Čitajće w nowym rozhledźe (29.06.18)
Nadźijam so, zo změjeće w lěćnym času lóšt na čitanje, wšako je wudaće Rozhlada za julij/awgust zaso trochu wobšěrniše hač tamne čisła a ma zajimawe temy.
W Lipsku studowacym a wšěm, kotřiž město nad Plesnu rady wopytuja, poručam přinošk Hynca Rychtarja wo tamnišich mjenach serbskeho pochada. Mjez jeho překwapjacymi namakankami je mjez druhim tafla ze serbskimi pomjenowanjemi zwěrjatow a rostlin w hatnej krajinje blisko Lipska.
W awgusće swjeća w Nuknicy 20. wudaće alternatiwneho metalfestiwala Nukstock. Słušeće-li k tym, kiž so prašeja, što ludźi tam ćehnje, přečitajće sej, što organizatorojo wo festiwalu powědaja. Snadź was „originelnosć, swójske kompozicije a swójski raz“ tam wustupowacych skupin tohorunja k wopytej festiwala pohnuja. W přinošku wo kulturje wotdeleka zaběra so tež Marlena Nowak – wona hižo někotre lěta z Waršawy na festiwal jězdźi – z Nukstockom a přirunuje jón z běłoruskim festiwalom Basovišča.
Serbske a němske štučki zaklinčachu zawčerawšim na mjeztym hižo ...
Praski manifest 1968
27. junija 1968 wozjewi Praski časopis Literární listy manifest „Dva tisíce slov“. A tón płaći sobu jako najwažniši program Praskeho nalěća. Wón nasta na nastork organizowanych angažowanych njestronjanow – wědomostnikow, kulturnikow a spisowaćelow. Jara kritisce wobswětleše dokument reformowu politiku komunistiskeje strony kraja (KSČS) a jeho 1. sekretara Alexandera Dubčeka. Awtor manifesta, spisowaćel Ludvík Vaculík, zajimowaše so za Serbow a wopyta po přewróće tež lětni prózdninski kurs serbšćiny w Budyšinje. Podpisarjo manifesta su politiku wjednistwa KSČS a „mylenja socializma“ wótrje kritizowali, žadajo sej wot reformarjow strony „spěšniše a krućiše dalewjedźenje změnow w kraju“. Manifest namołwješe „dźěłaćerjow, ratarjow, wuměłcow“ stawkować, njebychu-li so reformy spěšnje w namjetowanym směrje dale wjedli.
Wobswětleja poměr mjez wjelkom a čłowjekom
Budyšin (JK/SN). Wčera popołdnju zahaji so na žurli Serbskeho domu w Budyšinje mjezynarodna wědomostna konferenca na temu „Zetkanje z wjelkami: Dynamika a přichod“. W běhu konferency, kotruž zarjaduje Budyski Serbski institut zhromadnje z Katedru za europsku etnologiju a ludowědu Würzburgskeje uniwersity a z Institutom za socialnu antropologiju a empiriske kulturne wědomosće Uniwersity Zürich, rozestajeja so wědomostnicy z nazhonjenjemi na mjezynarodnej a interdisciplinarnej runinje nastupajo kulturnoantropologiske slědźenja wo wjelku. Rozjimać a přirunać chcedźa mjez druhim wuwiće a dynamiku w mjezsobnym zetkanju wjelka a čłowjeka w europskich krajach.
Wuměłstwo w najstaršim twarjenju Lessingoweho města
Lětni serial SN 1. dźěl
Rězbarsku dźěłarničku zaso z kwalitu přihotować
Njebjelčanske towarstwo Kamjenjak z.t. chce w Miłočanskej skale wospjet Mjezynarodnu wuměłsku dźěłarničku přewjesć. Andreas Kirschke je so ze 56lětnym předsydu towarstwa Wielandom Schildom rozmołwjał.
Što Was jako noweho předsydu do tohole skutkowanja motiwuje?
W. Schild: Naš zaměr je a wostanje, łužiski zornowc wuměłsce wobdźěłać. Rězbarska dźěłarnička so tež lětsa zaso wotměje. To je ćežišćo skutkowanja tohole towarstwa. Sym wot lěta 2009 jeho čłon a stajnje zaso zahorjeny wo krasnej přirodźe při skale. Mje zajimuja stawizny towarstwa kaž tež jeho dźěło z tu- a wukrajnymi wuměłcami. Mam jich za dobrych a trajnych partnerow.
Kak sće přistup k towarstwu namakał?
