Samarkand (dpa). Ruski prezident Wladimir Putin je na wjerškowe zetkanje Shanghaiskeje organizacije za zhromadne dźěło (SCO) do Uzbekistana dolećał. W běhu dnja běchu tam zetkanje z chinskim statnym a stronskim šefom Xi Jinpingom a dalše bilateralne rozmołwy předwidźane. Je to prěnje wosobinske zetkanje Putina a Jinpinga po wudyrjenju wot Putina wukazaneje wójny přećiwo Ukrainje. Chinske nawodnistwo Putinej politisce rjap skruća a ma NATO a USA za hłowneho winika wójny.
W Uzbekistanje chce Putin tež turkowskeho prezidenta Recepa Tayyipa Erdoğana zetkać. Při tym chcetaj móžnosće dalšeho eksporta ukrainskeho žita z blokowanych ukrainskich přistawow rozjimać, medije rozprawjeja. Prěni raz po 2019 wotměje so wjeršk SCO zaso we wosobinskej přitomnosći statnych nawodow, po tym zo běchu koronapandemije dla nachwilnje so toho wzdali. Nimo Chiny a Ruskeje přisłušeja Indiska, Kazachstan, Kirgistan, Pakistan, Tadźikistan a Uzbekistan skupinje.
Kijew / Moskwa / Straßburg (dpa). Po cofnjenju ruskich jednotkow woswjeća Ukrainjenjo we wuswobodźenych kónčinach na wuchodźe kraja swój mjezywuspěch. Prezident Wolodymyr Zelenskyj poby wčera w Isjumje w kónčinje Charkiw, zhotowi selfije z wojakami ukrainskeho wójska a da so pódla ukrainskeje chorhoje wotswětlić, kaž fota w telegramowym kanalu 44lětneho pokazachu. „Naša módro-žołta (chorhoj) wěje nad wuswobodźenym Isjumom“, zdźěli Zelenskyj k tomu. Wón připowědźi nimo toho dalši zaměr ukrainskeho wójska: „Pohibujemy so jenož do jednoho směra – doprědka a hač do dobyća“.
Wjeselo nad wuspěchom bu přez prěnje rozprawy ukrainskich zarjadow k pozdatnym wójnskim złóstnistwam wobsadnikow pochmurjene. Moskwa wostanje mjeztym njepopušćomna a wusprawnjowaše mjeztym wjace hač 200 dnjow trajacu nadběhowu wójnu přećiwo susodnemu krajej jónu wjace.
Berlin (dpa/SN). Po prěnim kole tarifowych jednanjow sakskeje metaloweje a elektroindustrije žada sej dźěłarnistwo IG metal jednanja kmany poskitk dźěłodawarjow. Po štyrjoch lětach bjez zwyšenja mzdy a dale stupacych płaćiznow „wočakuja přistajeni wot dźěłodawarjow sylny skutkowny poskitk“, wuzběhny wčera nawodnica wobwodow Berlin, Braniborska a Sakska, Irene Schulz.
Do jednanjow bě sej IG metal zwyšenje mzdy wo wosom procentow za něhdźe 3,9 milionow dźěławych branše žadała. Tole je najwyše žadanje za metalowu a elektroindustriju wot lěta 2008. Tehdy žadaše sej dźěłarnistwo tohorunja wosom procentow wjace mzdy.
Jednanske koło je so bjez wuslědkow kónčiło. Dźěłodawarjo njejsu žadyn poskitk předpołožili a město toho swoje přeće za „nulowym kołom“ přednjesli. Z tym postarachu so wo eskalaciju. „Dźěłodawarjow warnuju, wolu dźěławych podhódnoćić“, Irene Schulz podšmórny.
Minjeny kónc tydźenja bě něhdźe 2 000 přistajenych ze Sakskeje, Berlina a Braniborskeje w Lipsku za zwyšenje mzdow demonstrowało. Přichodne jednanske koło je w Swobodnym staće 14. oktobra planowane.
Po 142 lětach chcedźa w Šwicarskej kónc lěta ćišćanu telefonowu knihu doskónčnje wotstronić. Wot 2023 wozjewja priwatne telefoniske čisła jenož hišće internetnje, zdźěla zhotowjer knihow Localsearch w Zürichu. Dale a mjenje ludźi swoje priwatne čisła wozjewja, předewzaće informuje. Nimo toho ma dźeń a wjace ludźi jenož hišće mobilny telefon.
