Situacija je so přiwótřiła
Spočatk awgusta je Stefan Anders nastupił zastojnstwo předsydy zarjadniskeho zwjazka Při Klóšterskej wodźe. Wo jeho dźěle w prěnich sto dnjach je so Marian Wjeńka z nim rozmołwjał.
Knježe Anderso, kak sće so mjeztym do swojeho noweho zastojnstwa zažiwił?
S. Anders: Myslu sej cyle derje, ale sym přeco hišće při tym so zažiwić. Sym pak, mi so zda, na dobrym puću. Poněčim so prěnje rutiny wuwiwaja, tak zo sym dobreje mysle, zo budźe tale prěnja faza bórze wotzamknjena.
W kotrym stawje sće zarjadniski zwjazk Při Klóšterskej wodźe wot swojeho předchadnika přewzał?
S. Anders: Zarjadniski zwjazk je tak derje organizowany, zo poprawom wšitko běži. Kóždy wotrjad wě kotre su jeho nadawki, kóždy sobudźěłaćer ma swoje nadawki na blidźe a je kmany, je w dobrej kwaliće wotdźěłać. Je to potajkim derje fungowacy zarjad.
Što bě najwjetše wužadanje w prěnich tydźenjach?
Po spomóžnym puću
Wčera před štyrjomi lětami dožiwich w Slepom historiski wokomik: konstituowanje prěnjeho tajnje a swobodnje woleneho zastupnistwa serbskeho ludu, kotremuž Serbski sejm rěkamy. Woleni Serbja ze wšěch regionow Łužicy a zwonka njeje so do noweho zastojnstwa zapokazachu a swoje prěnje rozsudy stworichu, mjez druhim k serbskosći, demokratiji a prawnostatnosći, sylnje formulowanym wot dr. Tomaša Wornarja, energijoweho fachowca ze sakskeje krajneje stolicy.
Mjeztym sejm, kiž so pomału na dalšu wólbnu dobu hotuje, zaměrnje dźěła. Přewažnje wěnuje so wón prawniskim zakładam za kulturnu a kubłansku awtonomiju kóždeho, kiž so jako Serbowka abo Serb wuznawa.
Tole mjez druhim rěka: Sejm zasadźuje so za wjace prawow při rjadowanju a spěchowanju našich dwurěčnych sydlišćow a rumow, zarjadnišćow a medijow; za płódnu mjezsobnosć we wobłuku europskich dojednanjow mjez rěčnymi a kulturnymi mjeńšinami a wjetšinami; za přećelski poměr z našimi němskimi a słowjanskimi susodami, za čož steji projekt Slavonic Europe.
Poskitki znać a wužiwać
Što zhonja šulerjo na „němskich“ zakładnych šulach w Budyšinje wo swojich přirodnych susodach, našim ludźe? Prašenje to, kotrež nowe njeje. Najebać to je so z nim dźěłowy kruh za serbske naležnosće Budyskeje měšćanskeje rady hnydom na dwěmaj posedźenjomaj zaběrał. Wuběrkownicy su mjez druhim rozjimali, zo tójšto na wučerkach resp. wučerjach zaleži, hač a kak woni serbsku tematiku do swojeje wučby zapřijimaja.
Rěč bě runje tak wo wuwučowanskim materialu za 3. a 4. lětnik, kotryž su w Rěčnym centrumje WITAJ w nadawku sakskeho kultusoweho ministerstwa zdźěłali. Wusłyšeć bě předwčerawšim na posedźenju dźěłoweho kruha kritika, zo wony material wot lěta 2020 nadawkarjej-ministerstwu předleži. Žana zelena swěca wottam pak njesignalizuje, zo su specifiske wobsahi wo Serbach wšitkim zakładnym šulam w Sakskej k dispoziciji.
Župa sej dawny són spjelnja
Budyska župa „Jan Arnošt Smoler“ přeprošuje Serbow 15. nowembra cyły dźeń do Budyskeho kina na Sukelnskej. Wo tejle iniciatiwje je so Axel Arlt z rěčnicu župneho předsydstwa Leńku Thomasowej rozmołwjał.
Kak bu tale myslička zrodźena?
L. Thomasowa: Serbski film w Budyskim kinje – to je hižo dawny són Budyskeje župy „Jan Arnošt Smoler“. Z projektnej ideju smy jako župa loni spěchowanske myto „Čiń sobu!“ dobyli. Són móžemy sej nětko spjelnić.
