Oda wjesołeje jednoty

Freitag, 24. November 2023 geschrieben von:
Maximilian Gruber

Mjeztym 149. raz schadźuje so jutře, sobotu, znowa serbska hautevolee w Budyskej „Krónje“. Wšo je derje přihotowane, wšitko je kaž přeco – wěčna normalita sebjechwalby. Tole zda so w Serbach tak a tak recept za wšo być. Wšojedne hač nětk program schadźowanki abo Serbski sejm: Pola nas je a wostanje wšo, kaž přeco hižo bě. Inowacija, takrjec diktat noweho swěta, je njepřećel prěnjeje klasy. Ideje? Haj prošu! Njech pak su swěrne kredu: „Bohu k česći, Serbam k wužitku.“ Argumenty za móžne nowe struktury su jenož potom witane, hodźa-li so tež do masterplana běrowow na Póstowym naměsće 2 w Budyšinje. Ale to wšak nětko najprjedy raz wažne njeje. Chcemy tola swjećić! Našich serbskich akademikarjow, kotřiž budu jónu přichod našeho naroda. Zajimawe drje budźe, koho abo što změja woni lětsa zaso w swojich kabaretach kritizować. Wšako su wone někak posledni wentil, kotryž je za raznu kritiku zwostał. Na haj a ŠERŠEŃ. Hewak je so zjawna kritika, bohužel, w dalokej měrje z diskursa zhubiła, wšojedne hač w Serbach abo druhdźe.

Schadźowankaz nowostkami

Dienstag, 21. November 2023 geschrieben von:

149. schadźowanka bliži so z wulkimi krokami. Wo stawje přihotow a nowosćach je so Maximilian Gruber z režiserku wječora, Katku Pöpelec, roz­mołwjał.

Lětsa přihotujeće zhromadnje ze Symanom Hejdušku schadźowanku hižo štwórty raz – mataj mjeztym tajke něšto kaž rutinu?

K. Pöpelec: Nó haj, za naju je wšak to nětko hakle druha schadźowanka, kotraž so z publikumom w Krónje wotměwa. Přirunujo z lońšimi přihotami móžu tola rjec, zo so wotběhi dale a bóle zjednorjeja. Zakładny system, kotryž smój sebi ze Symanom před lětami zarjadowałoj, dale zdźeržimy, wšako z nim jara derje dźěłamoj: Syman stara so wo chóry a kapały a ja staram so wo kabarety. Moje dźěło wobsteji w tym, zo wotrěču sebi ze skupinami, kajke su jich plany. Zwoprědka ­sebi skeče potom wězo tež předčitam a dawam tón abo tamny tip. Tež rekwizity a podobne leža w mojej zamołwitosći.

Kajki wupada staw přihotow lětsa?

K. Pöpelec: Přihoty su wotzamknjene. Program je w dalokej měrje nastajeny. Pobrachuja jenož hišće poslednje proby, ale tute chcemy pjatk nawječor a sobotu do spočatka programa přewjesć. Schadźowanka móže přińć!

Powołanska orientacija

Montag, 20. November 2023 geschrieben von:

Na Worklečanskej wyšej šuli „Michał Hórnik“ maja hladajo na powołansku orientaciju nowy poskitk, kotryž zamóža z pomocu partnerskeho zawoda w Budyšinje zrealizować. Anja Nowakowa je so wo tym ze zamołwitym šule za powołansku orientaciju Tobiasom Bulankom rozmołwjała.

Knježe Bulanko, što chowa so za „Kubłanskimi rjećazami“?

Jedyn lud wina a druhi wopor?

Freitag, 17. November 2023 geschrieben von:
Marko Wjeńka

Grawoćiwe wobrazy z Bliskeho wuchoda nas tele dny přewodźeja. Započało je so wšitko 7. oktobra, jako wojowarjo teroristiskeje islamistiskeje Hamas Israel nadpadnychu, 1 200 ludźi morichu a wjace hač 250 zawlečechu. Wosebity šok zbudźichu powěsće, zo su terorisća při swojim masakru israelskim dźěćom hłowy wotćeli. Wot toho časa israelske wójsko pasmo Gazy, zwotkel su terorisća přišli, wojersce nadběhuje. Wobrazy zničeneho města, mortwych ciwilistow a žałosćacych zranjenych dźěći su runje tak šokowace. Zamołwići Gazaskeho pasma rěča mjeztym wo wjace hač 10 000 ciwilnych smjertnych woporach.

W skupinkach za blidami

Donnerstag, 16. November 2023 geschrieben von:

Zwjazkowe předsydstwo Domowiny chce jutře, pjatk, we Wojerecach „za blidami“ naćisk „Myta za hospodarstwo“ rozjimać. Što za tym tči, wopisuje dr. Hartmut Leipner, nawoda wuběrka za naležnosće změny strukturow, hospodarstwo a infrastrukturu, w rozmołwje ­z Axelom Arltom.

Čehodla chce Domowina „Myto za hospodarstwo“ spožčić?

H. Leipner: Je trjeba, wšitke aktiwity priwatnych předewzaćow na polu serbskeje rěče w šěršim zmysle připóznawać. K tomu słuša mjez druhim, zo w firmje aktiwnje serbsku rěč nałožuja, ju we wabjenju wužiwaja abo na druhe wašnje spěchuja. Wuznamjenjenje nima někajke pjenježne myto być. Skerje měło w zjawnosći wabić z tafličku abo ze znamješkom na podłožkach firmow a z tym wobswědčić, zo tu serbsku rěč podpěruja.

Předležacy naćisk za wustawki myta pak kriterije za požadanje njedefinuje?

