Tójšto Lipšćanskich wěckow
„Wšo ma swój čas. Kóžda wěc pod njebjom ma swój čas. Je čas so narodźić a čas wumrěć. Je čas sadźeć a čas wutorhować, štož bě nasadźane. Je čas morjenja a čas hojenja, čas torhanja a čas twarjenja. Je čas płakanja a čas smjeća, čas žałosćenja a čas rejowanja,“ čitamy w swjatej knize. A tak nasta čas tež za mje, so pomałku z Lipskom, Lipšćanskimi přećelemi, ze sorabistiku a srjedźnej Němsku rozžohnować. Při tej přiležnosći směm snano kusk bilancować – kak je so moje žiwjenje za lěto studija sorabistiki změniło? Koho sym zeznał? Kelko informacijow su sej moje mozy wobchowali a kelko kilogramow je moje ćěło přibyło?
Před wočomaj widźu małkeho Kryštofa, kak sedźi w ćahu, kotryž so na puć ze złoteje Prahi do sewjernych sakskich kónčinow podawa. Slěbornopěnata Wołtawa běži přez kamuški krasnych Praskich přibrjohow, na mosće stejacy swjaty Jan melancholisce hlada na złote třěchi a špice gotiskich a barokowych cyrkwjow a wěčnje wobstražuje spowědne potajnstwo dawno zemrěteje srjedźowěkowskeje kralowny.
Zelenskyj w Praze pobył
Marek Krawc rozprawja wo aktualnje rozjimanych temach w Čěskej
Praha. Ukrainski prezident Wolodymyr Zelenskyj poby minjeny štwórtk a pjatk w Praze a zetka so ze swojim kolegu w zastojnstwje Petrom Pavelom kaž tež z čěskim ministerskim prezidentom Petrom Fialu. Hakle krótko do toho bě čěske knježerstwo zjawnosć wo wopyće Zelenskeho informowało. W srjedźišću wobšěrnych rozmołwow steještej dalša pomoc a móžne přiwzaće nadpadnjeneho kraja do NATO. „Myslu sej, zo budźe wjeršk zakitowanskeje aliancy we Vilniusu wulkotna składnosć, móc a njebojaznosć pokazać. Ukraina wočakuje jasny signal a konkretne kročele, NATO přistupić móc. Trjebamy motiwaciju, trjebamy sprawne mjezsobne styki“, podšmórny Zelenskyj po swojim zetkanju z čěskim prezidentom. Přiwzaće do NATO traje swój čas; tuchwilu je wšěm jasne, zo móže so to hakle po kóncu wójny započeć. „Zahajenje přijimanskich rozmołwow je tež w našim zajimje, dokelž tyje wěstosće, regionalnej stabiliće a hospodarskemu rozrostej“, je prezident Petr Pavel přeswědčeny.
Swojim serbskim korjenjam so stajnje wuznawał
Zrudna powěsć dóšła je z Prahi, zo je tam dnja 26. junija w starobje 78 lět Tomaš Kmjeć zemrěł – Serb z jónkrótnym žiwjenjoběhom a wusahowacej karjeru. Serbski hólčec bě połkownik wójstwa Čěskeje republiki.
Narodźił je so Tomaš Kmjeć 14. decembra 1944 we Wotrowje. Lěto pozdźišo po skónčenju Druheje swětoweje wójny přesydlištaj so jeho staršej do čěskich Warnoćic. Mać bě rodźena Zyndźic z Wotrowa, nan Pawoł Kmjeć pochadźeše z Miłoćic.
Maturu je Tomaš Kmjeć na wojerskej šuli na Morawje wobstał, sćěhowaše studij na Wyšej powołanskej šuli artilerije w słowakskim Martinje. Studij zakónči wón jako leutnant čěskeje ludoweje armeje. Po napjatym lěće 1968 poda so wón na studij Wojerskeje akademije w Brnje. Studijne wuslědki wukmanichu jeho lěta 1978 k tomu, so stać w Sowjetskim zwjazku z komandantom raketoweho wotrjada w stepje njedaloko sydlišća Kapustin Jar – 150 km wot Pětrohroda zdaleneho.
Zelenskyj na wopyće w Praze
Praha (dpa/SN). Ukrainski prezident Wolodymyr Zelenskyj je po swojim wopyće w Bołharskej wčera wječor do Čěskeje dojěł. W Praze wočakowaštaj jeho dźensa prezident Petr Pavel a ministerski prezident Petr Fiala. Z nimaj chcyše 45lětny Zelenskyj po swójskich wuprajenjach „substancielne rozmołwy“ wjesć. Hłowna tema rozmołwow w Praze bě dalša podpěra Čěskeje na dobro Ukrainy, kotraž dyrbi so nimale połdra lět ruskej inwaziji wobarać. Nimo toho póńdźe wo wjeršk NATO a wo natwar po wójnje.
Bywši general NATO Pavel bě w aprylu zhromadnje ze swojej słowakskej koleginu Zuzanu Čaputovej na wopyće w Kijewje był. Wopyt Zelenskeho wotměje so krótko do wjerška NATO 11. a 12. julija we Vilniusu. „Ukraina wočakuje jasny signal ze stron NATO“, čěski ministerski prezident Petr Fiala potwjerdźi. K tomu słuša móžny přistup Ukrainy do aliancy.