Što na zajimcow cyły dźeń w kinje čaka?
L. Thomasowa: W 9.30 hodź. su dźěći štyrjoch Witaj-skupin z třoch Budyskich pěstowarnjow na wopyće. Jim pokazaja krótke dźěćace filmy, kaž stej to na přikład „Myškolinka“ abo „Pěskowčik“.
Měriće so zdobom na serbske swójby, ...
L. Thomasowa: ... kotrež witamy w 16.30 hodź. na najnowšu synchronizaciju Rečneho centruma WITAJ „Mała wjera“.
Kotre paski pokazaće wot 19 hodź.?
Njeje tež rozhłós rewěr?
Wšitko přez jedne kopyto bić, měrić z dwojej měru, zredukować wobsah na ryzy čorno-běłu dichotomiju a prjedy abo pozdźišo „dźakowano“ tak mjenowanemu whataboutismej poprawnu temu z wočow spušćić – wšo to charakterizuje towaršnostnu debatu. Nastork komisariskeho předsydy Dźěłoweho zjednoćenstwa zjawnoprawniskich rozhłosowych stacijow Zwjazkoweje republiki Němska (ARD) Toma Buhrowa, „za kulojtym blidom“ wo přichodźe radija a telewizije na zakładźe popłatka wobydlerjow rozmyslować, njeje w tym zwisku wuwzaće. Wuchadźišćo aktualneje diskusije běštej wumjetowani nepotizma a „mentality samoposłužowanja“ w šefowymaj etažomaj NDR a RBB, zjawnoprawny rozhłós pak bě a je prawidłownje z hrěšnym boranom najwšelakorišich rozestajenjow, za stajnym blidom w korčmje runje tak kaž w parlamentach. Raz rěka, zo je „statej přebliski“, raz je rozprawnistwo pak „njewuwažene“ pak „překritiske“, raz zdobom „přezwjeršny“ a „přenaročny“.
Pisana a šćipata schadźowankaw galeriji
Za něhdźe dwě njedźeli, dokładnje sobotu, 19. nowembra, swjeća studenća, wysokošulscy absolwenća, gymnaziasća a dalši zajimcy w Budyskej „Krónje“ 148. schadźowanku. Předpředań zastupnych lisćikow je zaběžała, kartki hodźa so online kupić (wotpowědny link podawaja na internetnej stronje Załožby za serbski lud). Bosćan Nawka je so z ko-režiserom swjedźenja Symanom Hejdušku rozmołwjał.
Knježe Hejduška, što směće nam hrubje wo lětušim programje přeradźić?
S. Hejduška: 148. schadźowanka budźe jara pisana! Po zwučenym wašnju předstaja studenća z Drježdźan a Lipska kaž tež skupina „Symbioza A do Ž“ a serbscy gymnaziasća swoje kabarety, Serbska murja je tež zaso pódla, a skupina Nowa Doba chce program z nowej hudźbu wudospołnić. Wospjet wustupujetej chór 1. serbskeje kulturneje brigady kaž tež studentski chór. K rejam zahraja Holaski. Lětsa je so w Serbach tójšto stało, štož so wuběrnje za kabaret hodźi. Přinoški to na dosć šćipate wašnje wotbłyšćuja.
Po lětomaj bjez publikuma móže so schadźowanka lětsa zaso z wopytowarjemi přewjesć. Što Wam to woznamjenja?
Lutować ničo noweho njeje
Z wójnu w Ukrainje a energijowej krizu je so tema lutowanje takrjec do našeho kolektiwneho wědomja zadomiła. Wšitcy dyrbimy nětko lutować, zo bychmy přez zymu přišli, hospodarstwo runje tak kaž komuny a kóždy jednotliwc. Zo so wo lutowanju energije telko w zjawnosći rěči, je bjezdwěla nowe. W přerěznej priwatnej domjacnosći z prajimy raz normalnymi dochodami je to skerje stary lac. Tu njetrjebaja ludźom powědać, kak dołho smědźa dušować, kak ćopła smě woda być a hač smědźa sej to scyła dowolić abo snano tola radšo lapku wužiwać, kaž to jedyn z našich politikarjow namjetowaše. Sym přeswědčeny, zo kóždy priwatnik doma hižo dawno za tym hlada, zo milinu a ćopłotu nihdźe njebroji, zo žanu swěcu bjez přičiny swěćić njeda a zo žanu stwu njetepi, kotraž runje trěbna njeje.
