Přichod Serbow w Serbskim seminarje?
Po lětomaj dźěła za Sakski kontaktny běrow w Praze so Katrin Nowakowa kónc lěta rozžohnuje. Wona je prěnja Serbowka, kotraž bě w štyrnaćelětnych stawiznach zarjada přistajena (do toho bě tam jeničce Syman Pawlik jako praktikant), a zdobom prěnja Serbowka w zarjadniskim sydle w Serbskim seminarje wot 1960tych lět. Lukáš Novosad je so z Katrin Nowakowej rozmołwjał.
Što za Was rěka, skutkować w Serbskim seminarje?
K. Nowakowa: Za moje serbske začuće bě to wjeršk. Běše to són, kiž sym hižo jako studentka sorabistiki w Lipsku měła. Jako sym we wosomdźesatych lětach připadnje w domje zaklinkała, mějach zbožo, zo w Hórnikowej knihowni něchtó bě. Sym hišće jeje stary staw dožiwiła, ale widźach tehdom rukopisy, wo kotrychž běch na čitanjach w Lipsku słyšała. To bě za mnje kaž dźiw. Sym sej předstajała, zo móhł snano jónu něchtó moju pomoc trjebać, zo směła tam mojedla proch trěć – a hlej: Štyrceći lět pozdźišo sym jowle dźěłać směła. Poprawom bě to moja prěnja myslička, hdyž je Sakska swój kontakty běrow w Praze załožiła: Čehodla smědźa tam druzy dźěłać a nic ja?!
Z domojnikami serbować
Wobdźělnicy prěnjeho intensiwneho rěčneho kursa „Domoj“ programa ZARI su so minjeny tydźeń rozžohnowali. Bianka Šeferowa je so projektneho nawodu za rěčne kubłanje Juliana Nyču za wuslědkami prašała.
Kak posudźujeće jako docent rěčne kmanosće, kiž su sej kursanća w běhu minjenych měsacow přiswojili?
J. Nyča: Domojnicy su serbšćinu zašłe dźewjeć měsacow dosć derje nawuknyli, tak zo móža ju nětko swobodnje a sebjewědomje w rozmołwje a tež pisomnje nałožować. Wězo tu a tam hišće słowo pobrachuje abo kóncowka cyle njetrjechi, ale to wšak nimale kóždy Serb sam znaje. Nětko je wažne, zo z nimi – kaž z kóždym wuknjacym – tež woprawdźe konsekwentnje serbujemy.
Su woni zaměry kursa spjelnili?
J. Nyča: Hłowny zaměr bě, wobdźělnikam trěbne kmanosće a sebjewědomje we wobchadźenju ze serbšćinu sposrědkować, zo bychu so wotnětka sami dale wuwiwać móhli. Na papjerje smy sej stajili cil, zo woni wuspěšnje certifikaty za schodźenk B1 złoža. Na kóncu su pjećo absolwenća samo certifikat B2 docpěli. Tež w rozmołwje pytnješ, zo su woprawdźe kmani, wšědny dźeń serbować.
Wažnu kročel zdokonjał
Dominik Měrćink z Wotrowa je njedawno wuspěšnje swoje wukubłanje jako ćěsliski mišter wotzamknył. Lisa-Maria Cyžec je so z nim wo wužadanjach w běhu wukubłanja a zaměrach w přichodźe rozmołwjała.
Što bě za Tebje najwjetše wužadanje na puću k ćěsliskemu mištrej?
D. Měrćink: To najćeše bě, so zaso wróćo do wšědneho šulskeho dnja namakać. Běch zwučeny, wonka na čerstwym powětře ćělnje dźěłać a nadobo sedźach zaso w rjadowni. Stajnje so koncentrować dyrbjeć, ćělnje wućeženy njebyć a přiwšěm kóždy dźeń sto procentow dać, to je mi jara ćežko padnyło. Po času pak sym so na to zwučił a nawuknył, so tež w šuli wo to najlěpše prócować.
Kotry wokomik w swojim wukubłanju na mištra je Ći wosebje w pomjatku zwostał?
