Konkretne ideje za spóznawanje rěče wuwili
Budyšin (SN/pdź). Rano stawać, ličakej kazać „Zaswěć swěcu w kupjeli!“ abo „Zapik serbski rozhłós!“ abo so woprašeć „Kajke budźe dźensa wjedro?“ – to njejsu futuristiske sony, to je dźensa wšitko hižo móžno. A zo by tole tež w serbskej rěči fungowało, přewjedźechu wot póndźele do srjedy medijowy workshop, kotryž zaběra so ze spóznawanjom rěče.
Njepředstajomne kołwrótne kombinacije
Lětni serial SN
5. dźěl
Załožba za serbski lud je loni idejowe wubědźowanje „Rěč wjaza. Rěc zwězujo. Sorbisch verbindet.“ přewjedła. 27 projektow su z pjenježnym mytom w pjeć kategorijach 500 do 10 000 eurow wuznamjenili. W našej lětnjej seriji předstajamy wubrane dobyćerske projekty, dźensa: „Błóta monster“.
Pod tymle dosć njewšědnym titulom ma wuńć kwadratiska, ilustrowana kniha, kotrejež wobsahowe žro twori „encyklopedija kreaturow“ z pomjenowanjemi „zwěrjatow“ a jich stawow w němčinje a delnjoserbšćinje. Pazorki su tohodla trěbne, dokelž njejedna so wo woprawdźite stworjenja, ale takrjec wumyslene chimery na zakładźe za Błóta typiskich zwěrjatow a tamnišich mytiskich figurow. Tež ta abo tamna „eksotiska rostlina“ kaž tež někotryžkuli nastroj njepřirodneho pochada so mjez dotal eksistowacymi rysowankami jewi. Titulne monstry su potajkim najwšelakoriše kombinacije realnych a fiktiwnych elementow.
Šćipaty humor na słuchoknize
Katalyzator za regionalne wuwiće
Wot 1. awgusta je bywša muzejowa pedagogowka Maria Schöne nowa nawodnica Hórnikečanskeje Energijoweje fabriki. Wona přewza zastojnstwo wot Kirstin Zinke, kotraž je so powołansce přeorientowała.
Po studiju architektury bě Maria Schöne we wopušćenej salpetrowej fabrice a susodnym „Salpeterowym měsće“ Chacabuco w Atacama-pusćinje w Chile takrjec jako muzejowa pedagogowka skutkowała. Na to je wona na Hórnistwowej akademiji w Freibergu swój masterski studij industrijneje kultury wuspěšnje zakónčiła. Wot 2019 dźěła w Energijowej fabrice, kotraž nima po jeje měnjenju jenož stawizny zachować, ale tež do přichoda zhladować. K temam energijowa změna, klimowa a strukturna změna maja za šulerki a šulerjow tohodla formaty kaž energijowy camp, kotrež tam dale wjedu.
Módroćišć a kak dale z kreatiwnym rjemjesłom
Choćebuz (AP/SN). „Módroćišć w 21. lětstotku“ bě hesło dźěłarnički zašłu sobotu w Choćebuzu we wobłuku kreatiwneho festiwala „Stuss am Fluss“. Přeprosył bě Łužiski institut za strategiske poradźowanje, kiž podpěra zawody a zarjady w procesu strukturneje změny.
Daniel Häfner předstaji inowatiwny projekt zhotowjenja modlow za módroćišć z pomocu mobilneho labora Fablab. Kontakty bě sposrědkowała Christina Klimowa ze Serbskeho muzeja w Choćebuzu. Stare modle ze serbskimi mustrami skenuja, digitalizuja a w 3D wućišća resp. do drjewa laseruja a frezuja. Na te wašnje hodźi so zawěsćić, zo so tež w přichodźe trěbne modle za poćišćenje płatu za serbske drasty zhotowja, wšako nimaš hižo fachowcow za tute pozabyte rjemjesło. Přitomni móžachu prěnje prototypy modlow zhromadnje z wuměłču Suntje Sagerer w technice křidoćišća sami wupruwować a sej swoje nazhonjenja wuměnjeć. Na zarjadowanju wobdźělichu so tež designerki, kiž zhotowjeja modu a toboły z płatu w módroćišću.
Žitawski póstny rub w fokusu
Po hesłom „Rozměr“ bu minjeny pjatk Budyske hudźbne lěćo 2022 w Tachantskej cyrkwi swj. Pětra z twórbomaj Ludwiga van Beethovena a jeho mjeztym nimale pozabyteho rowjenka Friedricha Schneidera zahajeny. Sobotu wotmě so w Žitawskej cyrkwi swj. křiža koncert k tamnišemu póstnemu rubej z lěta 1472.
