Romanticapo serbsku
Prěni raz wobdźělitej so Budyskej Serbski dom a w nim Serbska kulturna informacija jutře na Budyskej nakupowanskej nocy Romantica. Cordula Ratajczakowa je so ze zamołwitej za marketing Załožby za serbski lud Hanku Budarjowej rozmołwjała.
Što je pozadk rozsuda, aktiwnišo na Romantice so wobdźělić?
H. Budarjowa: Powšitkownje chcemy składnosć wužić a na Serbow skedźbnić. Za to zajimcam durje sobotu šěroko wotewrjemy. Dźe wo to, wćipnosć wopytowarjow budźić a jim přistup k Serbskemu domej wolóžić. Chcemy ludźi, kotřiž sej to hewak snano njezwěrja, do Serbskeje kulturneje informacije wabić – w nadźiji, zo woni tež přichodnje swój puć k nam namakaja. Je to zdobom krok do tohole směra, SKI zjawnosći bóle wuwědomić. Zaměr zhromadneho projekta Załožby, Domowiny a „My – serbske młodźinske dźěło“ je wšelakory, zhromadnje pak přihotujemy projekt z wulkim zapalom.
Što wopytowarjej jutře poskićiće?
Telko awtorow kaž hišće ženje
Ludowe nakładnistwo Domowina přeproša njedźelu na 23. literarnu kermušu do Chrósćic. Što ludźi na tamnišej Krawčikec žurli wočakuje, wo tym je so Cordula Ratajczakowa z lektorku Weroniku Žurowej rozmołwjała.
Lěta dołho bě literarna kermuša wječorne zarjadowanje, w minjenych lětach sće ju popołdnju z kofejpićom přewjedli, tónraz budźe to swójbne popołdnjo. Čehodla?
W. Žurowa: Inspiraciju smy hižo loni nazymu přez druhu knižnu premjeru za swójby w delanskich Nowoslicach dóstali. Lětsa mamy wospjet knihu, kotruž móžemy dźěćom runje tak kaž staršim na wjetšim zarjadowanju předstajić. Jedna so wo nowostku Moniki Gerdesoweje „Z Francom po swěće“.
Wosebitosć lětušeje literarneje kermuše budźe knižna premjera – kotra to?
„Kožu chłódźića k lěkarjej hić“
Na so skedźbnił je w Němskej dotal njeznaty jědojty pawk. Insekta z mjenom Ammen-Dornfinger – ze srjedźomórskeje kónčiny – pak njetrjebamy so bojeć. Měrćin Weclich je so z dipl.-med. Gerdom Jahnyjom, kiž ma w Ralbicach lěkarsku praksu, rozmołwjał.
Měješće pacienta, kiž je k Wam přišoł, dokelž bě jeho pola nas dotal njeznata družina jědojteho pawka kusnyła. Je to nowa situacija za domjaceho lěkarja?
G. Jahny: Haj, mějach pacientku, kotraž bě kusnjenja Ammen-Dornfingera dla do praksy přišła. Wo čo so jedna, najprjedy dokładnje wědźał njejsym. Wona bě reagowała kaž na kałnjenje wosy. Měješe čerwjeny a zaćekły blak. Po dokładnym přepytowanju a naprašowanju na nuzowu centralu bě jasne, zo jedna so wo woneho pawka.
Što pacientam radźiće, hdyž so jim tajke něšto stanje?
Słowna lisćina nětko online
Na internetnej stronje Instituta za sorabistiku Lipšćanskeje uniwersity je přistupny nowy material za wuknjacych a wučacych. Milenka Rječcyna je so z jednaćelskim direktorom instituta prof. Edwardom Wornarjom rozmołwjała.
Wo čo w poskitku dźe?
E. Wornar: Wozjewili smy słownu lisćinu z fonetiskej transkripciju jako krok k normowanju wurjekowanja. Ta ma přidźěło k prawopisnemu słownikej być.
Čehodla bě tajki poskitk trěbny?
E. Wornar: Mamy hižo mnohe lěta powšitkowny problem, zo njeje wurjekowanje normowane. To rěka, rodźeny Serb njeje wěsty, kak ma wurjekować, hdyž před publikumom steji. Rozsudźić dyrbi so to praktisce. Studentska pomoc Juliana Rječkec je tuž hižo publikowane wěcy zjała a trochu zjednotniła. Jeje dźěło bazuje tež na slědźenjach mojeho doktoranda a habilitanta Lechosława Jocza, kiž je mjeztym profesor w Pólskej.
Je lisćina słowow hižo hotowa?
Tójšto ma so změnić
Na wjacorych gmejnskich radach Budyskeho wokrjesa sym minjeny čas dožiwił njespokojnosć wobydlerjow runje tak kaž bjezradnosć wjesnjanostow a gmejnskich radźićelow. Mnohe lěta běchu spytali na dobro gmejnow a wobydlerjow skutkować a porjad, wěstotu kaž tež derjeměće wšitkich wjesnjanow zaručić. To pak je so jim dźeń a mjenje poradźiło. To pak njerěka zo njemějachu lóšt abo chwile. Ně, pobrachowace pjenjezy, zarjadniske ćeže a běrokratiske zadźěwki su dobre ideje a derje myslene iniciatiwy haćili. Njeje w porjadku, hdyž dyrbja gmejny próstwy stajeć wo spěchowanja, kotrež potom jenož we wobmjezowanej měrje dóstawaja a kotrež su na zaměry wjazane, za čož su wjele wjetše sumy trěbne. Z tajkimi srědkami njehodźa so dróhi płatać abo nadróžne wobswětlenje porjedźeć. Pěstowarnje abo šule twarić scyła hižo móžno njeje. Wo obligatoriskim swójskim podźělu gmejnow sej ani rěčeć njezwěrju, dokelž hižo tón móžnosće tójšto komunow přesahuje.
