Čaputová prezidentka nadźije
Reakcije na wuzwolenje noweje hłowy Słowakskeje
Bratislava (SŽ/K/SN). Wuzwolenje 46lětneje njestronskeje adwokatki Zuzany Čaputoveje za prěnju žónsku prezidentku Słowakskeje z přeswědčiwym přihłosowanjom nimale 60 procentow wolerjow minjenu sobotu je w kraju pod Tatrami samym kaž tohorunja mjezynarodnje wobšěrny wothłós zbudźał. Zo rozwjedźena samozežiwjerka dweju dźowkow a zastupnica swobodneho liberalizma w katolskej Słowakskej tak jasnje nad nazhonitym diplomatom EU Marošom Šefčovičom dobudźe, žněje wšudźežkuli wobdźiwanje a připóznaće.
„Narod je Čaputovej haj rjekł, z čimž je zdobom ‚ficowstwo‘ wotpokazał“, konstatuje słowakska nowina Sme. A wona dodawa: „Čaputová skići nadźiju, zo zaćehnje do politiki nowa kultura a zo přistojnosć w politice njebudźe hižo anormalita.“ Dźenik Pravda zwuraznja, zo ma kraj ze Zuzanu Čaputovej prezidentku, kiž je ze swojimi nahladami kruće w europskim rumje zakótwjena a kotraž wustupuje za wotewrjenu demokratiju.
Dowólbny popłatk senioram
Waršawa (dpa/SN). Rentnarjam w Pólskej chcedźa w meji jónkrótnje dwěsćě eurow wupłaćić. Wotpowědny zakoń knježerstwa narodnokonserwatiwneje strony Prawo a sprawnosć je Waršawski parlament wčera z wjetšinu 396 zapósłancow schwalił. Jeno dźewjatnaćo běchu přećiwo tomu. Senat dyrbi předłoze hišće přihłosować, štož pak je tak derje kaž wěste. Wjacori politikarjo opozicije, kaž zapósłanča Monika Rosa wot liberalneje strony Nowoczesna, knježerstwu wumjetowachu, dawkowe srědki za wólbnobojowe zaměry znjewužiwać.
W Pólskej wotměwaja so cyłoeuropske wólby Europskeho parlamenta runje kaž w Němskej 26. meje. Ministerski prezident Mateusz Morawiecki potwjerdźi, zo njeje wupłaćenje pjenjez dar, ale „prosće hoberske znamjo dźakownosće“.
Swójbna ministerka Elżbieta Rafalska wopodstatni wuzwolenje měsaca z tym, zo swjeća Polacy w meji dźeń maćerje a dźeń nana. „Naše lubowane maćerje, kotrež su w rentnarskej starobje, dóstanu to jako podpěru“, rjekny 64lětna. Kritikarjo na to pokazuja, zo je dźeń nana hakle 23. junija.
Zeman w stolicy Awstriskeje
Wien (ČŽ/K/SN). Čěski prezident Miloš Zeman je na třidnjowskej oficialnej wiziće Awstriskeje. K zazběhej zeńdźe so wón ze zastupnikami Čechow, kotrychž je w kraju na wšěch 60 000. Prěni dźeń wobdźěli so Zeman, kotrehož nimo mandźelskeje Ivany sylna delegacija 37 šefow wažnych firmow přewodźa, na awstrisko-čěskim předewzaćelskim forumje. Tam běchu tohorunja wjacori čěscy ministrojo, mjez nimi ministerka za industriju a wikowanje Marta Nováková.
W sydle awstriskeho prezidenta Hofburg přija Alexander van der Bellen wysokeho hosća z wojerskim ceremonielom. Wonaj wobjednawaštaj temy nastupajo intensiwowanje poćahow mjez woběmaj krajomaj kaž na hospodarskim tak na politiskim polu. Wosebje dźěše wo to, polěpšić přezhraničnu wobchadnu infrastrukturu. Powšitkownje su poćahi mjez Čěskej a Awstriskej jara dobre, wo jadrowej energiji pak matej krajej atomoweje milinarnje Temelín blisko hranicy dla kontrowersne nahlady. Z wopytom Awstriskeje zakónči Zeman seriju pućowanjow do susodnych krajow po swojim lońšim znowawuzwolenju.
Mjenje pjenjez za bydlenje
Prěni króć žona hłowa stata
Znamjo pokoja spočatk było
Pólska wopomina 30. róčnicu zahajenja nowych stykow k Němskej
Waršawa. Składnostnje 30. róčnicy zahajenja nowych němsko-pólskich stykow je so wulkopósłanc Němskeje w Pólskej republice Rolf Wilhelm Nikel z hóstnym nowinskim přinoškom na wobydlerjow wobroćił. Pod nadpismom „Zhromadnje smy sylni“ wuzběhny wón w dlěšim artiklu w tydźeniku Do Rzeczy wulki wuznam mjenowanych poćahow. 12. nowembra 1989 bě so tehdyši prěni njekomunistiski ministerski prezident Pólskeje Tadeusz Mazowiecki w delnjošleskej wsy Krzyżowa (Kreisau) z tehdyšim zwjazkowym kanclerom Helmutom Kohlom zetkał. Na zhromadnej Božej mši so politikarjej při „znamjenju pokoja“ wutrobnje wobjimaštaj.