Budyšin (CRM/SN). Lětuši 550lětny jubilej Žitawskeho póstneho ruba je přičina, zo dósta šwicarski hudźbnik Paul Giger (nar. 1952) nadawk, hudźbnu twórbu k tutej temje stworić. Něhdyši koncertny mišter njeje jenož jako husler, ale tež ze swójskimi kompozicijemi ze wšelakimi instrumentacijemi daloko po swěće po puću. Program z prapremjernej twórbu bu wčera w Michałskej cyrkwi ze samsnymi wuměłcami wospjetowany. Komponist Paul Giger agěrowaše tež tu jako solowy smyčkar. Mjezynarodnje zestajeny ansambl „chant 1450“ wustupi z altistku Giovannu Baviera, tenorom Danielom Manhart, baritonomaj Simonom Machale a Csongorom Szanto kaž tež basistom Jedediahom Allen. Woni su na hudźbu 15. a 16. lětstotka specializowani.
Prapremjera na „Rjanu Łužicu“
Kamjenc (SN/MaC). W rjedźe „Pišćele w pjećich“ w Kamjenskej Marijnej cyrkwi zahra minjenu sobotu młody serbski hudźbnik, organist a komponist Feliks Brojer twórby serbskich a dalšich komponistow, kotřiž so ze serbskej hudźbu zaběraja. K lětušim 200. narodninam Korle Awgusta Kocora je Feliks Brojer do swojeho koncertneho programa zapřijał transkripciji dweju chórow z oratorija „Israelowa zrudoba a tróšt“ a wot młodeho ameriskeho komponista Carsona Coomana prapremjeru tak mjenowaneho Sorbian Prelude „Rjana Łužica“. W nim cituje Cooman we wšelakorych fasetach melodiju našeje hymny přijomnje lochko a napadnje bjez patosa.
Dale zaklinčachu Jana Pawoła Nagelowe „Wariacije na serbsku Jurjowu legendu“ kaž tež „Serbska fantazija“ wot Thorstena Benedikta Schwarteho a swójska kompozicija Brojera – třidźělna „Serbska pišćelowa sonata“ na česć zbóžneho Alojsa Andrickeho.
Respekt spěwarstwu!
W zjawnosći sćicha přihotuje so za „2022 lěto Zejlerja a Kocora“ znowa předstajenje Kocoroweho duchowneho oratorija „Israelowa zrudoba a tróšt“ – 28 lět po jeho prapremjerje. Tuž mam program Feliksa Brojera minjenu sobotu w Kamjencu za wabjenje na planowany podawk lětsa spočatk oktobra.
Młody organist a komponist wubra sej dwě chórowej čisle z tutoho oratorija: Sam je na pišćele přenjesł kónčny chór „Tón Knjez je z kralom“ a zahajił bě Brojer swój program z originalnej Kocorowej transkripciju wulkeho chóra „Knježe, ty sy moja móc“. Tam móžach wobdźiwać, kak wirtuozny je Korla Awgust Kocor na pišćelach być dyrbjał. A zdruha: Ta kompozicija je naročna za organista a nic mjenje lochka za spěwarjow. Tuž respekt spěwarstwu, kotrež zwučuje, zo by so nazymu derje radźiło!
Marka Cyžowa
Urbany přidych w stolicy Serbow
Kak přirodu z ludom zwjazuješ a tak narod tworiš
Budyšin (SN/CoR). Na knižnej premjerje 69. zwjazka w rjedźe Spisy Serbskeho instituta móžeše nawodnica Budyskeje Smolerjec kniharnje Annett Šołćic wčera wječor předewšěm wědomostnikow witać – sobu awtorow zběrki „Minderheit – Macht – Natur. Verhandlungen im Zeitalter des Nationalstaats“ kaž tež dźensnišich a bywšich kolegow wčera knihu prezentowacych wudawaćelkow dr. Susanne Hozyny a dr. Jany Piňosoveje ze serbskeho slědźenišća. Zběrka je wuslědk projekta „Serbska Łužica“ – sony a rumy narodneje mjeńšiny wot 1918 hač do dźensnišeho“, kotryž bě historikarka Piňosová hromadźe z geografom Marcelom Langerom 2018 do 2020 přewjedła.