Wutrobu wokřewjacy koncert na hrodźe dožiwili
Worcyn (LTh/SN). W času swětowych mišterstwow kopańcy skorži mnoho organizatorow, zo njezamóža sej za kulturne zarjadowanja dosć ludźi z křesła před telewizorom zwabić. Cyle hinak hibićiwa Róža Pinkawina, předsydka Worcynskeje Domowinskeje skupiny, kotraž kóžde lěto ludźi z bliskeje a dalšeje wokoliny do tamnišeho hrodu na nalětni koncert přeprošuje a hač na poslednje městno žurlu pjelni. Na lětuši koncert minjeny pjatk přijědźechu Rowniske glosy, dźewjeć žonow z Rownoho, kotrež so jako projektny chór znowa zhromadźichu. Woblečene běchu žony „běly šorcuch,cernu jaku a ten pćeslujucny šantk z kwětkami“. Rjany to napohlad.
Stawizny Miłočanskeje skały:
⋆ Wokoło 1900 bu skała wotkryta. Je to skała granodiorita, dźěl sewjerneho pasma zapadołužiskeho granodiorita.
⋆ Mějachu tam kablowu kranowu připrawu, kotruž mějachu w lěće 1970 za njedosahacu, dalšu technologiju pak njezatwarichu.
⋆ Geologiski posudk z lěta 1970 rěči wo składach 900 000 tonow zornowca, z nich hodźało so 500 000 wudobywać.
⋆ Skała wopřiješe dwě jamje, dźěłarnje, składy, připrawy za předźěłanje, přebywanišća, rampu za nakładowanje a nuzniki.
⋆ 30. junija 2000 přestachu w skale zornowc wudobywać.
⋆ Lěta 2001 je gmejna Njebjelčicy skału kupiła.
⋆ W lěće 2006 ABMnicy něštožkuli zwottorhachu, zawěsćichu wodo- a milinowody a připrawichu je zaso za dalše wužiwanje.
Dotalni wobsedźerjo skały
hač do lěta 1957 Firma Carsten Claussen, Wojerecy
wot lěta 1957 Firma Granitwerke Opitz und Sohn, Biskopicy
wot 1988 VEB Lausitzer Granit Demitz-Thumitz
potym Haniel-Granitwerke (wot lěta 1994 Boral Granit)
wot lěta 2000 Kamenzer Granitwerke
wot lěta 2001 gmejna Njebjelčicy
Wuměłske a kulturne towarstwo Kamjenjak z.t.
› załožene: lěta 2009
› čłonojo: tuchwilu 20 ludźi w starobje 25 do 60 lět
Gundermannowe pěsnje zdobywaja sej Europu
Wojerecy (KD/SN). Minjeny kónc tydźenja su na wosebite wašnje we Wojerecach před 20 lětami zemrěteho ludoweho pěsnjerja Gerharda Gundermanna wopominali. Hižo dlěši čas přełožuje nižozemski spěwytwórc Johan Meijer kruchi Wojerowskeho rockoweho poeta a bagrownika w brunicowej jamje, „Gundija“ Gundermanna, do swojeje maćeršćiny. Nětko je diskusiju pod hesłom „Gundermannowe pěsnje w Europje“ sobu organizował a tohorunja dźěłarničku k přełožowanju jeho twórbow za europskich hudźbnikow a přełožowarjow. Tak su Gundermannowe pěsnje w Ranju (Großräschen) do cyłkownje jědnaće rěčow přenjesli, mjez druhim do delnjoserbšćiny, čěšćiny, šwedšćiny a jendźelšćiny.
Wubědźowanje LND za dźěći
Budyšin (SN). Składnostnje planowaneho wudaća noweje antologije „Hura, prózdniny!“ namołwja Ludowe nakładnistwo Domowina wšitke serbske dźěći – šulerjow, skupinki abo rjadowniske cyłki wot 2. do 4. lětnika – do kreatiwneho dźěła. Wobdźělnicy njech zapodadźa nakładnistwu hač do 7. septembra swoje ideje na temu „Hura, prózdniny!“, a to na přikład jako widejo, spěw, skeč, powědančko, baseń abo wobrazowu stawiznu w serbskej rěči. Tři najoriginelniše přinoški budu we wobłuku programa 24. literarneje kermuše njedźelu, 30. septembra, w Radworju předstajene. Dobyćerjam wubědźowanja kiwaja nimo toho awtorske čitanja po jich přeću a wěcne myta. W srjedźišću lětušeje kermuše za cyłu swójbu steji nowa antologija za dźěći „Hura, prózdniny!“. Čitanka, kotraž wopřijima powědančka mjez druhim Dorotheje Šołćineje, Štefana Paški, Andreje Chěžcyneje, Annamarije Hadankec a Jurja Kocha, ma nazymu we wjazanej formje kaž tež jako słuchokniha wuńć.
Najrjeńši čas lěta so bliži, tuž njeměło dźěćom na lóštnych idejach falować. LND wjeseli so nad kóždym přinoškom.