Za paduchami gullyjowych wěkow pyta policija w južnej Předpomorskej. Njeznaći běchu minjene dny wjace hač 20 tajkich železnych wěkow pokradnyli, policija w Pasewalku zdźěli. Potrjechene běchu wjacore dróhi w Penkunje, Krackowje a Bismarku njedaloko pólskeje mjezy. Policija namołwja šoferow k wosebitej kedźbnosći, dokelž móža pobrachowacych wěkow dla strašne dźěry nastać.
Straßburg (dpa/SN). K wolóženju přetrjebarjow maja so nadměrne dobytki energijowych předewzaćow w EU přichodnje wotwjesć a přerjadować. Tole připowědźi dźensa prezidentka komisije EU Ursula von der Leyen w Straßburgskim Europskim parlamenće a namjetowaše zakoń přećiwo wysokim energijowym płaćiznam. Tajki potrjechi producentow wobnowjomneje miliny kaž tež płunowe a wolijowe koncerny. „Naš namjet stronskim statam wjace hač 140 miliardow eurow wunjese, zo by nuza bjezposrědnje woteběrała“, von der Leyen wuswětli.
Winowatosć wopodstatniła
Erfurt (dpa/SN). Prezidentka Zwjazkoweho dźěłoweho sudnistwa w Erfurće Inken Gallner je wčera winowatosć dźěłodawarjow k systematiskemu zwěsćenju dźěłowych časow swojich dźěławych wopodstatniła. Fachowcy liča z tym, zo móže zakładny zasadny wusud daloko sahace wuskutki na dotal w hospodarstwje a zarjadnistwje praktikowane modele dowěrneho dźěłoweho časa hač k mobilnemu dźěłu a homeofficu měć, dokelž je z tym wjace kontrole trěbne.
Hižo w nocy čakali
Berlin (dpa/SN). Do konferency agrarnych ministrow tónle tydźeń je frakcija unije w zwjazkowym sejmje před tym warnowała, ratarjam přewjele poćežowanjow nabrěmjenić. „Jednostronske wobmjezowanja na kóšty ratarjow dyrbja so wobeńć“, rěka w poziciskej papjerje, kotraž powěsćerni dpa předleži.
Ratarjo su w prěnim rjedźe předewzaćeljo, kotřiž maja wubědźowanja kmani być, wšojedne hač produkuja konwencionelne abo ekologiske produkty, wuswětli agrarnopolitiski rěčnik frakcije CDU/CSU w zwjazkowym sejmje Albert Stegemann. „Politika dyrbi wotewrjena być za inowacije kaž na přikład nowe plahowanske metody. Wona njeměła něšto pawšalnje zakazać, na přikład rostlinoškitne srědki.“ Agrarnu politiku amploweje koalicije mjenowaše Stegemann „žiwjenjacuzu“.
Nimo toho žadaja sej agrarni politikarjo, zo ma so hišće lětsa nazymu „nošny financny namjet“ k přetwarej plahowanja wužitneho skotu předpołožić. Nastupajo wysoke płaćizny energije žada sej unija strategiju k dołhodobnemu zawěsćenju trěbnych wobhospodarjenskich srědkow a zapłaćomnu energiju.
Kopenhagen/Tel Aviv (dpa/SN). Prawdźepodobnje znajmjeńša 17 milionow ludźi po cyłej Europje ma po analyzy Swětoweje strowotniskeje organizacije (WHO) long-covid symptomy. Za modelowe přepytowanje je uniwersita we Washingtonje pozitiwne pady w 53 europskich statach wuhódnoćiła. Tole zdźěli wčera europski běrow WHO ze sydłom w Kopenhagenje. W studiji wobkedźbowachu fachowcy wosoby, kotřiž mějachu znajmjeńša tři měsacy symptomy. Z přepytowanja wuchadźa, zo su žony bóle potrjechene hač mužojo. Nimo toho riziko po ćežkej koronainfekciji jasnje přiběra. Předewšěm přitrjechi to potom, jelizo dyrbjachu schorjeneho w chorowni lěkować. Po modelowym wobličenju ma jedna z třoch potrjechenych žonow a jedyn z pjeć potrjechenych muži po ćežkim přeběhu ze symptomami z long-covidom wojować.
„Dyrbimy hišće tójšto wo chorosći wuknyć“, wuzběhny direktor WHO w Europje Hans Mudra na zjězdźe strowotniskeje organizacije w Tel Avivje. „Ale daty wujasnjeja, zo trjebamy nuznje wjace analyzow, wjace inwesticijow, wjace podpěry a wjace solidarity z potrjechenymi.“