Smolerjowe runje tak kaž Brězanowe lěto
Domowina budźe swoju klětušu dźěławosć ćežišćowje wopomnjeću zasłužbneho serbskeho prócowarja Jana Arnošta Smolerja składnostnje jeho 200. narodnin 3. měrca 2016 wěnować. To je jeje zwjazkowe předsydstwo wobzamknyło a z tym wočakowanje zwjazało, zo měli so Domowinjenjo na wšitkich runinach ze žiwjenjom a skutkowanjom wodźaceje wosoby serbskeho narodneho hibanja zeznajomić.
Radźe je wažne gmejny zdobyć
Do posedźenja Rady za serbske naležnosće w Krajnym sejmje Braniborskeje 29. septembra porěča Axel Arlt z jeje předsydu Torstenom Makom:
Kak je skutkowanje nowowuzwoleneje Rady za serbske naležnosće w Krajnym sejmje Braniborskeje zaběžało?
T. Mak: Smy so hižo z prěnimi temami zaběrali. Jedna tajka je serbski sydlenski rum. Wothłós gmejnow nastupajo přisłušnosć k njemu je jara rozdźělny. Někotryžkuli je pozitiwny, dalši jara kritiski. Mamy zaćišć, zo chcedźa komunalni zamołwići tule tematiku rady z kritiku na knježerstwje zwjazać.
Što je radźe při tym wosebje wažne?
T. Mak: Wažny nadawk je, zo přińdu wosebje gmejny z wulkej serbskej substancu do serbskeho sydlenskeho ruma. Mamy šule, na kotrychž serbšćinu wuwučuja, komuny pak sydlenskemu rumej njepřisłušeja. Za tym chowa so wěsty strach. Chcemy tele gmejny zdobyć kaž tež te, hdźež naši ludźo sami praja: „My smy Serbja, smy tu, pěstujemy kulturu, rěčimy serbsce.“ Woni dyrbjeli móžnosć měć, direktnje w serbskim sydlenskim rumje bydlić.
Na čo při koordinowanju dźěławosće gremija hłownje dźiwaće?
Najnapjećiši kapitl serbskich stawiznow
Telewizijny sćelak MDR wusyła jutře wječor w rjedźe „Na slědach wótcow“ dokumentaciju filmowcow-bratrow Pětra a Stefana Symanka pod hesłom „Stalin, Tito a mój nan“ wo napjatym kapitlu serbskich stawiznow. Cordula Ratajczakowa je so z režiserom Pětrom Symankom rozmołwjała.
Předstajataj w filmje pospyt Budyskeho prawiznika Jurja Rjenča, po Druhej swětowej wójnje serbsku republiku załožić. Kak staj maćiznu wotkryłoj?
P. Symank: MDR bě so naju woprašał, hač mamoj něšto za rjad. Běchmoj hižo za „Wuhladko“ krótki přinošk wo tematice produkowałoj, a z rozmołwy z dźowku Rjenča Hańžku Winterowej wědźach, zo je tam hišće tójšto materiala. Smy so tuž hromadźe z njej a jeje sotru Ludmiłu Bizoldowej na slědy jeju nana podali a jeho bolostnu stawiznu woprawdźe hromadźe wotkryli. Rusojo běchu jeho spočatk 1950tych lět na 25 lět jastwa zasudźili, najwyše to chłostanje za Serba scyła. Wjace hač 180 stron wopřijima protokol jeho přesłyšowanjow sowjetskeho wěstotneho zwjazka KGB.
Dyrbimy nětko serbske stawizny přepisać?
Přidatne kóšty ženje jednore
Wulku čućiwosć wopokazać dyrbjachu minjene dny zastupjerjo wjacorych gmejnskich a měšćanskich radow, jako mějachu so na swojich posedźenjach ze staršiskim přinoškom za žłobik, pěstowarnju a hort zaběrać. We Worklecach, w Chrósćicach, Njeswačidle a Kulowje steješe tale tema na dnjowym porjedźe radźićelow, w Ralbicach-Róžeńće bě tomu wčera tak (hlej 4. stronu). Zo to hnydom pjeć komunow nimale naraz potrjechi, drje je připad. Leži-li wotličenje wobhospodarjenskich kóštow za minjene lěto na blidźe a wotchila-li so wone přejara wot plana, dyrbja so chcyjo nochcyjo z tym zaběrać.
