Zahoritosć za kulturu a žiwjensku radosć dožiwili
Smjerdźaca (lmc/SN). Mjeztym, zo tón abo tamny w oktobru w dešćikojtej a zamróčenej domiznje přebywaše, běchu sej čłonojo Serbskeje rejowanskeje skupiny Smjerdźaca na słónčnu kupu Malta wućeknyli. Tam wobdźělichu so na mjezynarodnym folklornym festiwalu. Za 25 serbskich wobdźělnikow, mjez nimi šěsć hudźbnikow, so wón minjeny pjatk z pisanej paradu přez hłowne město Valletta a prěnim wustupom na jewišću zahaji.
Dohromady 16 skupinow – přewažnje z balkanskich regionow – so wobdźěli, mjez druhim ze Serbiskeje, Makedonskeje, Bołharskeje a Italskeje. Hižo prěni dźeń w starych měšćanskich hasach połnych pisanych drastow a žiweje hudźby běše krasny wuraz zahoritosće za kulturu a žiwjensku radosć.
Sobotu běše Smjerdźečan skupina w měsće Żejtun na wuchodźe Malty na wopyće. Hižo po prěnich krokach na jewišću běše rejowarkam a rejowarjam jasne: Wone je přehładke! Tak rejowachu bjez črijow dale. Wječor běchu woni w magiskej atmosferje wuskich, ze stami swěčkow wobswětlenych hasach po puću.
Zelenskyj: Ani kročałki wróćo
Kijew (dpa/SN). Ukrainski prezident Wolodymyr Zelenskyj je znowa potwjerdźił, zo njeje zwólniwy, teritorij Ukrainy Ruskej přewostajić. Žurnalistam wón potwjerdźi, zo ukrainscy wojacy na bitwišću „ani kročałki njecofaja“, zo bychu teritorij wotstupili. USA měli po jeho słowach razniše sankcije přećiwo Ruskej wobzamknyć. Měrowe jednanja njesměli so nimo toho w Ruskej abo Běłoruskej wotměć, sej Zelenskyj žadaše.
Dalše ćěło přepodate
Gaza/Dshenin (dpa/SN). Palestinska organizacija Hamas je ćěło dalšeho zastajenca sobudźěłaćerjam Čerwjeneho křiža přepodała. Bě to 16. z cyłkownje 28 mortwych zastajencow, kotrež chcyše Hamas w zwisku z měrowym zrěčenjom přepodać. Ćěło su do Israela dowjezli. Při wojerskim zasadźenju w kraju zapadnje Jordana su israelscy wojacy po swójskich informacijach třoch Palestinjanow zatřělili. Mužojo běchu wojowarjo, kotřiž su pječa nadpad na Israel planowali.
Wopomnišćo tež w Němskej
Žony namołwjeja kanclera Merza
Wojerske objekty zaso trěbne
Japanska a USA skruća zwjazkarstwo
Tokio (dpa/SN). USA a Japanska chcedźa při wudobywanju, předźěłanju a mjezsobnym dodawanju rědkich surowiznow přichodnje wušo hromadźe dźěłać. Zaměr je, „spušćomnosć a wěstotu dodawanskich rjećazow za kritiske mineralije a rědke surowizny zaručić“, rěka w dokumenće, kiž staj prezident USA Donald Trump a nowa japanska ministerska prezidentka Sanae Takaichi w japanskej stolicy Tokiju podpisałoj.
Pozadk zrěčenja je monopol zhromadneho přećiwnika China. W cłownej zwadźe z USA bě China rědkim surowiznam eksportne cła napołožiła. Zajutřišim, štwórtk, chce so Trump na hospodarskim wjeršku w Južnej Koreji z chinskim prezidentom Xi Jingpingom zetkać a wo wikowanskim konflikće rěčeć.
Japanska nadźija so „noweje złoteje doby spochi rosćaceje japansko-ameriskeje aliancy“, rěka w dalšim dokumenće, kotryž staj Trump a Takaichi podpisałoj. Trump chwaleše, zo je Takaichi wudawki Japanskeje za zakitowanje zwyšiła a nowe brónje w USA skazała.
