Dostojnosć kontra komercej
„Jutry su mjez zarjadowanjemi a swjedźenjemi w Hornjej Łužicy najwuznamniše a drje najrjeńše w běhu lěta. Wone maja w regionalnym marketingu swoje wažne městno. To wosebite a jónkrótne w tym nastupanju je, zo je přez cyły do a jutrowny čas bohatosć tradicijow a nałožkow Serbow za hosći widźomna a dožiwjomna. To je žiwa dwurěčnosć, kotruž ma serbski lud na sebi. Pytnjemy to přewažnje na wjele naprašowanjach žurnalistow, pućowanskich zarjadowarjow a indiwidualnych wopytowarjow.“ Takle praji na moje prašenje 0laf Franke, šef Marketingoweje towaršnosće Hornja Łužica-Delnja Šleska, kak wón jutry a z nimi zwjazane zwičnjenje turizma w Hornjej Lužicy posudźuje.
Zawěrno: Hotele a pensije su dosć derje wuknihowane. Busowe předewzaća z cyłeje Němskeje a wukraja budu z wćipnymi pućowacymi jutrowničku tež na serbskich wsach po puću, zo bychu sej křižerske procesiony wobhladali. Awtowe znamješka na parkowanišćach přichodnu njedźelu pokazaja, zwotkel so ludźo do katolskeje serbskeje Łužicy dóstawaja a so za naše poselstwo zrowastanjenja zajimuja.
Za wobydlerjow lědma změny
Budyski ležownostny zarjad je po pilotowym projekće w Drježdźanach a Lipsku jedyn z prěnich w Sakskej, hdźež zawjedu elektronisku ležownostnu aktu a elektroniski prawniski wobchad. To budźe 1. junija. Axel Arlt porěča wo tym z direktorom Budyskeho hamtskeho sudnistwa Markusom Kadenbachom.
Što su ležownostne akty?
M. Kadenbach: Ležownostnu knihu samu hižo něšto lět elektronisce wjedźemy. Nimo njeje su tak mjenowane ležownostne akty. W nich składujemy wšitke wopisma, na kotrež so zapisowanja w ležownostnej knize zepěraja. Mjenować chcył tu próstwy wo přepisanje swójstwa kupje, darowanja abo skazanja ležownostneho dołha dla. Wopisma słuža jako dopokaz, zo hodźa so zapiski w ležownostnej knize sćěhować. Wot 1. junija maja notarojo je jako digitalizowane dokumenty ležownostnemu zarjadej zapodać, tam so wone jenož hišće elektronisce wobdźěłaja a składuja.
Na čo ma so wobydler nětko nastajić?
Wšitko derje?
Budyski wokrjesny sejmik je na swojim posedźenju minjenu póndźelu wobzamknył, nošerstwo wyšeje šule Malešecy přewzać. Ponowjena zjawna šula we wjesnej kónčinje, wotpowědowaca wšitkim žadanjam, nimo toho sportowa hala a serbska wučba po koncepće 2plus – tomu móžeš jako wokrjesny radźićel poprawom jenož přihłosować.
K nadawkam wokrjesa wšak njesłuša, šulske zarjadnišća wobsedźeć a wobhospodarjeć. Z dojednanjom k wokrjesnej reformje, kotrež je hač do lěta 2018 wobmjezowane, móže kóžda komuna wokrjes wo to prosyć, nošerstwo swojeje šule přewzać. Hospodarsce so to za komunu zadani, stajnje nowym wuměnjenjam wotpowědować. Spochi přiběrace kóšty njejsu zarunane ze spěchowanskimi srědkami abo z přiražkami, kotrež měrja so po ličbje wuknjacych.
Awtor pućnika po našej maćeršćinje
Jutře swjeći prof. dr. Helmut Faska w Komorowje pola Rakec pjećawosomdźesaćiny. Rodźeny we Wuježku pod Čornobohom, je so wón po studiju slawistiki w Lipsku z najwuznamnišim přitomnostnym rěčespytnikom Hornich Serbow stał, a to wosebje na polu gramatiki.
Zeznach knjeza profesora, jako bydlachu Faskecy hišće Při měšćanskim nasypje před Budyskej chorownju. Wopytowach tam husto swojeho přećela Pětra, młódšeho z dweju Faskec synow. Po sobotnišim wobjedźe byštaj sej knjez profesor a mandźelska Hanka w kuchni cigaretku popřałoj, a po njej by so wón mjelčicy do swojeje dźěłanskeje zminył. Mój z Pětrom mějachmoj potom šukotać. Ćišina bě kazana; knjez profesor dźěła.
Přirunowace mjeńšinowe slědźenje sobu tworił
Sobotu, 1. apryla, swjećeše w Rachlowje pod Čornobohom wědomostnik dr. Ludwig Ela 65. narodniny. Znaty je wón předewšěm wjelelětneho a produktiwneho skutkowanja we wobłuku přirunowaceho mjeńšinoweho slědźenja a serbskeje kulturneje wědomosće.
Dźensa trjebaš dołhi dych jako nakładnik
1. apryla zhladuje dr. Frank Stübner na 25lětne wobstaće swojeho nakładnistwa Lusatia. Cordula Ratajczakowa je so z nakładnikom rozmołwjała.
Kak swjećiće jubilej?
F. Stübner: Z našimi knihami, to je nam najrjeńši dar. Dale so wjeselimy, zo mamy naprašowanja z kniharnjow, kotrež chcedźa rady naš plakat, z kotrymž na nakładnistwo skedźbnjamy, wupójsnyć. Wosebite zarjadowanja pak njebudu.
