Snano so dalše myslički jewja
Maćica Serbska a redakcija Serbskich Nowin přeprošatej tónle tydźeń štwórtk na diskusijny wječor wo serbskej hymnje. Planowane bě zarjadowanje dawno, nětko so wone w Budyskim Serbskim domje wotměje. Z předsydku Maćicy Serbskeje, dr. Anju Pohončowej, je so Axel Arlt rozmołwjał.
Kak horca je tema serbska hymna spočatk nazymy scyła hišće?
A. Pohončowa: Mój zaćišć je, zo so tuchwilu zjawnje wo serbskej hymnje horco njediskutuje. Tole mam za normalny zjaw, hdyž zaběramy so dlěši čas z wěstej temu. Što so w priwatnym wobłuku a w socialnych medijach w tymle nastupanju wotbłyšćuje, posudźować njemóžu. Po wozjewjenju Maćičneje namołwy lětsa w januarje je so nimo toho wjele druheho stało, tež na wulkim swěće. Je z mojeho wida prosće tak, zo we wěstych fazach zajim stupa abo woteběra.
Jewja so z wida Maćicy Serbskeje nowe aspekty w diskusiji?
Prózdna móšeń, połne dróhi?
Idejow, kak wočakowanu krizu dla wotwidźomnje hoberskich kóštow za energiju najlěpje zmištrować – chiba samo jej zadźěwać –, je dosć a nadosć. Kaž tak často přewahuja nažel utopiske namjety, ničo njeje w tym zwisku přehłupe a/abo přeabstruzne. Samsne płaći za reakcije na nje. Žada-li sej knjez Kretschmann, z lapku so wumyć město so wupryskać, je to snano njelepe a skutkuje arogantne, štož pak njewoznamjenja, zo by so wo njekonstruktiwne a njespjelnjomne poručenje jednało. Knjez Kretschmer chce „konflikt“, kotryž krizu wuskutkuje, „zamjerznyć“ a diplomatiju wožiwić, wo wotpowědnym recepće pak dotal mjelči.
Nawrótz „hoberskim projektom“
„Z nadźiju do přichoda“ rěka nowa inscenacija Serbskeho ludoweho ansambla, kotraž dožiwi jutře, pjatk, na hłownym jewišću Němsko-Serbskeho ludoweho dźiwadła w Budyšinje swoju prapremjeru. Aktualnje stej dwě předstajeni kruće planowanej, w „trochu redukowanej, turnejowej wersiji“ maja dalše slědować. Bosćan Nawka je so z režiserom a choreografom produkcije Měrkom Mahrom rozmołwjał.
Knježe Mahro, za Was je inscenacija tajke něšto kaž nawrót. Što začuwaće?
M. Mahr: Něhdy raz projekt ze SLA zwoprawdźić je hižo dołhi čas mój cil. Jako bywši čłon dźěćaceje rejwanskeje skupiny ansambla je mi institucija wšo druhe hač cuza. Tehdyši nawoda ćělesa Dieter Wendisch je mje takrjec wotkrył a naposledk do Lipska ‚delegował‘, hdźež wukmanich so najprjedy jako profesionalny rejowar a na to, potajkim po karjerje w baleće, jako choreograf. Zo směm po telko lětach nětko zaso w Budyšinje skutkować, a to tež hišće w tajkej hoberskej produkciji, je mi wulke wužadanje a zdobom wulke wjeselo.
„Hoberska produkcija“ – Što mamy sej pod tym předstajić?
Ćežišćo wopyta budźe wuměna
Wot přichodneje póndźele přebywa delegacija z Benina w Drježdźanach na kongresu „Němska-Afrika“. Po tym přijědu hosćo do Łužicy. Milenka Rječcyna je so z předsydku towarstwa Sowutu, Marlies Richter, rozmołwjała.
Kotre nadawki ma towarstwo Sowutu tuchwilu za wosebje wažne?
M. Richter: Tuchwilu skutkuje w nim 29 čłonow z łužiskeho regiona, Benina, Čěskeje a Pólskeje republiki. Najwažniši nadawk je towarstwo předstajeć a našu internetnu prezentaciju kwalifikować. Chcemy ideje, kotrež su zašłe lěta mjez Njebjelčanskej gmejnu a partnerskim městom Ouidah w Beninje nastali, wožiwić a započeć přesadźić.
Steji wopyt delegacije z Benina w zwisku ze skutkowanjom towarstwa?
Narok a woprawdźitosć
„Zachowanje a wuwiwanje toho, štož lud ze serbskim ćišćanym słowom ma“ su bywši šefredaktorojo a redaktorojo Noweho Casnika, Serbskich Nowin a Noweje doby w swojim zjawnym lisće jako trajny nadawk sformulowali. Adresaća toho bytostneho wuprajenja njesměli tohodla jeničce redakcije same resp. Ludowe nakładnistwo Domowina być. Hač pisane serbske słowo kaž dotal w ćišćanej formje abo dźeń a bóle tež jako digitalny tekst předleži, je wšojedne. Rozsudne je, zo maš něšto k čitanju w maćeršćinje.
Wobšěrna logistika wužada
Zajutřišim dožiwi kruch „Mór a lubosć“ na Chróščanskej farskej łuce premjeru. Cordula Ratajczakowa je so z režiserku-wučerku Sabinu Žurowej na hłownej probje minjeny štwórtk rozmołwjała.
Zhladujeće hižo na 50 lět dźiwadłowych nazhonjenjow – tajki wulki projekt kaž nětko z wjac hač 200 sobuskutkowacymi pak njejsće hišće na starosći měła, abo?