Intendant hraje na basgitarje
Skupina Němsko-Serbskeho ludoweho dźiwadła poda so póndźelu na Wendish Fest do Texasa. Jedna z wobdźělnikow je dramaturgowka a zastupjerka intendanta NSLDź Madleńka Šołćic. Z njej je so Bernadet Langec rozmołwjała.
Što to za Was rěka so z dźiwadźelnikam do texaskeho Serbina podać?
M. Šołćic: Najprjedy raz je to za mnje wosobinsce wulki dyrdomdej. Njebych sej ženje zwěriła wo tym sonić, zo pojědźemy raz jako serbsko-němsko-peruska skupina Floppy dolls do Texasa. Hižo před lětomaj smy prěnje mězniki za wulku jězbu stajili. Ale hakle hdyž přichodnu póndźelu wječor w Austinje přizemimy, wěm, zo su so dotalne dźěła zešlachćili.
Kak předstajeće sej tam komunikaciju?
M. Šołćic: Hladajo na to, zo su mnozy dźiwadźelnicy, kotřiž sobu jědu, hižo po cyłym swěće dundali a jendźelšćinu derje wobknježa, sej myslu, zo budźemy so dorozumić móc. Nimo toho smy jako ludźo z dźiwadła trenowani na mimiku a gestiku, tak zo to k nuzy tež z rukomaj a nohomaj póńdźe. Wězo chcemy Texasčanam tež swoju maćeršćinu spřistupnić. Tak chcemy jich tu abo tamnu serbsku sadu nawučić.
Ćěkancam pomoc poskićić
Wosrjedź napjateho politiskeho połoženja w Europje njepřestajneho nawala ćěkancow dla je prezidij Federalistiskeje unije europskich narodnych mjeńšin (FUEN) póndźelu a wutoru w Flensburgu wuradźował. Wo tym porěča Axel Arlt z wiceprezidentom FUEN a jednaćelom Domowiny Bjarnatom Cyžom.
Kak su čłonojo prezidija FUEN prud ćěkancow do Europy dožiwili?
B. Cyž: Smy wo tym rozprawjeli, štó je što dožiwił. Jednotliwe čłonske skupiny, ale tež sekretariat FUEN su na městnje pomoc poskićeli, tak při zastaranju ćěkancow z jědźu. Čłonojo běchu sej přezjedni, zo zdźěła prezidij dwě namołwje – wšitkim čłonskim organizacijam kaž tež politikarjam.
Što je hłowna naležnosć namołwow?
Prěnje přihoty na lětušu schadźowanku
Serbscy studenća su so kónc tydźenja
w čěskich Doksach prěni króć na lětušu 141. schadźowanku přihotowali. Studentski chór je pilnje spěwy zwučował, a prěnje satiriske mysle za Šeršeń wobdźělnicy tež hižo zběrachu.
Doksy (SN/bl). Do čěskich Doks je sej kónc tydźenja 23 serbskich studentow wulećało, zo bychu tam přinoški za lětušu schadźowanku přihotowali.
We wobłuku wuprawy přewjedźechu tež hłownu zhromadźiznu Zwjazka serbskich studowacych (ZSS). Předsydstwo ZSS rozprawješe wo swojej dźěławosći. Wo nowopředstajenych wustawkach zwjazka přitomni horco diskutowachu. Namjetowachu, wučomnikow ze zwjazka wumjezować, wšako měł tón zajimy studentow zastupować. W studentskim chórje a wšitkich dalšich zwjazkach kaž Sorabiji Lipsk su wučomnicy přiwšěm witani.