Adwokatka zetka so z diplomatom
Bratislava (PČ/K/SN). Bórze so Słowakojo dowědźa, štó je nowa hłowa stata. Sobotu móža woni hač do 22 hodź. mjez adwokatku Zuzanu Čaputovej (46) a městopředsydu Europskeje komisije Marošom Šefčovičom (53) wolić. Wonaj běštaj w prěnim kole 16. měrca mjez 13 kandidatami prěnjej dwě městnje wobsadźiłoj, při čimž je so Čaputová ze 40,57 procentami porno 18,66 procentam Šefčoviča do róle faworitki dóstała. W minjenymaj tydźenjomaj staj wobaj z přistojnym wólbnym bojom – žane mjetanje błóta abo ranjace twjerdźenja – za sebje wabiłoj. W telewizijnym duelu wuswědči Čaputová riwalej wjetšu wustojnosć we wonkownej politice, sebi wšak přicpě lěpšu znajomosć problemow w kraju. „Šiju zwinyć“ móhło Šefčovičej „wotkryće“ Dennika N., zo bě wón hišće w meji 1989 do KSČ zastupić chcył a w přizjewjenskim formularje wuznał, zo chce so aktiwnje na natwarje socializma wobdźěleć.
Z cuzej wutrobu „druhi“ raz žiwi
WUTROBU transplantować bě lěta 1967 swětowa sensacija. Štož zdokonja swój čas južnoafriski chirurg Christiaan Barnard w Kapstadće jako prěni, je dźensniši dźeń tež w susodnym kraju Čěskej bjezmała wšědna praksa. W minjenych 35 lětach su tam něhdźe 1 770 transplantacijow wutroby wuwjedli. Wjace hač 1 100 z nich přewjedźe Praski Institut kliniskeje a eksperimentelneje mediciny (IKEM), něhdźe 600 Brnjanski Centrum kardiowaskularneje a transplantaciskeje chirurgije. IKEM je so na prěnju transplantaciju wutroby 31. januara 1984 zwažił, a to bě zdobom prěnja w tehdyšim socialistiskim lěhwje.
Čěska dale rosće
Praha (ČŽ/K/SN). Wo dalšich 40 000 je wobydlerstwo Čěskeje republiki loni přibyło, z čimž je na nětko 10 649 800 ludźi zrostło. Z wukraja bě 58 148 přisydlencow do kraja přišło, předewšěm ukrainskich a słowakskich dźěłopytacych. 19 519 čěskich staćanow je lěta 2018 swoju domiznu wopušćiło. Tele daty wozjewja Čěski statistiski zarjad.
W susodnym kraju narodźi so loni 114 036 dźěći, 369 mjenje hač lěto do toho. 48,5 procentow z nich je zwonka mandźelstwa na swět přišło. W lěće 2017 bě podźěl njemandźelskich nowonarodźenych 49 procentow wučinjał. Wot lěta 1988 je to scyła prěni raz, zo je ličba zwonka mandźelstwa narodźenych dźěći trochu spadła. Zemrěło je loni 112 920 ludźi, 1 477 wjac hač lěta 2017. Kwasowało je loni 54 479 porow, štož je wot lěta 2007 najwjac. Najwoblubowanišej měsacaj za zmandźelenje běštej junij a awgust – w kóždym z njeju je so wjace hač 10 000 kwasow wuhotowało. Nawoženjam bě najčasćišo 29 lět, njewjestam 27 lět. Ličba rozwodow je loni na 24 122 woteběrała. Štyri pjećiny muži a žonow rozeńdźechu so prěni króć. Rozwjedźeni mužojo su přerěznje 44,9 lět stari byli, rozwjedźene žony přerěznje 41,9 lět.
Kaczyńskemu hrozy strach
Pólska opozicija koaliciju wutworiła – radikalni katolikojo tohorunja
Waršawa. W Pólskej je so zahajił wólbny bój, štož so tež w medijach dźeń a bóle wotbłyšćuje. Dźe wo wólby Europskeho parlamenta w meji runje tak kaž wo wólby noweho pólskeho sejma nazymu.
W tym zwisku je so něšto stało, štož njeby před měsacami hišće předstajomne było: Cyłkownje pjeć dotal zwadźenych opoziciskich stron je so do tak mjenowaneje „Europskeje koalicije“ zjednoćiło. Jeje hłowny zaměr je, wutworić sylny napřećiwny blok ke knježacej narodnokonserwatiwnej stronje Prawo a sprawnosć (PiS). Hladajo na to su strony samo zwólniwe swoje zdźěla chětro rozdźělne pozicije nastupajo rólu cyrkwje, prawo žonow abo jenakosplažne partnerstwa wróćo stajić.
Wodźaca móc Europskeje koalicije je něhdy knježaca liberalna Wobydlerska platforma z Grzegorzom Schetynu na čole. Zwjazkej přisłušeja nimo toho Lěwica, Ratarska strona, liberalna a moderna strona Nowoczesna kaž tež Zeleni.