S. Žurowa: To je tón wjeršk z toho, štož sym lětdźesatki dołho činiła, pak z dźěćimi, młodostnymi abo dorosćenymi. To běše na kóždy pad wužadanje, běše pak tež wjesele za mnje, so jónu na cyle hinaše wašnje wuspytać. Logistika je wězo wo wjele wobšěrniša a komplikowaniša, hač sym ju dotal na starosći měła.
Kak je k tomu dóšło, zo sće režiju tohole wulkoprojekta přewzała?
S. Žurowa: Před lětami hižo je so mje tehdyši předsyda Towarstwa Cyrila a Metoda Jurij Špitank prašał, hač bych režiju přewzała. Wosobinskich přičin dla pak njemějach ženje móžnosć. Loni mějach sabatowe lěto, a tak su ke mni přišli, prajo „Maš tola nětko chwile, nětk móžeš to činić!“. Sym so přeswědčić dała, to, štož sym hižo dawno slubiła, nětko dopjelnić.
Prošu dalši tajki lisćik
Runje tak kaž za mnoho druhich ludźi je so za mnje předwčerawšim rjany čas skónčił. Hač na někotre wuwzaća sym zhromadnje z mandźelskej tři měsacy dołho z Pančic-Kukowa na dźěło do Budyšina a zaso domoj z busom jězdźił, a to za dźewjeć eurow wob měsac. To njeměješe jenož lěpšinu, zo smój znajmjeńša mały kusk něšto za wobswět činiłoj, tež móšnja je so wjeseliła, wšako bych hewak dźewjeć eurow za jenički dźeń za jězbu z busom tam a sem wudał. Dyrbju wšak přiznać, zo smy na wsach při statnej dróze S 100 mjez Kamjencom a Budyšinom z busowymi zwiskami chětro zapleńčeni, wšako tu kóždu hodźinu bus jědźe. W druhich kónčinach tomu tak njeje. A tuž tam bohužel tež tajke dožiwjenja njemějachu kaž mój.
Jako Serbowka powołana
Karlsruhe stanje so wot 31. awgusta do 8. septembra ze srjedźišćom křesćanskeho swěta. Něhdźe 4 000 hosći z 350 cyrkwjow zetka so na 11. połnozhromadźiznje Ekumeniskeje rady cyrkwjow (ÖRK). Podawk so jenož kóžde wosme lěto wotměwa, w Němskej scyła prěni raz. Cordula Ratajczakowa je so z dr. Lubinu Malinkowej rozmołwjała, kotraž so tam jako delegatka Ewangelskeje cyrkwje Němskeje (EKD) wobdźěli.
Kajki wuznam ma połnozhromadźizna Ekumeniskeje rady cyrkwjow?
Serbska premjera na festiwalu
3. festiwal Łužica su minjeny štwórtk zahajili. Tři tydźenja přeprošuje 550 wuměłcow na nimale 50 zarjadowanjow na 25 městnach w Sakskej, Braniborskej a Pólskej. Kruch „Nyks – reje z wódnym mužom“ dožiwi 4. septembra na Šusterec dworje w Trjebinje swoju prapremjeru. Wolfgang Kotisek je hudźbu ke kruchej spisał. Z dudakom-komponistom je so Cordula Ratajczakowa rozmołwjała.
Festiwal Łužica njeje runje znaty za serbski podźěl – kak je k Wašemu lětušemu přinoškej dóšło?
W. Kotisek: Režiser Frank Düwel z Hamburga, z kotrymž smy loni na Złokomorowskim Nowym jewišću hru „Ganz anders wer: Erwin Strittmatter“ předstajili, ma wulki respekt před Serbami. Wón je intendantej Danielej Kühnelej swoju kritiku wuprajił, zo ničo serbske w festiwalu njeje, a zo so to njesłuša za festiwal z mjenom ,Łužica‘. Tež ja sym Düwelej rjekł, zo tudyši ludźo festiwal na wědomje njebjeru. Tuž smój rozmyslowałoj, kak móhli mizeru rozrisać. Na kóncu smój na wódneho muža jako zwjazowacu figuru Łužicow šłoj.
Kak sće kruch nadźěłali?
Najrjeńši čas dźěćom njeskazyć
Starši maja so tuchwilu jara ćežko. Najprjedy dyrbjachu koronapandemiju přetrać a swoje dźěći doma wuwučować. Nětko bědźa so tež hišće z inflaciju a stupacymi energijowymi kóštami. Tež płaćizny za šulski material a šulsku jědź so wot septembra jasnje podróša. Z blakami maja starši na dźeń 4,50 eurow a wjace za jednu jědź zapłaćić. Jeli maja wone tři dźěći, štož je mjez Serbami zwjetša přerězk, je to na jědź a dźeń nimale 14 eurow, wob tydźeń potom něhdźe 70 eurow a na měsac tuž 294 eurow. Mnozy starši budu derje wotwažować, hač móže sej to dowolić. Nimo materialijow a jědźe přidruža so kóštam w šulskim lěće hišće pućowanske dny abo šulerske jězby. Dale trjebaja někotři šulerjo pomocnu wučbu, za kotruž maja płaćić. Šulerjo zakładneho schodźenka wopytuja zwjetša hišće hort, hdźež starši popłatk płaća. Nimo toho dyrbja šulerjo wězo tež rano do kubłanišća a popołdnju zaso wróćo domoj, za čož wužiwaja bliskowobchadne srědki. Tež tule maja starši wěsty podźěl sami njesć.