Liča z dalšimi padami mrětwy
Ptača gripa so rozšěrja – diskusija wo zawrjenych chlěwach
Greifswald (dpa/SN). Ptača gripa so w Němskej lětsa nazymu wosebje spěšnje a raznje rozšěrja, štož je njezwučene. Wot spočatka septembra je Friedricha Loefflerowy institut 30 padow w plahowarnjach pjerizny a 73 mortwych dźiwich ptačkow registrował. Wjace hač 500 000 potrjechenych kokošow, kačkow, husow a putow su mjeztym morić dyrbjeli. Poprawom zwěsćeja fachowcy přiběrace ličby mrětwy w nowembru za čas ćahanja ptačkow. Institut Friedricha Loefflera je za mrětwy wužitneho skotu zamołwita zwjazkowa institucija.
Wozjewjene ličby wotbłyšćuja wokomikne połoženje, kotrež so wobstajnje měnja, zdźěli rěčnica instituta powěsćerni dpa. Tuchwilu 23 podhladnych padow na wirus pruwuja. „Z dalšimi padami dyrbimy ličić.“
Za strowe debaty
Marko Šiman je jedna z konstantow sakskeho krajneho sejma. 35 lět swojeho žiwjenja je hižo za ludowe zastupnistwo nałožował. Lětdźesatki trajace dźěło w parlamenće jemu wězo tež dowola, wěste wuwića kritisce pohódnoćić. Jedna tajka wěc, a to bě na rozmołwje wčera cyle jasne, je zdźěla pobrachowacy respekt w parlamenće, kiž jeho jara myli. Šiman je zastupjer klasiskich parlamentariskich hódnotow. Jedna z tutych je, zo so zapósłancy drje we wěcy horco hadruja, ženje pak druhemu čłowječu dostojnosć njewotrjekuja. Za někotre strony a frakcije w běhu lět drje bě tuta zasada ćežka. Tež dźensa zaso móžemy wobkedźbować, zo ličba populistow w parlamentach přiběra. Woni, ale tež politiscy ekstremisća, kaž je to w Sakskej tež strona AfD (posudk wustawoškita), wo tute zasady parlamentarizma njerodźa. Ludźi kaž Šimana tuž w sejmje trjebaja, zo bychu sej strowu kulturu debatow nadal wobchowali.
Maximilian Gruber
Za mnohotnosć demonstrowali
To a tamne (28.10.25)
Zwada domjacych nadawkow dla je w delnjobayerskim Landshuće zasadźenje policije zawiniła. Po informacijach zastojnikow so dźewjećlětna holca hejata spjećowaše, swoje domjace nadawki spjelnić. Na to so staršej tak raznje wurěčowaštaj, zo sej nan rady njewědźeše a policiju zazwoni. Zastojnikam so poradźi, zwadu skónčić. Hač je holca domjace nadawki činiła, njeje znate.
Brigitte Macron, mandźelska francoskeho statneho prezidenta Emmanuela Macrona, so sudnisce internetnym wumjetowanjam přećiwo njej wobara. Wot dźensa dyrbi so dźesać wobskorženych sudnisce zamołwić. Woni běchu w interneće rozšěrjowali, zo je so Brigitte Macron jako muž narodźiła. Nimo toho jej wumjetowachu, zo je dźensa 72lětna swój čas jako 39lětna wučerka tehdy 14lětneho Macrona splažnje zawjedła.
Nowe knježerstwo Vatikana
Vatikan (B/SN). Bamž Leo XIV. je komisiju ze šěsć kardinalemi, kotraž Vatikanski stat nawjeduje, personelnje změnił. Arcybiskop z Chicaga, kardinal Blase Joseph, Cupich, a generalny wikar romskeho biskopstwa, kardinal Baldassare Reina, nětko komisiji přisłušataj. Mjeno italskeje rjadnicy Raffaelle Petrini, kotraž bu lětsa w měrcu jako nawodnica knježerstwa pomjenowana, so hižo njejewi.
Kral Charles III. bamža wopytał
Vatikan (B/SN). W swjatym lěće 2000 je kralowna Elizabeth II. Vatikan wopytała, jeje syn Charles III. poby nětko 25 lět pozdźišo z mandźelskej Camillu pola bamža, kotryž spožči jemu nowy titul „kralowski konfrater“ w bazilice swjateho Pawoła jako znamjo přibliženja katolskeje a ewangelskeje cyrkwje. Najznaćišej nawodaj anglikanskeje a katolskeje cyrkwje na swěće staj so w Sixtinskej kapałce wo zachowanje stwórby Božeje modliłoj.
Nabožinu wot politiki dźělić
