Aus der aktuellen Ausgabe vom Donnerstag, 10 Juni 2021

Berlin (dpa/SN). Nimale 80 lět po nadpadźe Němskeje na Sowjetski zwjazk w Druhej swětowej wójnje, 22. junija 1941, je zwjazkowy sejm wčera na miliony woporow spominał. Wonkowny minister Heiko Maas (SPD) rjekny, zo njeje so nacistiska Němska „ze znjewólnjenjom a wutupjenjom cyłych statow a ludow“ jenož wotnamakała, ale jako wójnski cil wozjewiła. „Poraženi zhladujemy na tónle dźěl našich stawiznow, na rasowy błud, na dospołnu moralisku rozwuzdźenosć, kotrež su so runje na wuchodźe žałostnje zwuraznili. Wón so „połny žaroby a hańby“ před woporami kłoni.

Hladajo na dimensiju złóstnistwow mjezuje na dźiw, zo su sej kraje srjedźneje a wuchodneje Europy z Němskej ruku k wujednanju zawdali. „Wujednanje ­dyrbjało přeco móžne być“, poćahowaše so Heiko Maas zdobom na přitomnosć. Ze stawiznami wědomje wobchadźeć ­rěka, ludowe prawo nad prawo sylneho stajić a uniwerselnu płaćiwosć čłowjeskich prawow zastupować. Tohodla reaguje ­Europska unija na ranjenja teju zasadow w Ruskej a Běłoruskej ze sankci­jemi, minister wuzběhny.

London/Washington (dpa/SN). Do jutře w Cornwallu (Wulka Britaniska) zahajaceho so wjerškoweho zetkanja G7 je prezident USA Joe Biden demokratiske staty k zhromadnosći přećiwo awtokratam po wšěm swěće namołwjał. „Smy na wobrotnišću swětowych stawiznow“, rjekny Biden před US-wojakami na zepěranišću powětrowych wójskow Mildenhall we wuchodnej Jendźelskej. „Hač někotryžkuli dalši wy lěpje wěsće, zo demokratija připadnje njenastawa. Mamy ju skrućeć.“ A wón doda: „Dyrbimy so chutnje z tymi rozestajeć, kiž sej mysla, zo je doba demokratije nimo.“

Na swojim zetkanju w Cornwallu chcedźa statni a knježerstwowi šefojo USA, Wulkeje Britaniskeje, Němskeje, ­Kanady, Francoskeje, Italskeje a Japanskeje kaž tež zastupjerjo Europskeje unije zhromadnosć wodźacych demokratiskich narodow swěta demonstrować.

Joe Biden wopyta Europu prěni raz jako prezident. Přichodnu srjedu chce so z ruskim prezidentom Wladimirom Putinom w šwicarskim Genfje zetkać.

Akceptanca ludźi wo wuspěchu strukturneje změny we Łužicy rozsudźi

Wojerecy (dpa/SN). Monitoring procesa strukturneje změny we Łužicy bě jedyn z předmjetow 2. konferency „Rewěrowy transfer Łužica“, kotraž wotmě so dźensa na přeprošenje komunalneho zwjazkarstwa Łužiski kruh we Wojerowskej Łužiskej hali. Wot strukturneje změny kónca zmilinjenja brunicy dla potrjechene łužiske komuny chcedźa wot Zwjazka a krajow wobzamknjene naprawy k wuwiću regiona sobu přewodźeć. Přichodnje ma komisija z wobdźělenych w regionje angažement, potrjeby a nahlady Łužičanow systematisce zwěsćić, kaž rjekny to kopředsydka Łužiskeho kruha, Grodkowska měšćanostka Christine Herntier (njestronjanka) powěsćerni dpa. „Smy tu na městnje a tu budźe tež rozsudźene, hač so strukturna změna poradźi.“ To žane ličby nje­zwuraznjeja, ale nalada ludźi, wo tym je wona přeswědčena.

Wurjadnej projektaj wužiwaja stari kaž tež młodźi ludźo, zo bychu so wokřewili. Jónu je to pućowanska šćežka w Pančicach-Kukowje, kotraž nam to po­srědkuje, štož smy hižo dawno wo sławnym basniku Jakubje Barće-Ćišinskim wědźeć chcyli. Dalša šćežka wjedźe, ně zawjedźe nas do sonjenja wo dawno bitych bitwach na horje Lubin, w kotrejž sydom serbskich kralow-rjekow na to čaka, zo by jich serbski lud wubudźił a z nimi wospjet wojował. Jako bój wobhladować hodźi so tež wobdźělenje na wubědźowanju „Čiń sobu!“. Mnozy su wo projektowe pjenjezy wojowali. Zo stej projektaj Kaulfürstec a Heroldec mandźelskeju dobyłoj, mam za wulkotne. Přetož zwoprawdźenje jeju idejow njewabi raz na digitalne, ale na dožiwjenjowpołne woprawdźite pućowanje. Zdobom matej nadhódnotu. Wužiwarjo so wšak jeničce ćělnje a dušinje njewočer­stwjeja, ale zdobywaja sej tak duchowne namrěwstwo Serbow. A to mam za wosebje hódne! Milenka Rječcyna

Berlin (dpa/SN). Ministerska prezidentka Mecklenburgsko-Předpomorskeje Manuela Schwesig (SPD) žada sej do dźensnišeho wuradźowanja knježerstwowych šefow krajow ze zwjazkowej kanclerku Angelu Merkel (CDU), po cyłym Zwjazku jednotne prawidła korony dla nastupajo ludowe swjedźenje a wulkozarjadowanja. Jeje kraj wabi za to, so na tajke dorozumić a po móžnosći jednotnje postupować. To praji wona w nowinje Rheinische Post.