D. Měrćink: Wosebje rjana bě za mnje wuměna ze swojimi sobušulerjemi. Smy wo swojim dźěle rěčeli, diskutowali a rozdźělne widy zeznali. Kóždy bě hinašeho měnjenja – a runje to bě napjate. Tute rozmołwy su mje fachowje a wosobinsce dale přinjesli.
Što Će na ćěsliskim rjemjesle fascinuje?
Wulke wužadanje zmištrował
Feliks Buk z Wotrowa je njedawno wukubłanje na mištra za metalotwar zakónčił a 22. nowembra w Drježdźanach swoje wopismo dóstał. Lisa-Maria Cyžec je so z nim wo jeho dotalnym puću a wo přichodźe rozmołwjała.
Što bě najwjetše wužadanje na puću k metalotwarskemu mištrej a kak sy je zmištrował?
F. Buk: Najwjetše wužadanje za mnje bě, zo mějach prěnjej dźělej, fachowu teoriju a fachowu praksu, nimo swojeho dźěła wotzamknyć. Kóždy pjatk popołdnju a sobotu po połnym dźěłowym tydźenju dyrbjach hišće do šule. To bě wobćežne, tež dokelž sym často jako předsyda našeho Wotrowskeho młodźinskeho kluba falował. Ale dźakowano wulkotnej podpěrje našeje młodźiny a mnohich druhich ludźi sym tole zdokonjał.
Kotry wokomik w času wukubłanja je ći wosebje w pomjatku wostał?
F. Buk: Njezapomnity bě wokomik, jako sym po šěsć dnjach dźěła swój mišterski kruch dotwarił – poł hodźiny prjedy hač bě čas za to wotběžał. Běch wjesoły a wolóženy a sym lědma wopřimnył, kajku wulku kročel sym z tym za swój přichod sčinił.
Što so ći na metalotwarje najlěpje lubi a čehodla sy so rozsudźił so z mištrom stać?
Wo přichodźe jasnu předstawu
Z 20 lětami je Franc Bulank z Wotrowa wuspěšnje swoje mišterske wukubłanje we wobłuku pjekarstwa zakónčił. Minjenu sobotu je wón w Drježdźanach mišterske wopismo dóstał. Lisa-Maria Cyžec je so z nim rozmołwjała.
Čehodla sy so za wukubłanje pjekarja rozsudźił?
F. Bulank: Sym so za to rozsudźił, dokelž chcu našu swójbnu pjekarnju – pjekarnju Roman Bulank – pozdźišo dale wjesć a swojeju staršeju podpěrać. Ze mnu wobsteji pjekarnja hižo w štwórtej generaciji. Rjemjesło mje hižo wot časa dźěćatstwa přewodźa a mi bě hižo zahe jasne, zo chcu tule tradiciju dale wjesć a z nowymi idejemi do přichoda njesć.
Što bě w mišterskim wukubłanju najwjetše wužadanje a što je so Ći najlěpje lubiło?
Projekt turistam na wužitk
Dohromady 17 projektow wuznamjeni Załožba za serbski lud jutře na mytowanskim zarjadowanju wubědźowanja idejow „Rěč zwjazuje. Rěc zwězujo. Sorbisch verbindet.“ Mjez nimi je tež ideja Słonoboršćana Daniela Měrćinka z titulom „SorbPOI“. Milan Pawlik je so z nim rozmołwjał.
Móžeće našim čitarjam swój projekt tróšku znazornić?
D. Měrćink: „POI“ – to je jendźelska skrótšenka za „turistisce zajimawu městnosć“. Mój projekt je pod smužku digitalny wjednik přez dwurěčny sydlenski rum Serbow, w kotrymž su tajke městnosće zapřijate. Naćisk wobsteji z třoch hłownych komponentow. Sprěnja z digitalneje platformy, kotruž k dispoziciji staju. Druhi wobstatk su digitalne informacije za dźesać turistiskich městnosćow, na kotrež ma pućowacy na městnje z pomocu qr-coda přistup. Třeća komponenta je koncept za zdobywanje dalšich, na turistiskich wobsahach sobuskutkowacych partnerow. Myslu to na přikład na Serbski institut, z jeho digitalnymi stawizniskimi datami, ale tež na studijo LUCIJA, kotrež móhli zajimawe multimedialne formaty stworić.
