Wjele nadźije njeje

Donnerstag, 19. Juli 2018 geschrieben von:
Što drje přińdźe jako přichodne? Nětko je tež EU cła na woclane wudźěłki wukazała, zo by europskich producentow škitała. Dyrbimy z tym ličić, zo prezident USA Donald Trump nětko europskim awtam cła napołoži a zo Europu tež hišće na hinaše wašnje „chłosta“, dokelž nochce so jemu podwolić. Přichodny tydźeń pojědźe pre­zident komisije EU Jean-Claude Juncker k njemu do Washingtona, zo by jeho přeswěd­čił, politiku změnić. Wjele nadźije wšak nimam, zo wón něšto wuwojuje. A samo hdyž! Trump móže wšak dźeń pozdźišo na Twitteru wšitko zaso zrewidować. Je dźě minjeny čas stajnje zaso dopo­kazał, zo njemóžeš so pola njeho na ni­čo wjace spušćeć. Smy-li mjez kolegami po zetkanju Trumpa a Putina hišće žortowali, zo słuša Trump poprawom do błudnicy, je mi po najnowšej eskalaciji wiko­wanskeje wójny poněčim zatrach, zo móhła Europa w tymle konflikće Trumpej na kóncu podležeć. Marko Wjeńka

Madźarska so zrěčenju spjećuje

Donnerstag, 19. Juli 2018 geschrieben von:

Budapest (dpa/SN). Madźarska so na mjezynarodnym zrěčenju UNO nastu­pajo migraciju po wšěm swěće njewobdźěli. To je tamniši wonkowny minister Péter Szijjártó w Budapesće po wuradźowanju knježerstwa připowědźił. „Zrě­čenje znapřećiwja so rozumnosći a zajimam Madźarskeje“, minister Szijjártó rjekny. Zrěčenje po jeho měnjenju migraciji polěkuje a ma ju samo za čłowjeske prawo, štož njeje z wida Madźarskeje akcep­tabelne. Nimo toho njetrjechi, zo njeje migraciske zrěčenje, wo kotrymž čłonojo UNO tuchwilu jednaja, za jednotliwe kraje zawjazowace, Szijjártó podšmórny. Madźarska so tuž na tuchwilnych jednanjach w marokkoskim Marrakeshu njewobdźěli a budźe na hłownej zhromadźiznje Zjednoćenych narodow přećiwo dokumentej hłosować.

Ze zrěčenjom, na kotrež bě so hłowna zhromadźizna UNO minjeny pjatk do­jednała, chce swětowe zjednoćenstwo ramik­ za wobchadźenje z migraciju tworić. Podpisać chcedźa „Global Compact for Migration“ w decembru w Marokku. Madźarska so raznje spjećuje, dalšich ćěkan­cow přiwzać.

To a tamne (19.07.18)

Donnerstag, 19. Juli 2018 geschrieben von:

Na 2 300 kilometrow dołhi puć do ruskeho Wjelikeho Nowgoroda, 180 kilometrow južnje Pětrohroda, je so kolona ko­njacych zapřahow wčera w braniborskim Brücku nastajiła. Dlěje hač dwaj měsacaj budźe 18 ćežkich koni z dźewjeć plano­wymi wozami po puću. Pozastać chcedźa na 70 stacijach. Sobu maja ekstra za akciju zhotowjeny měrowy zwóń, kotryž ma na kóždej staciji zaklinčeć, zo bychu za swobodnu a měrliwu Europu wabili.

Nócneho měšćanostu chcedźa dźensa wječor w Mannheimje wuzwolić. Dohromady dźesać ludźi je so za zastojnstwo přizjewiło. Hłowny nadawk tajkeho měšćanosty je, nócnu klubowu a korčmowu scenu spěchować, bjez toho zo bychu so wobydlerjo postorkowali.

