Putin a Jinping chcetaj so zetkać

Donnerstag, 15. September 2022 geschrieben von:

Samarkand (dpa). Ruski prezident Wladimir Putin je na wjerškowe zetkanje Shanghaiskeje organizacije za zhromadne dźěło (SCO) do Uzbekistana dolećał. W běhu dnja běchu tam zetkanje z chinskim statnym a stronskim šefom Xi Jinpingom a dalše bilateralne rozmołwy předwidźane. Je to prěnje wosobinske zetkanje Putina a Jinpinga po wudyrjenju wot Putina wukazaneje wójny přećiwo Ukrainje. Chinske nawodnistwo Putinej politisce rjap skruća a ma NATO ­a USA za hłowneho winika wójny.

W Uzbekistanje chce Putin tež turkowskeho prezidenta Recepa Tayyipa Erdoğana zetkać. Při tym chcetaj móžnosće dalšeho eksporta ukrainskeho žita z blokowanych ukrainskich přistawow roz­jimać, medije rozprawjeja. Prěni raz po 2019 wotměje so wjeršk SCO zaso we wosobinskej přitomnosći statnych nawodow, po tym zo běchu koronapandemije dla nachwilnje so toho wzdali. Nimo ­Chiny a Ruskeje přisłušeja Indiska, Kazachstan, Kirgistan, Pakistan, Tadźikistan a Uzbekistan skupinje.

Wjesela so nad wuspěchami

Donnerstag, 15. September 2022 geschrieben von:

Prezident Zelenskyj wuswobodźene kónčiny wopytał

Kijew / Moskwa / Straßburg (dpa). Po cofnjenju ruskich jednotkow woswjeća Ukrainjenjo we wuswobodźenych kónčinach na wuchodźe kraja swój mjezywuspěch. Prezident Wolodymyr Zelenskyj poby wčera w Isjumje w kónčinje Charkiw, zhotowi selfije z wojakami ukrainskeho wójska a da so pódla ukrainskeje chorhoje wotswětlić, kaž fota w telegramowym kanalu 44lětneho pokazachu. „Naša módro-žołta (chorhoj) wěje nad wuswobodźenym Isjumom“, zdźěli Zelenskyj k tomu. Wón připowědźi nimo toho dalši zaměr ukrainskeho wójska: „Pohibujemy so jenož do jednoho směra – doprědka a hač do dobyća“.

Wjeselo nad wuspěchom bu přez ­prěnje rozprawy ukrainskich zarjadow k pozdatnym wójnskim złóstnistwam wobsadnikow pochmurjene. Moskwa wostanje mjeztym njepopušćomna a wu­sprawnjowaše mjeztym wjace hač 200 dnjow trajacu nadběhowu wójnu přećiwo susodnemu krajej jónu wjace.

Razne změny na swěće

Donnerstag, 15. September 2022 geschrieben von:
Dyrbimy wočaknyć, hač je chinski statny šef Xi Jingping hladajo na to, štož dyr­bjachu ruske jednotki w Ukrainje dožiwić, přeco hišće na přewšo wuskim zwjazkar­stwje z ruskim prezidentom Putinom ­zajimowany. Wobaj statnikaj chcyštaj so dźensa na kromje mjezynarodneje konferency w Samarkandźe zetkać. Při tym je Putin zhladajo na wojerske poražki, kotrež su jemu tež w Ruskej tójšto kritiki wunjesli, w dale słabšej poziciji. Nimo toho je Xi Jingping jasnu a jednotnu reakciju zapada na inwaziju w Ukrainje na wědomje brał. Podobnu reakciju dyrbi wón tež w zwisku ze swojimi planami nastupajo Taiwan wočakować. USA su mjeztym dalšu wojersku pomoc na dobro Ukrainy připowědźili a prezidentka komisije EU Ursula von der Leyen je rozsudźenosć EU potwjerdźiła, wotwisnosć zapada wot ruskeje energije přewinyć. W běhu wosom měsacow su so tektoniske platy swětoweje politiki raznje změnili, z wuskutkami, kotrež drje hišće mnohe lěta začuwamy. Marko Wjeńka

Žane wuslědki

Donnerstag, 15. September 2022 geschrieben von:

Berlin (dpa/SN). Po prěnim kole tarifowych jednanjow sakskeje metaloweje a elektroindustrije žada sej dźěłarnistwo IG metal jednanja kmany poskitk dźěłodawarjow. Po štyrjoch lětach bjez zwyšenja mzdy a dale stupacych płaćiznow „wočakuja přistajeni wot dźěłodawarjow sylny skutkowny poskitk“, wuzběhny wčera nawodnica wobwodow Berlin, Braniborska a Sakska, Irene Schulz.