Što běše Wam nastork za projekt?
Nowy tekst za znatu melodiju
Za njecyłe tři tydźenje wotměje so mjeztym 151. schadźowanka w Budyskej Krónje. Na njej wobdźěli so serbski studentski chór. Milenka Rječcyna je so z jeho nawodu Antonijom Matikom rozmołwjała.
Wot lońšeho nawjedujeće studentski chór. Kotre nowosće nas wočakuja?
A. Matik: Nawjeduju jón, mam pak wuměłsku partnerku poboku: Poskitk za schadźowanku mjenujcy zhromadnje z Helenu Brězan-Hejdušcynej přihotuju. Mjez druhim smój hromadźe tekst na spěw napisałoj, kotryž budźemy prezentować. A wězo so wo wšěm dorěčimoj. Do toho sym z Theju Hantušowej dźěłał.
Studentski chór wustupi wospjet z 1. serbskej kulturnej brigadu. Što přihotujeće?
Młodostnych zapřijeć
Dr. Hartmuta Leipnera su minjenu sobotu na kongresu w južnotirolskim Bozenje za wiceprezidenta FUEN wuzwolili. Bianka Šeferowa je so z nim krótko po tym rozmołwjała.
Ze 168 hłosami sće nětko wiceprezident FUEN. Što to za was woznamjenja?
dr. H. Leipner: Wězo so najprjedy raz jara wjeselu, zo sym jako zastupjer dźěłoweje skupiny słowjanskich mjeńšin organizacije FUEN (AGSM) woleny a zo móžu w prezidiju sobu skutkować. To je wulki nadawk a wjele dźěła, ale přiwšěm tež wažne, zo njejsmy jenož jako Serbja, ale Słowjenjo tam zastupjeni. AGSM je najwjetša skupina w FUEN. Tohodla je jara wažne, zo móžemy tam sobu rozsudźić.
Maće ćežišća, kotrymž chceće so wěnować?
Dowěrje Serbow wotpowědować
Wo jeje prěnim lěće w sakskim krajnym sejmje je so z Elaine Jenčec (CDU), zastupjerku „serbskeho wólbneho wokrjesa“, Marcel Brauman rozmołwjał.
Što wotchila so najbóle wot toho, štož sće do toho wočakowała?
E. Jenčec: Pozitiwnje je, zo je frakcija moje přeće spjelniła, w financnym a kubłanskim wuběrku sejma skutkować. Nimo toho su mje tež do prezidija parlamenta powołali, hdźež postajeja wotběh posedźenjow. Wšelake procesy bych drje rady pospěšiła. Prěni raz ma Sakska mjeńšinowe knježerstwo, štož sej wjac wothłosowanjow a kompromisow wužaduje. Najebać to je knježerstwo jednanjakmane, kaž je wobzamknjenje krajneho etata pokazało.
Kotru rólu hraja serbske temy we Wašim wšědnym dźěle?
Serbšćinu we wokrjesu sylnić
Wot spočatka měsaca skutkuje 38lětny Konječan Tomaš Korch w zastojnstwje społnomócnjeneho za serbske naležnosće na Budyskim krajnoradnym zarjedźe. Kak je so zažiwił a što je sej předewzał, wo tym je so Milan Pawlik z nim rozmołwjał.
Kak je k tomu dóšło, zo sće so na wupisane městno wokrjesneho społnomócnjeneho za serbske naležnosće požadał?
T. Korch: Sprawdu prajene běch so hižo před wjace hač dźesać lětami z tutej mysličku nosył. Wot lěta 2003 wšak na krajnoradnym zarjedźe dźěłam a předstawa, zo so na dźěle ze serbskimi temami zaběram, je so mi lubiła. Jako potom Regina Krawcowa městno přewza, sym ideju najprjedy raz spušćił. Hakle po tym, zo běše so jeje naslědnica Halena Jancyna jako serbska społnomócnjena ze zastojnstwa rozžohnowała, mi stare přeće zaso do mysli přińdźe. Jako městno internje wupisachu, sym so powabił.
Za to steji Wam 19,5 hodź. wob tydźeń k dispoziciji. Móžeće posudźować, hač tole za wšědne nadawki dosaha?
