600 lět Sernjany – zajimawe stawizniske powěsće wo delanskej wsy 6
Sernjany swjeća lětsa prěnje pisomne naspomnjenje wsy před 600 lětami. Rodźeny Sernjančan a dobry znajer stawiznow delanskich wsow Pawoł Rota je někotre stawizniske zajimawoski wo wsy zestajał, kotrež čitarjam Serbskich Nowin we wjacorych dźělach spřistupnjamy:
Knježa korčma a hospoda
Sernjanska knježa korčma přeńdźe w lěće 1772 do priwatnych rukow. Knjejstwo we wosobje Eleonora von Wobeser na Worklecach a Sernjanach předa ju za 200 tolerjow klóšterskemu poddanej Mikławšej Wjacsławkec z Kanec. Wón ju 1809 swojemu přichodnemu synej Michałej Bjeńšej přepoda.
Předawać smědźeše korčmar napoje jenož z wjesneju knježeju palernje a piwarnje. Knjejstwo pak tež stražliwosć při hospodowanju poruči, skedźbnjejo na „Räubermandat“: nikoho bjez płaćiwych wupokazow na nóclěh njepřijimać. A tola je tam w nocy na 20. awgust 1813 rano w třećej hodźinje cuzy „hantwjerkski“ bjez wupokaza a bjez pućowanskeje knižki zemrěł a bu 24. awgusta w Ralbicach pochowany.
Swojej maćeršćinje a wěrje swěrny wostał
Hanzo Mrósk je na swojim třistronskim statoku w Trjebinje zbožowny
Stara křinja z chójnoweho drjewa je z lěta 1798. „W njej smy prjedy jahły, wows a muku składowali. Křinja bě něhdy w młynje mojeho dźěda stała. To bě na Šołćic horje we wsy“, powěda Hanzo Mrósk. W swojej pčólnicy so Trjebinjan na swojich prjedownikow dopomina. 85lětny je jedyn z mało maćernorěčnych Serbow w Trjebinje.
Jězby po swěće čaja – Wot Atlantika ke Kaspiskemu morju 12
Na lisćinje krajow, hdźež najwjace čaja pija, steja přewažnje muslimske kraje sobu cyle horjeka. Čajowe wobrjady w tutych krajach pak rozeznawaja so chětro wot wuchodoaziskich tradicijow, čehoždla tónkróć wot Atlantika ke Kaspiskemu morju pućujemy a při tym na stawizny a wašnja podłu puća zhladujemy.
Sewjerna Afrika – Maghreb
Tak mjenowaše so projekt, kotryž je Serbska zakładna šula ...
Tak mjenowaše so projekt, kotryž je Serbska zakładna šula „Michał Hórnik“ we Worklecach spočatk měsaca přewjedła. K nim je přijěł cirkus „Rolandos“. Tola artisća, kuzłarjo a klawnojo njeběchu profijowi akterojo cirkusa, ale program wuhotowachu wšitcy 119 šulerjow. Hač dresury z konjom, kozami, hołbjemi a samo reju z wulkim hadom su na třoch předstajenjach pokazali. Nic jenož staršich, dźědow a wowki, ale tež wjele druhich přihladowarjow su zawjeselili. Dźěłajo w maneži a starajo so wo zwěrjata, dyrbjachu wjele dobrych kajkosćow kaž wutrajnosć, sćerpnosć, pilnosć, dypkownosć a krutu wolu pokazać.
Direktor cirkusa Roland Krämer je wšěch šulerjow jara chwalił, zo su tak pilnje a wutrajnje trenowali. Dźakowaše so tež wučerjam za jich stajnu zwólniwosć a podpěru. Na wšěch předstajenjach žnějachu šulerjo dołhotrajny přiklesk. Woni dźě su přihladowarjam w krótkim času wuwědomili, zo njesměmy zabyć rjane barby našeho swěta, kotrež žiwjenje porjeńšeja. Wšě pisane barby – wot zeleneje přirody hač k cunim barbam wutrobneje čłowjeskeje zhromadnosće – su šulerjo předstajili.
Wulka napjatosć
Sće wy hižo raz cuzym ludźom tekst předčitać dyrbjeli, kotryž před tym hišće ženje widźeli njejsće? Na čitanskim wubědźowanju njedawno w Smolerjec kniharni w Budyšinje dyrbješe to dźesać dźěći, po tym zo su tam najprjedy swoju najlubšu serbsku knihu předstajili. To bě ći napjatosć, jako knjeni Smolina přeradźi, kotry tekst maja maćernorěčni wobdźělnicy w druhim dźělu wubědźowanja předčitać: powědku „Słónčna róža Marhata“ wot awtorki Angele Stachoweje. Ćežki nadawk je najlěpje Helena Smolic z Chróšćanskeje šule spjelniła a wubědźowanje na kóncu w swojej skupinje dobyła. Prócowali a poćili pak su so wšitke dźěći. Tohodla dósta na kóncu kóždy wobdźělnik nimo wopisma rjanu nowu serbsku knihu darjenu. Weronika Žurowa
Wobdźěla so na wubědźowanju
Hižo někotre lěta wobdźěleja so serbscy šulerjo Krabatoweje zakładneje šule Kulow na wubědźowanju wo najrjeńše jutrowne jejko. Tak wóskowachu minjeny tydźeń pod nawodom staršich we wšelakorych skupinach. Za někotrych šulerjow 1. lětnika běše to prěni raz, zo wuspytachu so w bosěrowanskej technice. Wšitcy mějachu wulke wjeselo a někotre jejka so hižo derje poradźichu.