Što maće za najwjetši wuspěch nakładnistwa Lusatia?
F. Stübner: To je bjezdwěla naša Hornjołužiska domjaca protyka. Sym jara wjesoły, zo je wona wobstatk a ćežišćo našeho programa. Dale móžemy na wšelakorych polach wusahowace wuspěchi wuzběhnyć, kaž na přikład w beletriji. Prěni roman hornjołužiskeje spisowaćelki Annelies Schulz „Das Kindheitshaus“ je mjeztym w 5. nakładźe wušoł. Tež dwě słuchoknize smy wot njeje wudali. Sym jara překwapjeny, kak wuspěšne wone su. Awtorka njemóže jenož wuběrnje pisać, ale tež čitać. Mamy kóžde lěto wokoło 30 čitanjow z njej, a wone su přeco wosebite. Přichodny měsac budźe Annelies Schulz 83 lět.
Jeho próca wo serbsku rěč je so zadaniła
Jan Bart ma so swěru po zasadźe: Rěču serbsce, hdźež so hodźi, a rěču němsce, hdźež je trjeba. Dźensa na 85. narodninach móže jubilar spokojnje na dźěłapołne lěta zhladować, přetož jeho próca wo zachowanje a wozrodźenje serbskeje rěče je so zadaniła. Mnozy znaja jeho jako wučerja za matematiku a fyziku a wot lěta 1960 do 1969 jako direktora Serbskeje polytechniskeje wyšeje šule w Pančicach-Kukowje z mjenom „Jakub Bart-Ćišinski“. Po stronskej šuli bu wón 1970 jako inspektor za serbske šulske naležnosće powołany. Serbske narodne wědomje njeje sej jenož wot swojeho dźěda a sobuzałožićela Domowiny Arnošta Barta přiswojił, ale tež hnydom po wójnje na gymnazijach w Českej Lípje, Varnsdorfje a w Liberecu. Maturowaše skónčnje w Budyšinje a studowaše w Lipsku a Podstupimje.
„Nadawk je tež wuraz dowěry“
Kaž hižo wjacore razy je tež lětsa Křesćan Korjeńk znowa nawodnistwo wólbneho wuběrka na hłownej a wólbnej zhromadźiznje Domowiny přewzał. Janek Wowčer je so z nim rozmołwjał.
Što Was na nadawku wabi?
K. Korjeńk: W zašłosći su so zamołwići stajnje zaso z próstwu na mnje wobroćeli nadawk přewzać, a tuž to činju. Wosebita motiwacija za tym njetči, nadawk ma so spjelnić a wěsta nazhonitosć mi rozsud wolóža.
Na čo při wukonjenju nadawka nimo praweho ličenja najbóle dźiwaće?
K. Korjeńk: Najwažniše je, wobdźělnikam wólbny modus a wólbny porjad tak wujasnić, zo wědźa, što maja kak činić. Wólbny rozsud pak njewobwliwuju. A wězo dźiwam na to, zo sym swojemu nadawkej wotpowědnje zdrasćeny.
Je raz něšto dospołnje křiwje běžało?
K. Korjeńk: Wšěm něhdyšim sobučłonam wutrobny dźak za swědomite dźěło. A delegatam dźakuju za jara dobru wólbnu disciplinu. Njemějachmy dotal žane problemy a nadźijam so, zo tomu tež dale tak wostanje!
Na kotry podawk so w zwisku z tymle nadawkom najradšo dopominaće?
Pěstuja wusku zhromadnosć
Sobotu a njedźelu wotměja so w Slepjanskim Serbskim kulturnym centrumje jutrowne wiki. Lětuše su wosebite a mjeztym dwacete. Janek Wowčer je z hłownej zamołwitej Sylwiju Panošinej porěčał.
Maće lětsa nowosć w poskitku?
S. Panošina: Smy tróšku wobšěrniši program spřihotowali. Započnjemy sobotu z Witaj-pěstowarnju, popołdnju wustupja nimo spěwarkow Rowniske glosy prěni raz na wikach Slěpjanske gólicy. Njedźelny program wuhotuja Dźěćacy a młodźinski ansambl Slepo a chór Židźino, na čož so jara wjeselu. Dale dožiwja hosćo Slepjanski kwasny ćah a program dźěći hudźbneje šule.
Štó su Slěpjanske gólicy?
S. Panošina: To je skupina młodych žonow z regiona, kotrež wěnuja so předewšěm pěstowanju serbskich ludowych spěwow. Slěpjanske gólicy su cyle nowy cyłk, a tohodla jón wosebje poručam.
Što čaka na hosći nimo kultury?
Swětło a sćin wusko porno sebi
Žane 300 metrow wot so zdalenej stej we Worklecach twarjeni, kotrejuž najnowše stawizny njemóhli rozdźělniše być. Wobě takrjec symbolizujetej, kak móžetej swětło a sćin – tak rozdźělnej kaž stej – wusko porno sebi eksistować.
Po dźesać měsacach twarskeho časa chcedźa jutře Worklečansku sportownju po wobšěrnym ponowjenju za šulski a towarstwowy sport kaž tež za zjawne zarjadowanja přepodać. Runja gmejnskim radźićelam na jich zašłym posedźenju běch tón wječor tež ja zahorjeny, kak je so ćěłozwučowarnja, pochadźaca z přewrótoweho časa, na dobro změniła. Štóž změje w njej přichodnje šulski sport abo tam volleyball abo blidotenis hraje abo so z hinašej družinu sporta zaběra, móže dźakowny być, zo je gmejna tónle projekt derje dokónčiła.
