Z Bohom rybyz wačkami łójić
Dźensa je tomu nimale dokładnje měsac, zo su zwjazkowy kancler a ministrojo ze zastojnskej přisahu swoje zastojnstwa nastupili – mnozy z nich z přidatnej formulu „So wahr mir Gott helfe“. Z tymle ceremonielom přilubja mjez druhim, „zakładny zakoń a zakonje Zwjazka dodźeržować a zakitować“. Tele zakonje rjaduja mjez druhim tež kompetency jednotliwych instancow. Tak steji na přikład nastupajo škit narodnych mjezow abo pruwowanje „kwalifikacije“ za azyl europske prawo nad němskim. Jenož w nuzowym połoženju smě zwjazkowe knježerstwo nachwilnje po wotchilacych so prawidłach postupować. Tajkele połoženje pak so po wusudźe Berlinskeho zarjadniskeho sudnistwa zwěsćić njehodźi, čehoždla je wotpokazowanje požadarjow wo azyl při hraničnych přechodach přećiwozakonska praksa – a to po wukładźenju fachowcow nic jenož w konkretnym padźe třoch Somaličanow.
Kak to je, hdyž ćěkać dyrbiš
Najebać financne ćeže wobdźěli so Thespis-centrum w Budyšinje přichodnu sobotu na dołhej nocy kultury. Bianka Šeferowa je so pola sobudźěłaćerki Yany Humennayje pochadźaceje z Ukrainy za wobsahami wobhoniła.
Što a hdy sće w Thespis-centrumje za zarjadowanje planowali?
Y. Humennaya: 14. junija we 18 hodź. wotmějemy we wobłuku „Dołheje nocy kultury“ w Thespis-centrumje premjeru inscenacije „Powědki kwětkow“. Zakład inscenacije su monologi, kotrež so wokoło stawizničkow wosobow, dopomnjenkow, trawmatow – ale tež wokoło mocy, kotraž z toho wurosće – wjerća. W centrumje steja kwětki – jako symbole za dopomnjenki, móc spjećowanja, rjanosć a změnu. Kóžda kwětka je čłowječa stawizna, kaž kćenjowe łopješko: rozłamliwe, a tola kmane, wětřik, wójnu, wuhnaće a zabyće přetrać.
Za kotry publikum je poskitk?
Stawizny wsy su jeho hobby
73lětny Chróšćan Pětr Suchy je so ze stawiznami wšitkich domow při wjesnej dróze Při pastyrni zaběrał a składnostnje 800lětneje róčnicy swojeje wsy informaciske tafle wo tutych zhotowił. Milan Pawlik je so z nim rozmołwjał.
Kelko informaciskich taflow sće dohromady zhotowił? Hdźe je wopytowar nadeńdźe?
P. Suchy: Informacije wo cyłkownje 14 domach podawam na pjeć taflach we wulkosći něhdźe A1. Mjez druhim zhoni čitar, hdy je so dom natwarił, štó běše prěni mějićel abo kotre rjemjesło su w nim wukonjeli. Sym pak hišće dalše tafle zhotowił: Jednu wo temje „Přetwar nawsy a Cyrkwinskeje hory“ a dwě wo podawkach „Wulěty młodźiny Chróšćanskeje wosady“ z fotami 50tych a 60tych lět. Wšitke tute nadeńdźe wopytowar wot soboty na nawsy před hłownym zachodom swjedźenskeho stana. Dalšu mjeńšu taflu změju pola mnje na dworje z nadpismom „Wulke płokanje“. Tu wustajam tež historiske płokanske nastroje kaž na přikład staru dóńcu abo rólu. Nimo toho móže wopytowar tu tež do něhdyšeje dźěłarnje šewca – mojeho nana – pohladać.
Što běše Wam nastork za projekt? Hdy sće z nim započinał?
Motor němsko- čěskeho dialoga
Z Markom Šimanom, zapósłancom CDU w Sakskim krajnym sejmje, kotryž je wot 2012 rjadny čłon Němsko-čěskeho rozmołwneho foruma, je so Marcel Brauman po wuradźowanju koła w Budyšinje rozmołwjał.
Kak komunikaciski forum ludźi ze susodneju krajow praktisce funguje?
M. Šiman: Wonkownej ministerstwje w Berlinje a Praze powołujetej přeco na dwě lěće rjadnych čłonow do přirady. Smy dohromady 14 sobustawow z wobeju krajow a dwaj kopředsydaj, tuchwilu staj to Jörg Nürnberger, bywši zapósłanc SPD w zwjazkowym sejmje, a Rudolf Jindrák, wulkopósłanc Čěskeje republiki w Słowakskej. Dale eksistujetej stajnej dźěłowej kruhaj wo temomaj wujednanje a městna spominanja. Chcemy dalšej kruhaj nastupajo hospodarstwo a energiju załožić.
