Karlo Jordan
„Cunje, njemdre a melancholiske zynki će hrabnu“
Loni w nowembru kupich sej na festiwalu nowu cejdejku skupiny Berlinska dróha „Wočiń woči“. Tón wječor su mje nowe, a wězo tež starše spěwy live přewšo zakuzłali. Móža pak title, kotrež na jewišću přednjesene zahorjeja, će tež w awće, kuchni abo na konopeju přeswědčić? Začuwaš tam runje tak dynamiku wotměnjacych so měrnych a wrótnych dźělow? A hrabnu će cunje, njemdre abo melancholiske zynki runje tak, hdyž su w studiju nahrawane?
Skrótka prajene – haj!
Album započina so hnydom z najskerje najsylnišim spěwom. W starej ludowej pěsni „Ćeknjenaj“ so powažliwje wo Mišnjanskim panje spěwa. Hdys a hdys słyšiš husle zaklinčeć. Tempo je małe, atmosfera pak napjata a połna energije, kotraž so wosrjedź spěwa z raznym postupom spěšnosće a intensiwnym přewodom huslow a e-piana wucychnuje.
Hwězdy nad Złym Komorowom
Na Nowym jewišću předstajeja dalši kruch z regionalnej tematiku
Kaž so mi zda, dźiwadłowe kruchi z regionalnej tematiku tuchwilu w Hornjej Łužicy kaž hromak ze zemje šuskaja. Tak dožiwichmy hakle w měrcu premjeru hłowneho lětušeho krucha NSLDź „Za brězami“, kotryž bě Oliver Bukowski składnostnje lońšeho 70lětneho wobstaća Złokomorowskeho Noweho jewišća spisał. Spočatk lěta wuznamjenichu wobě dźiwadle zhromadnje z Choćebuskim Statnym dźiwadłom dobyćerjow prěnjeho kruchoweho wubědźowanja „Lausitzen“. A njedawno měješe tam hra „Hwězdy nad Złym Komorowom“ Fritza Katera swoju prapremjeru, tež tole w zwisku z jubilejom.
Tež raz z posměwkom
Berlinski powětr we Łužicy dožiwić
Tež lětsa přeproša towarstwo Via regia znowa, a to 13. raz, na Smochčanskej hudźbnej dnjej, wotměwacej so 16. a 17. junija na tamnišim dworje Domu biskopa Bena pod hesłom „Berlinska nóc“.
Smochćicy (SN/CoR). „Dotal smy so přeco hudźbnje do wulkich krajow podawali, tónraz wostanjemy Sprjewi swěrni a chcemy tule we Łužicy Berlinski powětr dožiwić.“ Tole připowědźi předsydka towarstwa Via regia Margitta Luttner dźensa na nowinarskej konferency. Štó njeznaje šlager „Berliner Luft“? Operetowy spěw z lěta 1904 je jenož jedyn přikład mnohich woblubowanych melodijow, z kotrymiž bě so Berlinski komponist Paula Lincke (1866–1946) w němskej stolicy a druhdźe wo dobru naladu ludźi starał. „Sym přeswědčena, zo budźe tež w dwěmaj nocomaj atmosfera wulkotna – sobu spěwać a rejwać je dowolene“, měnješe Margitta Luttner.
Publikum móže so na orchester, balet a chór Serbskeho ludoweho ansambla wjeselić. „Reje po sinfoniji Stareho Fryca słušeja zawěsće tež k wjerškam“, praji referent za zjawnostne dźěło SLA Stefan Cuška. Kaž hižo loni Filharmonia Jelenia Góra tež tónraz předstajeni zesylni.
Rjanosć krajiny jeho wabiła
Druhdy su to prěnje dožiwjenja dźěćatstwa, kotrež so na cyłe žiwjenje wuskutkuja. Tak bě tomu tež pola noweho předsydy Budyskeho wuměłstwoweho towarstwa Gisberta Dahmena-Wassenberga. Wón je wotrostł blisko Lehmbruckoweho muzeja w Duisburgu, wěnowaneho wuznamnemu tworjacemu wuměłcej Wilhelmej Lehmbruckej (1881–1919). Husto bě so z maćerju w tamnišim parku wulkoskulpturow wuchodźował. „To je hłuboki zaćišć we mni zawostajiło“, praji dźensa 58lětny nan pjeć dźěći.