„Durje kraja kruće zaprasnyć“
Předsyda PiS Jarosław Kaczyński za ludowe wothłosowanje wo migraciji
Waršawa. Problem migracije w Europje je w Pólskej dale palaca tema. Kraj so cyłoeuropskemu „solidaritnemu rjadowanju“ EU nastupajo rozdźělenje ćěkancow dale spjećuje a w tymle prašenju zhromadnje z Madźarskej skerje sam steji. Najebać to žněje Waršawa za swoju poziciju tež wěste zrozumjenje. To je předwčerawšim, srjedu, ministerski prezident Mateusz Morawiecki nazhonił. Na wopyt přizjewiła bě so italska premierka Georgia Meloni. 46lětna předsydka jako profašistisce zastopnjowaneje strony Fratelli d’Italia je wot oktobra 2022 ministerska prezidentka w Romje. Do toho bě jeje strona z wólbow parlamenta jako najsylniša politiska móc wušła.
Ukrainjenjo a Romojo so bili
Marek Krawc rozprawja wo aktualnje rozjimanych temach w Čěskej
Praha. Ruski atomowy koncern Rosatom je přestał w Čěskej dźěłać. Nowiny Deník N rozprawjachu minjenu póndźelu, zo su firmu z wikowanskeho registra šmórnyli. Wšitcy sobudźěłaćerjo předewzaća su Čěsku mjeztym wopušćili, tež wabjenska agentura, kotraž dźěłaše za Rosatom, mjeztym hižo aktiwna njeje.
Kónc tydźenja su so wjacore sta Romow w Pardubicach zjawnje přećiwo přebywanju Ukrainjanow w Čěskej wuprajili. Přičina protestneje akcije je bijeńca, ke kotrejž bě zašły pjatk dóšło a kotruž su po měnjenju Romow třo Ukrainjenjo naškarali. Romojo žadaja sej lěpši škit přećiwo nadpadami. Justicny minister Pavel Blažek kritizowaše njedźelu wječor w Čěskej telewiziji, zo njeje demonstracija přizjewjena była. Zdobom warnowaše před podobnymi wobstejnosćemi, kotrež dožiwjamy tuchwilu w Francoskej. W minjenych tydźenjach bě we wšelakich čěskich městach wjacore razy k namócnym rozestajenjam mjez Ukrainjanami a Romami dóšło, při kotrychž je młody Rom žiwjenje přisadźił.
„Wulka mróčel – słaby dešć“
Pólska z wuslědkom zběžka ruskich zóldnarjow konfrontowana
Waršawa. Spodźiwny a hač do dźensnišeho njewujasnjeny zběžk zóldnarjow bojoweje skupiny Wagner přećiwo ruskemu wojerskemu rozkaznistwu je w Pólskej wulki njeměr zbudźił. Jara dokładnje su medije kraja wuwiće sćěhowali a połoženju wotpowědnje rozprawjeli. Tež kónc rokoćenja – škitny azyl něhdźe 8 000 wojowarjow woneje skupiny w Běłoruskej – je w Pólskej dale jara aktualny.
Mjenje pjenjez za ćěkancow
Marek Krawc rozprawja wo aktualnje rozjimanych temach w Čěskej
Praha. Čěska je jedyn z krajow, kotryž je najwjace ukrainskich ćěkancow přijał. W zašłych měsacach pak je dźeń a mjenje Čechow zwólniwych, ludźom z nadpadnjeneho kraja pomhać a knježerstwo dyrbi lutować. Tohodla je so rozsudźiło, wot julija humanitarnu pomoc za potrěbnych redukować. To rěka, zo chce bydlenske pjenjezy šmórnyć, a zo smědźa ćěkancy jenož hišće pjeć měsacow darmotnje w statnych přebywanišćach bydlić. Njestatne organizacije pak su na konferency komisariata za ćěkancow UN w Praze warnowali, zo změje rozsud zahubne sćěhi.
Pólska nadpad raznje prěje
Pólska wo migrantow njerodźi
Tragiski dóńt młodeje Wrócławčanki debatu ćěkancow dla pohonja
Waršawa. Jara emocionalnje su předwčerawšim, srjedu, w pólskim sejmje problem rozjimowali, kotryž mjez politikarjemi kraja a wobydlerjemi stajnje zaso wulku rozhorjenosć zbudźa: Je to prašenje, hač dyrbjała Pólska wěstu ličbu ćěkancow přijimać, kaž sej Europska unija to přeje. Na njedawnym wjeršku EU běchu wobzamknyli, zo maja jeje čłonske kraje po principje solidarity kóžde lěto wěstu ličbu ćěkancow přiwzać, chibazo płaća za kóždeho „njepřiwzateho“ 20 000 eurow. Pólskej bychu po tym puću nimale 2 000 migrantow připokazali, štož Waršawa wotpokazuje. Knježaca strona Prawo a sprawnosć (PiS) je to w sejmje hišće raz chětro doraznje potwjerdźiła. Předsyda PiS Jarosław Kaczyński skedźbni wospjet na to, zo je kraj „hač do dwaj milionaj“ ukrainskich ćěkancow přijimał. We woprawdźitosći pak je ličba wo tójšto mjeńša. Wot EU připokazanych sto eurow na wosobu dawno njedosaha, Kaczyński kritizowaše.
