Nawka je so z etnologisce zajimowanej wuměłču rozmołwjał.
Knjeni Schneider, dosć njewšědne hesło wustajenskeho přinoška dowola wjacore interpretacije. Što so za nim chowa?
K. Schneider: Titul nawjazuje na tak mjenowane kóstkowe graty, kajkež su za křižerjow charakteristiske. Sym w muzejach a uniwersitnych zběrkach stajnje zaso chěžki kawrijowych šlinkow našła a jako Serbowka sym so prašała, kak nož su do Łužicy dóšłe a tam z křesćanskej tradiciju stałe. Tele šlinki dźě pochadźeja z indo-pacifiskeho ruma. Přiwšěm su w mnohich kulturach prezentne – hłownje jako talisman pře złe duchi, ale tež jako symbol wulwy a tuž płódnosće. Čehodla su křižerske graty z nimi wupyšene, njeje so dotal wuslědźiło – štož bě mi z přičinu, so fenomenej we wobłuku swojeje promocije wědomostnje wěnować.