Lubina Dučmanowa
Wutrobny dźak
team pěstowarnje „Chróšćan kołć“
Wutrobnje rozžohnowachmy so kónc měrca z našej wot lěta 1990 skutkowacej nawodnicu Chróšćanskeje pěstowarnje, Angelu Młynkowej (naprawo). Dźakujemy so jej za jeje angažowane dźěło, kotrež bě stajnje na dobro našich dźěći wusměrjene. Narodnosć a nabožnosć kaž tež dobry dźěłowy wobswět běchu kruty wobstatk jeje dźěła. Njeličomne dobroty je tak wšědnje swojim kolegam, wosebje pak młodym kubłarjam wopokazała. Z basnju dźakowachmy so jej za wšu jeje wjelelětnu prócu.
Wuježčanske jutrowne spěwanje ma cyle swójsku atmosferu
Mjeztym wosmy raz přewjedu jutry rano we Wuježku pola Bukec zaso starodawny serbski nałožk jutrowneho spěwanja na tamnišim Pawlikec statoku.
Jutrowničku rano w šesćich zaklinča zwony na Bukečanskej cyrkwinej wěži. Druhdy je samo hač do Wuježka (Wuischke) słyšiš. W tym času su mjenujcy jutrowni spěwarjo w Bukečanskim wjesnym dźělu hižo dawno na nohomaj. Lěta 2012 su we Wuježku starodawny nałožk zaso wožiwili. Ze schadźenjom słónca swjeća tam zrowastanjenje Jezusa Chrystusa. Kaž je Wuježčan Mato Krygaŕ wuslědźił, běchu jutrowne spěwanje na dwěmaj wsomaj Bukečanskeje wosady hišće do 30tych lět minjeneho lětstotka pěstowali, w Žornosykach (Sornßig) a Čornjowje (Zschorna). Hižo rano w štyrjoch zanošowachu ludźo prěnje jutrowne kěrluše, po tym su skót picowali a do Bukec kemši šli. Po smjerći iniciatora Jana Awgusta Kerka je nałožk w Čornjowje zašoł.
Zrowastanjenje wjesele wozjewjeć
Tradicija jutrowneho spěwanja w Slepjanskej wosadźe přez młodu generaciju dale žiwa
Rano w pjećich, krótko do switanja, hromadźa so wone w Slepjanskej cyrkwi. Žony a holcy w połžarowanskej drasće ewangelskich Serbow wokoło Slepoho wozjewjeja symbolisce při spěwarskich ławkach wjesołe poselstwo wo zrowastanjenju Jezusa Chrystusa. Spěwaja stajnje zaso kěrluše, jutrowne pěsnje wo zrowastanjenju w slepjanšćinje kaž „Na prěnim dnju po soboće“. „Narodna drasta dyrbi trjechić. K tomu słušeja zelena suknja, běły šórcuch, tołsta čorna kapa, zelena hawba, běły čěpc, lapa – čorne wołmjane rubiško – a čorny štryntušk jako znamjo žarowanja w póstnym času. Je to přez lětstotki daledawana typiska połžarowanska drasta pola nas w Slepjanskej wosadźe“, wuswětla Elvira Rathnerowa, čłonka tamnišeho towarstwa Kólesko. Wot lěta 2014 towarstwo tradiciju jutrowneho spěwanja pěstuje.
Jubilar so derje dopomina, kak bě nan jeho a wuja ze sylzojtymaj ...
Hdyž křižerjo njedźelu zrowastanjenje Chrystusa wozjewjeja, budu mjez nimi znowa najwšelakoriši jubilarojo. Jedyn z nich je Adalbert Bulank ze Smjerdźaceje.
Mjez něhdźe 300 křižerjemi Ralbičanskeho procesiona wuhladamy jutrońčku tójšto ze zelenym kaž tež ze slěbornym wěnčkom jako znamjenjom, zo so prěni raz na puć do Kulowa podadźa abo 25. raz sobu jěchaja. Wjele žadniši je złoty jubilej, a tajki změjetaj w Delanach hnydom dwaj křižerjej. Róžeńčan dr. Franc Eiselt chce 50. raz radostnu powěsć wo zmortwychstanjenju Jězusa wozjewjeć, a runja jemu ze złotym wěnčkom na sukni wujěcha ze swojeho statoka w Smjerdźacej Adalbert Bulank.