Čitajće w nowym rozhledźe (28.04.17)
Reformacija, pralěs, literatura juhowuchodneje Europy, cyrkwinske molerstwo w 1930tych lětach, lud Ketšuwa w Andach, zhromadnosće mjez słowjanskimi rěčemi a dialektami, dźiwadło – to budu hłowne temy přichodneho wudaća kulturneho časopisa. W rozmołwje z Rozhladom powěda Korutanski Słowjenc a nakładnik Lojze Wieser wo swojim zaměrje, čitarjam mało wobkedźbowanu dobru literaturu spřistupnjeć, a wo sonje, literarnu kartu rysować, kotraž wopřijima cyłkownu realitu kulturnych regionow. Jako literarny přinošk poskićamy w mejskim Rozhledźe po dlěšim času zaso raz prozu. Nowe powědančko „Djongo longo“ je z pjera Lubiny Hajduk-Veljkovićoweje.
Alfred Roggan slědźi zhromadnje z Katju Atanasowej a Pětšom Šurmanom wo serbskej žiwjenskej a twarskej kulturje w Delnjej Łužicy. W Rozhledźe čitaće jeho přinošk wo cyrkwinskim molerju Paulu Tholu, kiž je mjez druhim w Braniborskej skutkował a 1937/1938 ze swojim ateljejom mólby w Dešnjanskej a Lubušanskej cyrkwi wuhotował. Zajimawe je, zo so Božej domaj w swojim wuměłskim wuhotowanju bytostnje rozeznawatej.
„Złoty serbski raj“ Fryca Rochi předstajili
Budyšin (SN/CoR). Wotměnjawy delnjo-hornjoserbski wječor dožiwi wčera wjace hač 20 zajimcow w Budyskej Smolerjec kniharni. W srjedźišću steješe Fryco Rocha (1863–1942), kiž słuša z wjace hač 500 poetiskimi twórbami hromadźe z Matom Kosykom a Minu Witkojc ke klasiskej trójce delnjoserbskeje literatury. Přeprosyła bě sej nawodnica kniharnje Annett Šołćic tak tež trójku z Delnjeje Łužicy; a Pětš Janaš, Marja Elikowska-Winklerowa a Katrin Urbanscyna zbližichu přitomnym z poradźenym literarno-hudźbnym programom kulturneho prócowarja kejžorskeho a Weimarskeho časa.
Čerstwy wětřik za wuměłstwo
Budyske wuměłstwowe towarstwo je 10. měrca nowe předsydstwo wuzwoliło. Na čole kulturneho cyłka, kotrehož tradicija wjace hač sto lět wróćo saha a kotrehož znowozałoženje bě 1990 Budyski wuměłc a předsyda Horst Weiße iniciěrował, steji nětko architekt Gisbert Dahmen-Wassenberg z regiona Niederrhein. Nětko rozłoži wón swoje předstawy za přichod towarstwa zjawnosći.
Budyšin (SN/CoR). W přeprošenju na nowinarsku konferencu bě hižo rěč wo nowym zazběhu w towarstwje. A čerstwy wětřik bě woprawdźe pytnyć na předstajenju, kotremuž so prěnje posedźenje noweho předsydstwa přizamkny. Hižo městnosć zarjadowanja – pawiljon w Parku Marianny Britze – bě wosebita. „Mi na tym zaleži, zo přichodnje jenož w galeriji wuměłstwoweho towarstwa zarjadowanja njepřewjedźemy, ale tež dalše zajimawe městna we a wokoło Budyšina do kulturneho žiwjenja zapřijmjemy“, praji Dahmen-Wassenberg, kiž bydli wot lěta 2013 w Delnjej Hórce. Wot julija chce wón tež předsydstwo Buyskeho Rotaryjoweho kluba na lěto přewzać.
Dobromir je tón wulki njeznaty
Budyšin (mb/SN). „Archeologija bě mój prěni powołanski cil“ – z tymle wuprajenjom na započatku swojeho postrowa zdoby sej Budyski wyši měšćanosta Alexander Ahrens (SPD) sympatije publikuma 6. lětneho zetkanja Archeologiskeje towaršnosće w Sakskej, kotrež wotmě so w Muzeju Budyšin. Jako prěnja referentka rozprawješe Judith Schachtmann wo kontrowersnej wosobje Waltera Frenzela a jeho róli za stawizniske slědźenje w Hornjej Łužicy.
Zo je tučasnje hišće wjac prašenjow hač wotmołwow na temu namakankow rubaneho slěbra w Hornjej Łužicy, kaž na přikład w Mješicach, to zhonichu připosłucharjo referata dr. Jaspera von Richt- hofena. Přemyslowanja wo pochadźe jednotliwych pjenježkow a slěbra debiznow su jara zajimawe. Nažel njeje wulki dźěl substancy wuhrjebanych pokładow Druhu swětowu wójnu přetrał, je pak fotografisce dokumentowany. Hač słužachu tele pokłady jako měna, za kultiski wotmysł abo buchu wójny dla schowane, tak kaž namakanki z doby Třicećilětneje wójny, njeda so zwěsćić. Najplawsibelniše pak je, zo běchu mała pokładnička.
