FabMobil mytowany
FabMobil z.t. je přez cyłe lěto po puću, zo by kreatiwne technologije do wjesnych kónčinow přinjesło. Minjeny tydźeń wopyta swobodnu wyšu šulu we Wulkej Dubrawje. Milenka Rječcyna je so z jednaćelom předewzaća FabMobil, Bosćijom Pjacu, rozmołwjała.
Kotre wobsahi sće šulerjam we Wulkej Dubrawje posrědkowali?
B. Pjaca: Na poskitku su so zajimowani šulerjo wšitkich rjadownjow wobdźělili. W prěnim rjedźe su woni po swójskich idejach w kompjuterowym programje figury kreěrowali a je naposledk w 3D wučisćeli.
Ma Waš angažement za kubłanje dźěći a młodostnych dale a wjetši wuspěch?
B. Pjaca: Tak sej to znajmjeńša přejemy a tež začuwamy. Přetož digitalizacija postupuje – hač to chcemy abo nic. A młodźina je wotewrjena za nju. Z našim FabMobilom podpěrujemy a rozšěrjamy poskitk zaběry na tutym polu.
Na kotre wašnje so tónle wuspěch pokazuje abo snano tež mytuje?
Schadźowankaz nowostkami
149. schadźowanka bliži so z wulkimi krokami. Wo stawje přihotow a nowosćach je so Maximilian Gruber z režiserku wječora, Katku Pöpelec, rozmołwjał.
Lětsa přihotujeće zhromadnje ze Symanom Hejdušku schadźowanku hižo štwórty raz – mataj mjeztym tajke něšto kaž rutinu?
K. Pöpelec: Nó haj, za naju je wšak to nětko hakle druha schadźowanka, kotraž so z publikumom w Krónje wotměwa. Přirunujo z lońšimi přihotami móžu tola rjec, zo so wotběhi dale a bóle zjednorjeja. Zakładny system, kotryž smój sebi ze Symanom před lětami zarjadowałoj, dale zdźeržimy, wšako z nim jara derje dźěłamoj: Syman stara so wo chóry a kapały a ja staram so wo kabarety. Moje dźěło wobsteji w tym, zo wotrěču sebi ze skupinami, kajke su jich plany. Zwoprědka sebi skeče potom wězo tež předčitam a dawam tón abo tamny tip. Tež rekwizity a podobne leža w mojej zamołwitosći.
Kajki wupada staw přihotow lětsa?
K. Pöpelec: Přihoty su wotzamknjene. Program je w dalokej měrje nastajeny. Pobrachuja jenož hišće poslednje proby, ale tute chcemy pjatk nawječor a sobotu do spočatka programa přewjesć. Schadźowanka móže přińć!
Powołanska orientacija
Na Worklečanskej wyšej šuli „Michał Hórnik“ maja hladajo na powołansku orientaciju nowy poskitk, kotryž zamóža z pomocu partnerskeho zawoda w Budyšinje zrealizować. Anja Nowakowa je so wo tym ze zamołwitym šule za powołansku orientaciju Tobiasom Bulankom rozmołwjała.
Knježe Bulanko, što chowa so za „Kubłanskimi rjećazami“?
W skupinkach za blidami
Zwjazkowe předsydstwo Domowiny chce jutře, pjatk, we Wojerecach „za blidami“ naćisk „Myta za hospodarstwo“ rozjimać. Što za tym tči, wopisuje dr. Hartmut Leipner, nawoda wuběrka za naležnosće změny strukturow, hospodarstwo a infrastrukturu, w rozmołwje z Axelom Arltom.
Čehodla chce Domowina „Myto za hospodarstwo“ spožčić?
H. Leipner: Je trjeba, wšitke aktiwity priwatnych předewzaćow na polu serbskeje rěče w šěršim zmysle připóznawać. K tomu słuša mjez druhim, zo w firmje aktiwnje serbsku rěč nałožuja, ju we wabjenju wužiwaja abo na druhe wašnje spěchuja. Wuznamjenjenje nima někajke pjenježne myto być. Skerje měło w zjawnosći wabić z tafličku abo ze znamješkom na podłožkach firmow a z tym wobswědčić, zo tu serbsku rěč podpěruja.
Předležacy naćisk za wustawki myta pak kriterije za požadanje njedefinuje?
Mysla hižo na festiwal 2025
Festiwalny wuběrk je wčera w Krawčikec korčmje z Chróšćanami a wjesnjanostu Markom Klimanom festiwal wuhódnoćił. Wo tym je so Marcel Brauman z Katharinu Jurkowej rozmołwjał.
Nawal hosći bě zaso jara wulki – su zastupjerjo dworow z wothłosom spokojom?
K. Jurkowa: Sobotu smy limit skoro docpěli, njedźelu njebě horcoty dla telko wopytowarjow kaž 2019. Lětsa běchu wšitke dwory wot spočatka programa hač do kónca jara derje pjelnjene, tež wosrjedź wsy bě wjele wopytowarjow. Wosebje kofej a tykanc pak njejsu lětsa tak derje předawali. Za 2025 nadźijamy so zaso šěsć wobdźělenych dworow.
Maja wšitcy wobdźěleni wotpohlad, tež za dwě lěće zaso sobu skutkować?
K. Jurkowa: Zasadnje haj. Konkretnje so klětu dorěčimy.
Kak běži stajne zhromadne dźěło mjez wuběrkom a čestnohamtskimi?
Festiwal je kaž wulki bifet
Wot dźensnišeho wabi mjezynarodna filmowa scena zajimcow do Choćebuza. Milenka Rječcyna je so ze serbskej dźiwadźelnicu a filmowej hrajerku ze Smječkec Boženu Bjaršec rozmołwjała.