Za socializm z čłowjeskim wobličom

Mittwoch, 18. Juli 2018 geschrieben von:

Reformerojo sej před 50 lětami w Čěskosłowakskej socialistiskej republice politiske a hospodarske změny žadali

Wot lěta 1960 wuwiwaše so w Čěsko­słowakskej socialistiskej republice (ČSSR) towaršnostna a hospodarska kriza, kotrejež přičina bě centralistiski system wot komunistiskeje strony (KSČ) nawjedowaneho stata a jeho hospodarstwa. Najebać to pak bě po Němskej demo­kratiskej republice ČSSR hospodarsce a technisce sobu najsylniši sociali­stiski kraj Europy. Na čole komunisti­skeje strony stejachu stalinisća kaž prěni sekretar Antonín Novotný, štož je so jara na wobmjezowanje nutřkowneje a stronskeje demokratije wuskutkowało. Roze­stajenja nastupajo narodnostnu politiku mjez Słowakskej a Čěskej so přiwótřichu. Słowakska komunistiska strona njemóžeše samostatnje rozsudźeć, ale bě wot cyłostatneje KSČ wotwisna. Hospodarska kriza­ docpě 1963 swój wjeršk, a někotři politikarjo a wědomostnicy wuprajichu so za reformy.

Ota Šik sej změny žadał

Wohlleben z jastwa pušćeny

Mittwoch, 18. Juli 2018 geschrieben von:

Mnichow (dpa/SN). Wukaz zajeća pře­ćiwo mužej, kiž bě neonacistiskej tero­ristiskej trójce NSU pistolu wobstarał, je zběhnjeny. Ralf Wohlleben móžeše jastwo­ w Mnichowje-Stadelheimje dźensa wopušćić, kaž rěčnica jastwa zdźěli. Strach, zo Wohlleben ćeknje, hižo njewobsteji, informuje Mnichowske wyše krajne sudnistwo. 43lětneho Wohllebena běchu dźens tydźenja k dźesać lětam jastwa zasudźili. Minjene nimale sydom lět sedźeše wón w přepytowanskej jatbje.

Popłatk zasadnje w porjadku

Karlsruhe (dpa/SN). Lěta 2013 zawjedźeny rozhłosowy popłatk Zakładny zakoń zasadnje njerani. Ludźo, kotřiž maja dwě bydleni a dyrbja popłatk dwójce płaćić, pak maja přewulke njelěpšiny. To je Zwjazkowe wustawowe sudnistwo dźensa rozsudźiło. Potrjecheni móža próstwu wo wuswobodźenje zapodać. Hewak pak je měsačny popłatk 17,50 eurow na domjacnosć w porjadku, sudnicy měnja. Popłatk dyrbja wšitcy mějićeljo bydlenja płaćić, njewotwisnje wot toho, hač maja scyła telewizor abo radijo.

Z jednym hłosom rěčeć

Bayerski ministerski prezident Markus Söder (CSU, srjedźa) je dźensa składnostnje zahajenja namjeznych kontrolow bayerskoawstriski namjezny přechod Kirchdorf wopytał a tam z nawodu bayerskeje namjezneje policije Aloisom Mannichlom (na­lěwo) rěčał. Nowonastajena policajska jednotka wot dźensnišeho bayersko-awstrisku mjezu kontroluje. Foto: dpa/Lino Mirgeler

Trump so jenož „zaprajił“

Mittwoch, 18. Juli 2018 geschrieben von:

Washington (dpa/SN). Po raznej kritice swojich wuprajenjow na wjerškowym zetkanju z ruskim prezidentom Wladimirom Putinom dla je prezident USA Donald Trump twjerdźił, zo je so „zaprajił“. Na nowinarskej konferency z Putinom w Helsinkach bě Trump rjekł, zo nima ruske nutřměšenje do prezidentskich wólbow USA za dopokazane. „Čehodla dyrbjała Ruska za to zamołwita być?“, wón rjekny. Wčera Trump nowinarjam praješe, zo bě poprawom runje to nawopačne rjec chcył: „Čehodla njedyrbjała Ruska to być?“ Prezidentej USA bě tónle „zmylk“ pječa při přehladanju swojich rěčnych manuskriptow napadnył. Hač móže Trump swojich kritikarjow z tym změrować, je skerje njewěste. Dementi Putina bě wón „ekstremnje sylny a mócny“ mjenował. Dopóznaća tajneje słužby USA, kotrež nutřměšenje Ruskeje do wólbow pječa dopokazuja, bě wón zjawnje do prašenja stajał.

Mjeztym jewja so w USA přiběrajcy tež mjez republikanami kritiske hłosy. Sćelak Fox News, Trumpej dotal přichileny, jeho tohorunja kritizuje.