Do jednanjow bě sej IG metal zwyšenje mzdy wo wosom procentow za ně­hdźe 3,9 milionow dźěławych branše žadała. Tole je najwyše žadanje za metalowu a elektroindustriju wot lěta 2008. Tehdy žadaše sej dźěłarnistwo tohorunja wosom procentow wjace mzdy.

Jednanske koło je so bjez wuslědkow kónčiło. Dźěłodawarjo njejsu žadyn poskitk předpołožili a město toho swoje přeće za „nulowym kołom“ přednjesli. Z tym postarachu so wo eskalaciju. „Dźěłodawarjow warnuju, wolu dźěławych podhódnoćić“, Irene Schulz podšmórny.

Minjeny kónc tydźenja bě něhdźe 2 000 přistajenych ze Sakskeje, Berlina a Braniborskeje w Lipsku za zwyšenje mzdow demonstrowało. Přichodne jednanske koło je w Swobodnym staće 14. oktobra planowane.

To a tamne (15.09.22)

Donnerstag, 15. September 2022 geschrieben von:

Po 142 lětach chcedźa w Šwicarskej kónc lěta ćišćanu telefonowu knihu doskónčnje wotstronić. Wot 2023 wozjewja priwatne telefoniske čisła jenož hišće internetnje, zdźěla zhotowjer knihow Localsearch w Zürichu. Dale a mjenje ludźi swoje priwatne čisła wozjewja, předewzaće informuje. Nimo toho ma dźeń a wjace ludźi jenož hišće mobilny telefon.

Za paduchami gullyjowych wěkow pyta policija w južnej Předpomorskej. Njeznaći běchu minjene dny wjace hač 20 tajkich železnych wěkow pokradnyli, policija w Pasewalku zdźěli. Potrjechene běchu wjacore dróhi w Penkunje, Krackowje a Bismarku njedaloko pólskeje mjezy. Policija namołwja šoferow k wosebitej kedźbnosći, dokelž móža pobrachowacych wěkow dla strašne dźěry nastać.

Dobytki přerjadować

Mittwoch, 14. September 2022 geschrieben von:

Straßburg (dpa/SN). K wolóženju přetrjebarjow maja so nadměrne dobytki energijowych předewzaćow w EU přichodnje wotwjesć a přerjadować. Tole připowědźi dźensa prezidentka komisije EU Ursula von der Leyen w Straßburgskim Europskim parlamenće a namjetowaše zakoń přećiwo wysokim energijowym płaći­znam. Tajki potrjechi producentow wobnowjomneje miliny kaž tež płunowe a wolijowe koncerny. „Naš namjet stronskim statam wjace hač 140 miliardow eurow wunjese, zo by nuza bjezposrědnje woteběrała“, von der Leyen wuswětli.

Winowatosć wopodstatniła

Erfurt (dpa/SN). Prezidentka Zwjazkoweho dźěłoweho sudnistwa w Erfurće Inken Gallner je wčera winowatosć dźěłoda­warjow k systematiskemu zwěsćenju dźěłowych časow swojich dźěławych wo­podstatniła. Fachowcy liča z tym, zo móže zakładny zasadny wusud daloko sahace wuskutki na dotal w hospodar­stwje a zarjadnistwje praktikowane modele dowěrneho dźěłoweho časa hač k mobilnemu dźěłu a homeofficu měć, dokelž je z tym wjace kontrole trěbne.