Wobwliwuje rozmołwny forum tež wulku politiku wobeju statow?
Zhromadnje sej něšto zwažić
Přichodny tydźeń zahaja so zarjadowanja składnostnje jubileja prěnjeho naspomnjenja Chrósćic a Prawoćic před 800 lětami. Mnohe poskitki nas wočakuja. Njewšědny angažement gmejny a wosady kaž tež njeličomnych pomocnikow hodźi so z jednym słowom zjimać, a to je: zhromadnosć.
Imersija zakład wuknjenja
W nowym programje Domoj tuchwilu dwanaće Łužičanow intensiwnje serbsce wuknje. W Krabatowym wustawje we Wulkich Zdźarach je jich rěčne hnězdo, hdźež z docentku za rěčne kubłanje Jadwigu Brězanowej serbšćinu dožiwjeja, rěča a wuknu. Bianka Šeferowa je so z njej rozmołwjała.
Kak dołho traje program a kak wobdźělnicy serbšćinu wuknu?
J. Brězanowa: Intensiwny kurs serbšćiny programa Domoj traje cyłkownje dźewjeć měsacow, potajkim wot apryla do decembra. Zakład wuknjenja je imersija, štož woznamjenja, zo wobdźělnicy wšědnje serbšćinu słyša, nałožuja a so wuspytaja. Tak na přikład zhromadnje warimy, blido kryjemy, spěwamy atd.
Kajki bě rěčny staw wobdźělnikow do zahajenja intensiwneho kursa?
To serbske ma za swoju DNA
Jednaćel kulturneho centruma Krabatowy młyn w Čornym Chołmcu Tobias Čižik je so za nowe powołanske wužadanje jako sobudźěłaćer Smart Mobility Lab rozsudźił. Milenka Rječcyna je so z Čornochołmčanom rozmołwjała.
Što wabi Was do noweho nadawka?
T. Čižik: 1. awgusta nastupju swoje nowe dźěłowe městno. Nazhonjenja, kotrež sym na přikład w Krabatowym młynje, mjez druhim we wobłuku managementa a wodźenja personala zběrał, móžu derje trjebać, runje tak kaž swoje znajomosće we wobłuku informatiki, štož sym studował.
Drježdźanska Techniska uniwersita zarjaduje w Čornym Chołmcu slědźerski campus za awtonomne jězdźenje. Kak hodźi so nowa ideja ze sakskeje stolicy w Čornym Chołmcu zadomić?
Za dobrowólne lěto so požadać
Biskopicy (SN/MiR). Socialne zarjadnišća wabja tuchwilu wo zajimcow za dobrowólne socialne lěto (FSJ). Runje tak chcedźa městna w dobrowólnej słužbje Zwjazka (BFD) wobsadźić. Wobě naprawje stej dobra składnosć za tych, kotřiž chcedźa sej swoje kmanosće wuwědomić abo so na nowy žiwjenski wotrězk přihotować.
Kónc raja wjesołych dźěći?
Tydźenja bu w Ralbicach nowa pěstowarnja oficialnje wotewrjena. 155 městnow tam za dźěći wot jednoho do šěsć lět maja. Dołho su kubłanišćo twarili a so na nje wjeselili. Zo pak bychu Delenjo z luteho wjesela nad modernym nowym domom wjac dorosta měli – tomu wočiwidnje tak njeje. W gmejnje Ralbicy-Róžant je so loni dwanaće dźěći narodźiło. So wě, zo kubłanišćo tež dźěći z druhich gmejnow wopytuja. A tola rěči ličba za sebje.
W cyłym zarjadniskim zwjazku „Při Klóšterskej wodźe“ bě ličba nowonarodźenych 2024 niska. Jeničce 44 dźěći so w gmejnach Worklecy, Njebjelčicy, Ralbicy-Róžant, Chrósćicy a Pančicy-Kukow loni narodźi. To wuchadźa z wot zwjazka wozjewjeneje statistiki, kotraž wobsahuje ličby započejo wot lěta 2001. Wot toho časa njebě nihdy mjenje nowonarodźenych. To ma wuskutki, najprjedy na žłobiki a pěstowarnje, pozdźišo na šule. 44 dźěći, to stej dwě rjadowni.
Młodźina za přichod Łužicy
W Hórnikečanskej Energijowej fabrice wuwiwaja młodostni pod hesłom „Rańša změna“ ideje za město Wojerecy a tamniši region. Tole podpěruje Sakska agentura za strukturne wuwiće zhromadnje z kampanjomaj Spin 2030 a Study in Saxony Sakskeho ministerstwa za wědomosć, kulturu a turizm (SMWK).