Ćahi přez mjezu zaso pojědu
Mjez Drježdźanami a Wrócławjom maja po změnje jězbneho plana w decembrje zaso wšědnje trójce direktne ćahi jězdźić. Hižo wot 21. septembra pojědu ćahi z Pólskeje hač na Zhorjelske dwórnišćo, zo změja pućowacy z wobeju směrow składnosće přestupjenja.
Podstupim/Wrócław (SN/JK). Železniski zwisk mjez Němskej a Pólskej wožiwić, na to su so jednaćeljo železniskich předewzaćow a zastupjerjo wobchadneju ministerstwow Němskeje a Pólskeje dojednali minjeny pjatk na němsko-pólskim železniskim wjeršku w Podstupimje. Wot Berlina do Wrócławja pojědu wot meje hač do septembra 2016 kulturne ćahi. Pozadk je, zo budźe Wrócław klětu europska kulturna stolica. Nimo toho ma so čara z Berlina do Szczecina hač do lěta 2020 na dwučarowu wutwarić.
Klětu přeprosy Pólska na železniski wjeršk. „Trjebamy němsko-pólsku perspektiwu město dźěleneje němskeje a pólskeje, jenož tak budźemy nastupajo mjezy překročacy železniski wobchad wuspěšni“, podšmórny jednaćel Němskeje železnicy Rüdiger Grube.
Europske brónje, chaos, ćěkancy
Prezident Europskeho parlamenta Martin Schulz je sej tydźenja składnostnje zetkanja z madźarskim knježerstwowym šefom Viktorom Orbánom žadał, ćěkancow mjez sobustawskimi krajemi EU „sprawnje rozdźělić“.
Što pak je sprawne? Rozdźělenje na zakładźe wobydlerskich ličbow, hospodarskeje sylnosće, ličbow bjezdźěłnych a dotalnych wudawkow w zwisku ze zastaranjom azyl pytacych, kaž sej to prezident komisije Europskeje unije Jean-Claude Juncker předstaja? Njeby było na městnje, so skerje zepěrać na wobjim eksporta brónjow z jednotliwych krajow EU? Wšako je wulki dźěl ćěkancow, kotřiž tučasnje po Europje błudźa, domiznu wójny, anarchije abo chaosa w swojim kraju dla wopušćił. A wójny wjedu so z brónjemi, kotrež we wulkim mnóstwje tež z ruma EU do nic jara wot nas zdalenych krizowych regionow wuwožuja. Němska a někotre dalše susodne staty wužiwaja mjez druhim dawkowe dochody z dobytkow brónjenskeje industrije, zo bychu naš chětro wysoki žiwjenski standard financowali.
Gmejny termin podlěšić prosyli
Pančicy-Kukow (SN/MWj). Komuny zarjadniskeho zwjazka Při Klóšterskej wodźe trjebaja wjace chwile, Budyskemu wokrjesej kwartěry za ćěkancow přizjewić. Po tym zo bě krajny rada Michael Harig (CDU) w lisće namołwjał, hač do dźensnišeho móžne bydlenja a objekty pomjenować, je předsyda zarjadniskeho zwjazka Měrko Domaška w nadawku gmejnow prosył termin hač do 25. oktobra podlěšić. Wokrjesny zarjad za wukrajnikow je tomu přihłosował.
„Jedna z přičin je, zo so gmejnscy radźićeljo zdźěla dotal z listom zaběrać njemóžachu, dokelž so jich posedźenja hakle wotměja abo wjesnjanosća maja hišće dowol“, zdźěli Měrko Domaška. Dalša přičina je, zo chcedźa so tež z wosadnej a cyrkwinskej radu wothłosować. „Jedna-li so wo cyrkwinske objekty, njemóžemy wo nich sami rozsudźić. Dokelž pak maja wosady zdźěla noweho fararja, měł tež wón zapřijaty być.“ Po słowach Měrka Domaški měli so w gmejnach z listom Hariga nětko woměrje zaběrać a hakle potom wo dalšich krokach rozsudźić.