Genf (dpa/SN). Skoro kóžde dźesate dźěćo po wšěm swěće dyrbi dźěło wukonjeć, kotrež jeho wuwiću škodźi. To je loni po trochowanjach 160 milionow hólcow a holcow w starobje pjeć do 17 lět potrjechiło, kaž rozprawjatej Swětowa organizacija dźěła (ILO) a Dźěćacy pomocny skutk Zjednoćenych narodow UNICEF składnostnje zajutřišeho swětoweho dnja přećiwo dźěćacemu dźěłu.

Prěni raz po 20 lětach je ličba dźěłacych njepołnolětnych přiběrała, wo 8,7 milionow wot lěta 2016. Wosebje sylny bě postup mjez młódšimi w starobje pjeć do jědnaće lět. Woni nětko połojcu po­trjechenych wučinjeja. Hač do lěta 2016 je dźěło dźěći po wšěm swěće wotběrało, wo 94 milionow wot spočatka přepytowanjow 2000. Awtorojo podšmórnu, zo njeje koronapandemija přičina rozrosta. Dołhodobnje pak móhli sćěhi pandemije połoženje přiwótřić. Přiběraceje chudoby dla móhło hižo hač do kónca lěta 2022 dalše dźewjeć milionow njepołnolětnych k dźěłu nuzowane być, kaž w rozprawje rěka. Někotražkuli swójba sej hinak pomhać njewě, hač swoje dźěći do sobudźěła zapřijeć, zo njebychu hłód tradali.

Mnohim wostawa wona na přeco wobkuzłaca młoda holca z němsko-čěskeho filma z kultowym statusom „Tři worješki za popjelawku“. Za dźiwadźelnicu Libuše Šafránkovu bě tale róla zakleće a žohnowanje w jednym, dokelž bě tehdy 20lětna w swojich rólach dołhi čas na bajkowe filmy postajena. Dźiwadźelnica steješe w nimale 150 kinowych a telewizijnych filmach před kameru. Swój dźiwadźelniski talent pak móžeše pozdźišo na jewišću Praskeho „Činohrajneho kluba“ pokazać. W z Oscarom jako najlěpši wukrajny film wuznamjenjenej dramje „Kolja“ z lěta 1996 přeswědča wona w róli spěwarki Kláry. Šafránková je wčera 68lětna zemrěła, rozprawješe powěsćowy sćelak CNN Prima News, powołacy so na jeje syna. Foto: WDR/DRA/dpa/F+G Köhler

Praha (dpa/SN). Zastupjerjo židow w Čěskej skorža přiběraceje antisemitiskeje šćuwańcy w interneće dla. W zwisku z koronapandemiju so zapřisahanske teorije rozšěrjeja, rěka we wčera wozjewjenej lětnej rozprawje čěskeje federacije židowskich wosadow. Wot cyłkownje 874 přeńdźenjow su loni 866 blogowych zapiskow, komentarow, karikaturow a dalšich awdiowizuelnych zapisow w interneće zwěsćili, kotrež běchu přećiwo židam wusměrjene. W lěće 2019 bě ličba tajkich nadpadow w interneće hišće 685.

Ličba registrowanych padow fyziskeje namocy přećiwo židam a jich zarjadnišćam zwosta porno tomu w jednocyfrowym wobłuku. Čěska wostanje potajkim kraj, w kotrymž móža so přisłušnicy tejele mjeńšiny wěsći čuć, tež w přirunanju z druhimi krajemi srjedźneje a zapadneje Europy, kaž w mjenowanej rozprawje rěka.

W Čěskej bydli po trochowanjach mjeztym zaso něhdźe 15 000 a 20 000 židow. W lětach wobsadniskeje fašistiskeje Němskeje w Druhej swětowej wójnje bě so nimale 80 000 čěskich židow z wo­porom holocausta stało.

Postawy wobchowuja legendu za přichod

Bělšecy (CS/SN). Hakle něšto dnjow přeprošeja na horje Lubin stejace postawy sydom serbskich kralow na pućowanje. Budestečanski wjesnjanosta Markus Michauk (OLG) je wobkedźbował, zo bu poskitk hižo přewšo derje přiwzaty. Wo­sebje swójby ze serbskeho sydlenskeho ruma tam pućuja. „Ideja dobywa na dynamice“, so wón wčera wjeseleše, dopominajo na oficialnym wotewrjenju na nastaće ideje. Judit Heroldowa, mandźelska kamjenjećesarja Markusa Herolda z Bělšec, bě so na sakskim wubědźo­wanju „Čiń sobu!“ wobdźěliła a dobyła. Dźakowano pjenježnemu mytu móžeše wona projekt zwoprawdźić.

Slepo (AK/SN). Dźěćacu dnjowu přebywarnju „Pfiffikus“ w Slepom dyrbja nuznje wobnowić. Tak dyrbja tam elektriku a wěstotne připrawy sporjedźeć. Nawoda zarjada za planowanje, twarstwo a hórnistwo Slepjanskeho zarjadniskeho zwjazka Steffen Seidlich je to na njedawnym posedźenju gmejnskeje rady potwjerdźił. Kaž wón informowaše, je z programa „Mosty do přichoda“ njecyłych 300 000 eurow za podźělne saněrowanje zarjadnišća k dispoziciji. Wone maja najpozdźišo hač do kónca tohole lěta přetrjebane być, to rěka za twarske naležnosće. „Nadawki nětko zjawnje wupisamy, w nadźiji, zo za naprawy předewzaća namakamy, kotrež dźěła wukonjeja.“ Hladajo na połne nadawkowe knihi rjemjeslnikow to runjewon lochko njeje.