Hnujetaj, jimataj a putataj težpo lětstotkomaj
Budyšin (SN/bn). Jako wulki wjeršk jubilejneho „Lěta Kocorja a Zejlerja 2022“ wuhotuja Załožba za serbski lud, třěšny zwjazk serbskich towarstwow Domowina, Serbski ludowy ansambl a Zwjazk serbskich spěwarskich towarstwow zajutřišim, sobotu, „Serbski spěwanski swjedźeń“ w Budyskej „Krónje“. Dohromady 14 chórow a spěwnych cyłkow z cyłkownje něhdźe 350 sobuskutkowacymi z Hornjeje, Delnjeje a srjedźneje Łužicy chcedźa wubrane twórby nestorow serbskeho wuměłstwa na jewišću prezentować a tak „po historiskim přikładźe prěnich spěwanskich swjedźenjow“, kaž ze stron zarjadowarjow rěka, spočatki narodneho a kulturneho wozrodźenja Serbow wopominać a na nje nawjazać.
Dobre znamjo za přichod
Tradicionalnje přeprošuje Serbske ewangelske towarstwo (SET) na reformaciskim dnju, 31. winowca, na hłowu zhromadźiznu. Z předsydu Matom Krygarjom je Axel Arlt porěčał.
Na kotre wašnje je so jubilejne Lěto Zejlerja a Kocora w skutkowanju towarstwa wotbłyšćowało?
M. Krygaŕ: 11. a 12. junija wotmě so Serbski cyrkwinski dźeń w Bukecach. Z tym smy jako ewangelscy Serbja wuspěšnje k jubilejej 800 lět Bukecy přinošowali. Kulturny wjeršk na Serbskim cyrkwinskim dnju a zdobom tež naš přinošk k jubilejnemu lětu Zejlerja a Kocora bě wuspěšne předstajenje oratorija „Podlěćo“ z chórom Budyšin a z cyrkwinskim chórom Lubijsko-Žitawskeje eforije pod nawodom cyrkwinskohudźbneho direktora Christiana Kühne z Lubija.
Kak je so přepołoženje aktiwitow z Wuježka do Hrubjelčic wuskutkowało?
M. Krygaŕ: Naš rozsud swójbne pućowanje a dworowy swjedźeń po 15 lětach we Wuježku přichodnje do młódšich rukow do Hrubjelčic dać, je so na kóždy pad jako prawy wopokazało. Z tym wobchowamy ryzy serbski charakter zarjadowanja a wusměrjamy jón bóle ekumeniski, štož serbskej atmosferje tež jara tyje.
„Danski puć“ dočasa postajeny
Na fachowej konferency Domowiny a Serbskeho šulskeho towarstwa w Smochćicach je přinošk dweju kubłarkow z danskeho šulskeho towarstwa w Schleswigsko-Holsteinskej wulki zajim zbudźił. Cordula Ratajczakowa je so z Hellu Witt-Nommensen a Margit Alexander rozmołwjała.
Kak wobchadźeće jako kubłarki ze staršimi?
H. Witt-Nommensen: Starši su wědomje swoje dźěći pola nas přizjewili, tuž wědźa, zo rozsud tež za nich płaći a zo maja danšćinu tež rozumić a nałožować. Je to wuknjenski proces za dźěći a staršich. Mnozy danšćinu wobknježa, ći, kotřiž nic, maja so prócować.
Jenož nutř nuchać potajkim njeńdźe?
H. Witt-Nommensen: Nam dźe wo cyłu dansku kulturu. Dźěłamy wusko z danskej šulu hromadźe a wočakujemy, zo dźěćo ju potom tež wopytuje a tónle puć dale hač do kónca kroči.
M. Alexander: Informujemy staršich tež wot započatka, wo kotru šulu w bliskej wsy abo měsće so jedna. Woni maja sej šulu wobhladać a z nawodnistwom rěčeć, zo bychu wědźeli, što jich wočakuje. Danski puć je tak dočasa postajeny.
Kak reaguja starši na waše žadanja?