Zwučenosće so wzdać
Lětuša kubłanska konferenca Serbskeho šulskeho towarstwa, kotruž wone z podpěru Smjerdźečanskeho kubłanskeho srjedźišća LIPA přewjedźe, steji pod hesłom „To smy přeco tak činili“. Milenka Rječcyna je so z koordinatorku SŠT Marlis Młynkowej rozmołwjała.
Kak sće runje na tule temu přišli? Kubłanje je dźě prašenje stajneho wuwića.
M. Młynkowa: Zajim za tule temu su nam naše kubłarki a naši kubłarjo wosebje w zašłych dwanaće měsacach zwuraznili. Mějachmy z nimi mnohe rozmołwy. Te wuchadźachu předewšěm z přewoda coacha, to rěka trenarja a přewodźerja Stefana Andersa-Krummnackera, kotryž naše kubłanišća pjeć lět dołho posudźuje.
Što je wobsah kubłanskeho zarjadowanja?
M. Młynkowa: Nowym idejam na runinje kubłanja so zbližić haći husto měnjenje, zo je wšo to, štož je so dotal zdokonjało, tež za přichod dobre a prawe. Tola naše kubłanišća steja před wulkimi wužadanjemi.
Kotre wočakowanja móža přitomni měć?
Trjebaja nuznje komunalneho poradźowarja
Miłoražanej Waldemarej Locke (CDU) su wobydlerjo Trjebinskeje gmejny 24. septembra zastojnstwo wjesnjanosty dowěrili. Tak ma nětko direktnje wot brunicoweje jamy potrjecheny šik komuny w rukomaj. Wo jeho zaměrach, wobsahach a ćežišćach je Andreas Kirschke z nim rěčał.
Kotre su Waše prěnjorjadniše ćežišća?
W. Locke: Kaž sym to hižo we wólbnym boju wospjet zwuraznił, mam temy přesydlenje, infrastrukturu a skrućenje dobrych stykow k susodnym gmejnam za ćežišća swojeho dźěła. Zdobom sym přeswědčeny, zo trjebamy k zmištrowanju tychle nadawkow w gmejnje solidny fundament w formje intaktneho „my-začuća“. Tohodla su za mnje tež temy kaž spěchowanje towarstwow, zjawnje přistupne hrajkanišćo w Trjebinje kaž tež zachowanje kupjele w Miłorazu wažne nadawki, kotrež mamy zeskutkownić.
Kak wupadatej dalši puć jednanja a časowy plan, zo by so stejnišćo za přesydlenje Miłoražanow našło?
Wotstup Tilicha Serbam strata
To běše woprawdźity dyr jako připowědźi předwčerawšim Stanisław Tilich, zo spočatk decembra jako ministerski prezident swobodneho stata kaž tež předsyda sakskeje CDU wotstupi. Wulkej wjetšinje drje běše to hotowa překwapjenka, mnohim pak nic. Tež za mnje bě kročel Tilicha wotwidźomna, byrnjež so jara nadźijał, zo wón tónle puć njetrjebał hić. Mam jeho wotstup za njetrjebawši, přiwšěm pak za přewšo konsekwentny a scyła nic za ćěkanje před zamołwitosću.
Zapřehńće kuču za Krabata!
Za jednoho je wón Krabat z Jitka, za druheho hólčec, kotryž po kraju chodźi a za přichodneho Janko Šajatović ze Žumberaka. Wšěm pak je wón tón, kiž tři ludy, mjenujcy Chorwatow, Němcow a Serbow ze sobu zwjazuje a wjacore rěče wobknježi – chodźo jako wojowar stareho a noweho časa po mjezach. Něhdy steješe wón ze swojej wosobinu za mnohe nadawki, dźensa za swoje duchowne namrěwstwo. Přeswědčić wo tym móže so kóždy w aktualnej wustajeńcy Budyskeho Serbskeho muzeja „KRABAT. Muž. Mytos. Marka“.
Jazz, nowa a ludowa hudźba
Přichodnu sobotu zahaji so w Budyskim Serbskim muzeju třeći dźěl rjada „musica nova sorabica“ z koncertom „MOJEDLA – TWOJEDLA“. W kwartetowej wobsadce zahudźa Gerold Gnausch, Pedrag Tomić, Clemens Christian Pötzsch a Walburga Wałdźic, z kotrejž je so Bosćan Nawka rozmołwjał.
Knježna Wałdźic, što je Was pohnuło, so na rjedźe „musica nova sorabica“ wobdźělić?
W. Wałdźic: Sym hižo loni ideju projekta k česći Jana Arnošta Smolerja Załožbje za serbski lud zapodała. Wšelakich přičin dla pak so tónle w jubilejnym lěće zešlachćił njeje. Spočatk tohole lěta pak so nowe woknješko wotewrě, tak zo móžach konkretnu koncepciju zhotowić.
Rjad steji pod hesłom „tradicija + eksperiment“. Kak tomu wotpowědujeće?