Mysla hižo na festiwal 2025

Dienstag, 14. November 2023 geschrieben von:

Festiwalny wuběrk je wčera w Krawčikec korčmje z Chróšćanami a wjesnjanostu Markom Klimanom festiwal wuhódnoćił. Wo tym je so Marcel Brauman z Katharinu Jurkowej rozmołwjał.

Nawal hosći bě zaso jara wulki – su zastupjerjo dworow z wothłosom spokojom?

K. Jurkowa: Sobotu smy limit skoro docpěli, njedźelu njebě horcoty dla telko wopytowarjow kaž 2019. Lětsa běchu wšitke dwory wot spočatka programa hač do kónca jara derje pjelnjene, tež wosrjedź wsy bě wjele wopytowarjow. Wosebje kofej a tykanc pak njejsu lětsa tak derje předawali. Za 2025 nadźijamy so zaso šěsć wobdźělenych dworow.

Maja wšitcy wobdźěleni wotpohlad, tež za dwě lěće zaso sobu skutkować?

K. Jurkowa: Zasadnje haj. Konkretnje so klětu dorěčimy.

Kak běži stajne zhromadne dźěło mjez wuběrkom a čestnohamtskimi?

Naše žiwjenje derje funguje

Freitag, 10. November 2023 geschrieben von:
Marcel Brauman

Hołdujemy najradšo dobje narodneho rozmacha w 19. lětstotku a jeho sławnym mužam, „hódnym wěčnoh wopomnjeća“. Najebać to, zo běše epocha wuchadźišćo najwjetšeje nacionalistiskeje zahuby Europy a zo buchu Serbja bórze z woporom narodneho rozmacha němskeho ludu. Wčera smy na pogromowu nóc 1938 spominali – dobre lěto do toho bě gestapo Serbske Nowiny rozbiła. A smě­my so prašeć, hač je patriotizm wudźeržliwy (nachhaltig), kotryž pola mnohich patriotow serbstwo ani w swójbje wobchował njeje. Haj wšak, zhromadźene spisy „klasikarjow“ steja pola mnje doma na polcy, ale tež přichod němskeho ludu so na Goethe a Schillera njezłožuje. Što je z wěčnym wopomnjećom na njeličomnych Serbow 7. do 17. lětstotka, kotřiž njejsu spisy zawostajili, ale słowjansku dušu Łužicy? Sym jónu – napoł chutnje – namjetował, Myto Domowiny wšěm spožčeć, kotřiž maja znajmjeńša dźesać serbskich wnučkow. A štóž (dosć) dźěći nima, tón njech na druhe wašnje wšědny dźeń serbowacych animěruje.

Festiwal je kaž wulki bifet

Dienstag, 07. November 2023 geschrieben von:

Wot dźensnišeho wabi mjezynarodna filmowa scena zajimcow do Choćebuza. Milenka Rječcyna je so ze serbskej dźiwadźelnicu a filmowej hrajerku ze Smječkec Boženu Bjaršec rozmołwjała.

Sym z „nowych medijow“ zhoniła, zo sće minjeny čas do wjacorych filmowych projektow zapřijata była. Kotry z nich je najaktualniši?

B. Bjaršec: We wobłuku Choćebuskeho filmoweho festiwala prezentuje telewizijny magacin Łužyca sobotu prapremjernje pask „Serbska utopija, kapitl I: Nowy swět – Eine neue Welt“. Produkcija labela Lusatia Film je projekt serbsko-němskeje syće Łužycafilm.

Wo čim film jedna?

B. Bjaršec: Přizemimy ze slědźerskej swětnišćowej łódźu w lěće 2123 w Grodku. Tam namakamy wšelake artefakty ze zašłosće, kotrež na łužiskich Serbow pokazuja. Sceny hraja w starym domskim, kotremuž hrozy rozpadanje. Za film pak běše to krasna kulisa. Wšako smy w ně­hdyšim dožiwjenskim parku Serbow přizemili.

W kotrej rěči bu film nawjerćany?

Z roboterom operować

Montag, 06. November 2023 geschrieben von:

Wojerowski klinikum Łužiska jězorina hotuje so na to, w přichodźe z roboterom operować. Milenka Rječcyna je so z Julianu Kirfe, jednaćelku chorownje rozmołwjała.

Kak wažne tajke robotery dźensa su? Njeje tola dźěło nazhoniteho chirurgu lěpše?

Juliane Kirfe: My dóstanjemy roboter za wobłuk urologiju, gynekologiju a chirurgiju. Budźe tomu tak, zo stajnje jedyn lěkar za roboterom sedźi a jón z joysti­ckom a małym modulom posłužuje. Potom roboter takrjec operaciju přewjedźe. To budźe puć, kotryž přichodnje sylnišo změjemy. Budźe tomu stajnje tak, zo čłowjek a technika zhromadnje skutkujetaj. Dźensa praju, zo njemóžeš so jako ćežišćowy zastaraćel hižo robotice resp. roboterowej chirurgiji wobarać.

Operujeće w klinikumje tež minimalnoinwasiwnje?

Mosty twarić a tworić

Freitag, 03. November 2023 geschrieben von:
Milenka Rječcyna

Po kotrych mostach sće hižo šli abo jěli? Z kotrych mostow sće do daliny hladali? Na kotrym mosće stejo sće přihladowali, kak zmužići, na powjaz přiwjazani do hłubiny skoča? A z kotreho mosćika sće z radosću sami do wody skočili, snadź jako dźěćo abo młodostny, ze šibałosću druheho šćěkajo abo cyle jednorje na wochłódźenje so wjeselo?

Serbska debata

Neuheiten LND