Hižo w nocy čakali

Claudia Heinrich a Torsten Langner z krizoweho teama afriska swinjaca mrětwa saksko-anhaltskeho wokrjesa Burgenland njedaloko Lipska staj wčera zwučowanje přewjedłoj. Tak wuwjedźeštaj, kak měli w padźe mortweho swinja reagować a postupować. W zwjazkowym kraju njeje tuchwilu hišće žanoho pada afriskeje swinjaceje mrětwy. Porno tomu so chorosć pola zwěrjatow w Sakskej, Braniborskej a Mecklenburgsko-Předpomorskej dale wupřestrěwa. Foto: dpa/Hendrik Schmidt

Zamóženje za klimu

Mittwoch, 14. September 2022 geschrieben von:
Berlin (dpa/SN). Němska wotnožka klimoškitneho hibanja Fridays for future žada sej wosebite zamóženje 100 miliardow eurow za škit klimy. Přičiny energijoweje krizy a klimoweje krizy su samsne. „Zakład je naša wotwisnosć wot fosilnych energijow. A runje to ma so zakónčić“, rozłoži aktiwistka Luisa Neubauer wčera w Berlinje. „Jelizo nětko spěšnje transformaciju njezahajimy a so wuhla, wolija a płuna njewzdamy, potom nimamy šansu krizu přewinyć.“ Z noweho financneho hornca maja so po idejach Fridays for future naprawy k pospěšenju energijoweje změny zapłaćić. K tomu liča na přikład ­9-eurow-tiket, wutwar zjawneho bliskowobchada a „saněrowansku ofensiwu“. Tamny dźěl pjenjez měł so jako financna pomoc w zwisku z klimowymi naprawami za južne kraje zaplanować.

Ratarjam přewjele njenabrěmjenić

Mittwoch, 14. September 2022 geschrieben von:

Berlin (dpa/SN). Do konferency agrarnych ministrow tónle tydźeń je frakcija unije w zwjazkowym sejmje před tym warnowała, ratarjam přewjele poćežowanjow nabrěmjenić. „Jednostronske wobmjezowanja na kóšty ratarjow dyrbja so wobeńć“, rěka w poziciskej papjerje, kotraž powěsćerni dpa předleži.

Ratarjo su w prěnim rjedźe předewzaćeljo, kotřiž maja wubědźowanja kmani być, wšojedne hač produkuja konwencionelne abo ekologiske produkty, wuswětli agrarnopolitiski rěčnik frakcije CDU/CSU w zwjazkowym sejmje Albert Stegemann. „Politika dyrbi wotewrjena być za inowacije kaž na přikład nowe plahowanske metody. Wona njeměła něšto pawšalnje zakazać, na přikład rostlinoškitne srědki.“ Agrarnu politiku amploweje koalicije mjenowaše Stegemann „žiwjenjacuzu“.

Nimo toho žadaja sej agrarni politikarjo, zo ma so hišće lětsa nazymu „nošny financny namjet“ k přetwarej plahowanja wužitneho skotu předpołožić. Nastupajo wysoke płaćizny energije žada sej unija strategiju k dołhodobnemu zawěsćenju trěbnych wobhospodarjenskich srědkow a zapłaćomnu energiju.

Žony bóle potrjechene

Mittwoch, 14. September 2022 geschrieben von:

Kopenhagen/Tel Aviv (dpa/SN). Prawdźepodobnje znajmjeńša 17 milionow ludźi po cyłej Europje ma po analyzy Swěto­weje strowotniskeje organizacije (WHO) long-covid symptomy. Za modelowe přepytowanje je uniwersita we Washingtonje pozitiwne pady w 53 europskich statach wuhódnoćiła. Tole zdźěli wčera europski běrow WHO ze sydłom w Kopenhagenje. W studiji wobkedźbowachu fachowcy wosoby, kotřiž mějachu znajmjeńša tři měsacy symptomy. Z přepytowanja wuchadźa, zo su žony bóle potrjechene hač ­mužojo. Nimo toho riziko po ćežkej ­koronainfekciji jasnje přiběra. Předewšěm přitrjechi to potom, jelizo dyrbjachu schorjeneho w chorowni lěkować. Po modelowym wobličenju ma jedna z třoch potrjechenych žonow a jedyn z pjeć po­trjechenych muži po ćežkim přeběhu ze symptomami z long-covidom wojować.

„Dyrbimy hišće tójšto wo chorosći wuknyć“, wuzběhny direktor WHO w Europje Hans Mudra na zjězdźe strowotniskeje organizacije w Tel Avivje. „Ale daty wujasnjeja, zo trjebamy nuznje wjace analyzow, wjace inwesticijow, wjace podpěry a wjace solidarity z potrjechenymi.“

Chróšćan Šulerjo

Neuheiten LND