Sym z „nowych medijow“ zhoniła, zo sće minjeny čas do wjacorych filmowych projektow zapřijata była. Kotry z nich je najaktualniši?
B. Bjaršec: We wobłuku Choćebuskeho filmoweho festiwala prezentuje telewizijny magacin Łužyca sobotu prapremjernje pask „Serbska utopija, kapitl I: Nowy swět – Eine neue Welt“. Produkcija labela Lusatia Film je projekt serbsko-němskeje syće Łužycafilm.
Wo čim film jedna?
B. Bjaršec: Přizemimy ze slědźerskej swětnišćowej łódźu w lěće 2123 w Grodku. Tam namakamy wšelake artefakty ze zašłosće, kotrež na łužiskich Serbow pokazuja. Sceny hraja w starym domskim, kotremuž hrozy rozpadanje. Za film pak běše to krasna kulisa. Wšako smy w něhdyšim dožiwjenskim parku Serbow přizemili.
W kotrej rěči bu film nawjerćany?
Z roboterom operować
Wojerowski klinikum Łužiska jězorina hotuje so na to, w přichodźe z roboterom operować. Milenka Rječcyna je so z Julianu Kirfe, jednaćelku chorownje rozmołwjała.
Kak wažne tajke robotery dźensa su? Njeje tola dźěło nazhoniteho chirurgu lěpše?
Juliane Kirfe: My dóstanjemy roboter za wobłuk urologiju, gynekologiju a chirurgiju. Budźe tomu tak, zo stajnje jedyn lěkar za roboterom sedźi a jón z joystickom a małym modulom posłužuje. Potom roboter takrjec operaciju přewjedźe. To budźe puć, kotryž přichodnje sylnišo změjemy. Budźe tomu stajnje tak, zo čłowjek a technika zhromadnje skutkujetaj. Dźensa praju, zo njemóžeš so jako ćežišćowy zastaraćel hižo robotice resp. roboterowej chirurgiji wobarać.
Operujeće w klinikumje tež minimalnoinwasiwnje?
Potrjebu wolerjow respektować
We wichorojtym času za swoju stronu je Budyski wokrjesny zjězd Lěwicy jako serbskopolitiskeho rěčnika wokrjesneho předsydstwa Hajka Kozela znowa wuzwolił. Z nim je Axel Arlt porěčał.
Čehodla sće znowa kandidował?
H. Kozel: Budyski wokrjesny zwjazk Lěwicy w separatnych wólbach serbskopolitiskeho kaž tež młodźinskopolitiskeho rěčnika wuzwola. To dopokazuje, zo je tola móžno, konkretne struktury a procedury nałožować, kotrež k tomu wjedu, zo so prawa serbskeho čłonstwa w Lěwicy wobkedźbuja. To bě rozsudny dypk.
Na krajnej runinje pak hinak wupada?
H. Kozel: Bohužel traje tam hišće rozestajenje ze změrcowskej komisiju wo našich prawach. Komisija njeje po pjeć lětach přeco hišće rozsudźiła. To sym na njedawnym wokrjesnym zjězdźe we Wojerecach kritizował. Tež tohodla chcu dale skutkować w funkciji, zo bychmy skónčnje dóšli ke konkretnym rezultatam.
Kak chceće k tomu přinošować přećiwk mjez wulkoměstami a wjesnej kónčinu w sakskej Lěwicy přewinyć?
Rady koordinuje a iniciěruje
Pjatk tydźenja je towarstwo Serbska murja za swój angažement na dobro serbskeje rěče Myto Domowiny za dorost přijimało. Mjez mytowanymi čłonami towarstwa běše tež 24lětny rodźeny Chróšćan Syman Sćapan. Milan Pawlik je so z nim rozmołwjał.
„Serbska murja“: Čehodla sće towarstwo załožili? Čehodla sće sej runje tute mjeno wuzwolili?
S. Sćapan: Jako skupina namakali smy so w lěće 2016 na swětowym zetkanju młodźiny w Krakowje. Tu je tež ideja mjena nastała. Jako njesechmy pjeć młodostnych serbsku chorhoj we wulkim formaće w ćahu přez wuske haski Krakowskeho stareho města, je nas naš přewodnik kapłan Florian Mróz jaku pochodowacu „serbsku murju“ wopisał. To je so nam lubiło a tak smy zapřijeće jako mjeno towarstwa rady přiwzali.
Móžeš nam zaměry towarstwa a konkretne projekty tróšku bliže předstajić?
Serbski kandidat
Jurij Bulank, 35lětny fachowy informatikar z Prawoćic, je direktny kandidat SPD za wólby do krajneho sejma w „serbskim wólbnym wokrjesu“. Z nim je so Marcel Brauman rozmołwjał.
Čehodla měła SPD tule wjetšu rólu hrać?
J. Bulank: Njebych to na stronu poćahował. Je wjele angažowanych Serbow w najwšelakorišich towarstwach. Ale na politiskim polu mało ludźi nadeńdźeš. Njemóžemy so na to spušćeć, zo knježerstwa serbske temy wobdźěłuja, ale dyrbimy sami na tym dźěłać, zo so serbske dypki narěča. Hdyž tola stronsce na wěcku hladam, móžu prajić, zo hódnoty SPD – swoboda, sprawnosć a solidarita – katolskim předstawam wotpowěduja a so njewužiwaja jenož jako přidatk w mjenje.
Za kotre naležnosće so zasadźujeće?