Dołhodobnje bjezdźěłnym pomhać

Mittwoch, 18. Juli 2018 geschrieben von:

Berlin (dpa/SN). Němski zwjazkowy mini­ster za dźěło Hubertus Heil (SPD) chce přichodne lěta hač do 150 000 ludźi z doł­hodobneje bjezdźěłnosće wjesć. To je­ wón w rańšim magacinje sćelaka ZDF připowědźił, pokazujo na naćisk zako­nja, kotryž chcyše zwjazkowe knježerstwo hišće dźensa wobzamknyć.

Kaž dźěłowy minister rjekny, je drje połoženje na dźěłowych wikach dosć dobre­, je pak trěbne, „dołhodobnu bjezdźěłnosć wotstronić, za čož su štyri miliardy eurow k dispoziciji. Nowe městna chcył wón pjeć lět spěchować, hdyž su potrjecheni znajmjeńša sydom lět Hartz IV dóstali a w tym času jenož krótki čas dźěło měli. Minister Heil wotpokaza w tym zwisku kritiku, zo je doba spěchowanja předołha. Ludźo, kotřiž su sydom lět zwonka dźěłowych wikow byli, „trjebaja chwile so zaso do powołanja namakać. Woni trjebaja dołhodobnu perspektiwu.“ Prašani su nětko dźěłodawarjo runje tak kaž pomocne organizacije a komuny.

Brunica niči dnownu wodu

Mittwoch, 18. Juli 2018 geschrieben von:

Wobswěto- a přirodoškitne zwjazki hotuja so na demonstraciju

Lipsk (SN/MkWj). Saksojo zapłaća wudobywanje brunicy ze swojej pitnej wodu. Zo móhli w brunicowych jamach dźěłać, dyrbja hoberske mnóstwa dnowneje wody wotklumpać. W Sakskej bě to jeničce lěta 2013 něhdźe 200 miliardow litrow we wuhlowych jamach Łužicy a Lipšćanskeje kónčiny, informuje přirodoškitny zwjazk BUND w nowinskej zdźělence. K přirunanju: Najwjetši sakski jězor w ně­hdyšej brunicowej jamje, Bjerwałdski, wobsahuje 174 miliardow litrow wody.

Město kaž Běła Woda z cyłkownje 35 000 wobydlerjemi w měsće a wokolinje wotwisuje hižo dźensa wot pitneje wody z druhich kónčin, dokelž w susodnej wu­hlowej jamje dnownu wodu­ wotklumpaja. BUND je to z přičinu, sej hladajo na přichod najspěšniši kónc wudoby­wanja brunicy žadać, rěka w pismje zwjazka. „Doniž njebudu składźišća dnowneje wody po kóncu brunicy zaso pjelnjene, móža lětdźesatki zańć. W časach wulkeje suchoty, kajkuž Sakska tuchwilu dožiwja, pobrachuje woda­ w ratarstwje a w domjacnosćach“, měni Felix Ekardt, před­syda sakskeje wotnožki BUND.

To a tamne (18.07.18)

Mittwoch, 18. Juli 2018 geschrieben von:

Chcyše so připołdnišej horcoće wuwinyć a je tak kedźbnosć policije zbudźił: 60lětny je minjenu nóc w Eisenachu na twarnišću molerske dźěła wukonjał. Po­licisća, kotřiž swěcu wuhladachu, tukachu na paducha a sej objekt bliže wobhladachu. Dźěłaćer jim rozłoži, zo bě w třoch dźěłać započał, zo by horcoty dla hižo připołdnju hotowy był. Zastojnicy njemějachu žanu přičinu, na tym dwělować, a dachu molerja dale dźěłać.

Chłostanka wjacorych tysac eurow hrozy­ runje slubjenemu porikej z Aw­striskeje. Wonaj staj w Italskej dospołnje nahaj do Gardaskeho jězora skočiłoj, po tym­ zo běštaj sej mandźelstwo slu­biłoj. Při tym wšak njejstaj dołho za někajkim schowanym městnom pytałoj, ale skočištaj hnydom njedaloko hosćenca do wody. Někotrym pak so to docyła njelubješe, a tak zawołachu policiju.

Chróšćan Šulerjo

Neuheiten LND