Aus der aktuellen Ausgabe vom Donnerstag, 17 Oktober 2019

Berlin (dpa/SN). Jednanja wo wustup Wulkeje Britaniskeje z Europskeje unije su wot woprawdźiteho rozrisanja zdalene. „Njejsmy zaměr hišće docpěli“, rjekny Angela Merkel (CDU) dźensa w swojej knježerstwowej deklaraciji w Zwjazkowym sejmje w Berlinje. Hišće dźensa chcyše so wona na wjerškowe zetkanje EU do Brüssela podać, hdźež budźe brexit hłowna tema wuradźowanjow.

W rozmołwach wo rjadowanym wustupje bě so minjene dny tójšto hibało, Merkel rjekny. Přiwšěm njemóžeše wona rjec, kak so wjerškowe zetkanje EU skónči. Je derje móžno, zo dyrbja so statni a knježerstwowi šefojo EU do 31. oktobra hišće raz zetkać, Merkel připowědźi.

Jenož hodźiny do jeje narěče běchu so wuhlady na spěšne dojednanje brexita dla pohubjeńšili. Sewjeroirska strona protestantow DUP dźěle mjez Londonom a Brüsselom wujednaneho zrěčenja wotpokazuje. Njejasnosće wobsteja w prašenju cła a nadhódnotoweho dawka. Wulka Britaniska chcyła 31. oktobra z EU wustupić.

Załožba za serbski lud Schleswigsko-Holsteinskej z přikładom

Kiel (SN). Po dlěšich přihotach je krajny sejm Schleswigsko-Holsteinskeje puć k wutworjenju załožby za frizisku ludowu skupinu runał. Za to je krajne knježerstwo wotpowědny naćisk zakonja předpołožiło, kotryž je sejm kónc septembra w prěnim čitanju wobjednawał. Knježerstwo a friziska ludowa skupina stej sej přezjednej, zo měli strukturu spěchowanja znowa rjadować a w tym zwisku wutworić załožbu, we wopodstatnjenju naćiska rěka.

Załoženje załožby je zdobom wuznaće kraja k dołhodobnemu škitej a k spěchowanju friziskeje ludoweje skupiny. Zaměr ma być, wuměłstwo a kulturu runje tak spěchować kaž frizisku rěč, ludowe kubłanje a slědźenje, škit domizny a pěstowanje tradicionalnych nałožkow. Prěnje kročele k wutworjenju sahaja wróćo do lěta 1995. Tehdy běchu poł miliona eurow kulturnej załožbje zwjazkoweho kraja přewostajili, zwjazane ze žadanjom, srědki pozdźišo nowej friziskej załožbje přepodać. Přikład brali běchu sej na w zwisku ze zjednoćenjom Němskeje załoženej Załožbje za serbski lud.

Hudźbno-literarne wječory maja we Łužicy dosć dołhu tradiciju. Wjetšina zarjadowanjow minjenych třoch lětdźesatkow skićeše wuměłstwo na wysokim niwowje, rezonanca publikuma bě zwjetša pozitiwna. Někotryžkuli wječor zbudźi nažel skerje snadny zajim, wčera pak bě ličba wopytowarjow wočiwidnje wjetša hač wočakowana a chwatnje přistajene přidatne sydadła tuž doslědna naprawa. Wjele lubjacy to potajkim start noweho rjadu SLA „Zynki a linki“. Sobuskutkowacy přeswědčachu ze suwerenym wukonom, ze stron publikuma po premjerje najčasćišo zwuraznjeny facit bě: Jara hnujacy to program! Byrnjež debit „Zynkow a linkow“ cyle tak njewobkuzłał kaž na přikład tohorunja na Jurja Brězana złožowacy so wječor pod hesłom „Moja archa Horni Hajnk“, směmy tuž wćipni na přichodne zarjadowanje być. Spočatk decembra předstaji Gabriela-Marija Šmajdźina lyriku Marje Krawcec. Bosćan Nawka

Lipsk (dpa/SN). Lětuši lawreaća Lipšćanskeho medijoweho myta wobkedźbuja přiběracu njepřećelsku klimu napřećo medijam w towaršnosći. W Němskej reaguja mjeztym hač do wobydlerskich kruhow na hinaše měnjenja z hidu, rjekny wčera 46lětny telewizijny reporter Arndt Ginzel. Předewšěm na wuchodźe Němskeje na žurnalistow njedowěrliwje a skeptisce zhladuja. Z Budyšina pochadźacy Ginzel dósta lětsa zhromadnje ze swojim kameramužom, 47lětnym Geraldom Gerberom, Myto za swobodu­ a přichod medijow. Wutoru wječor su je w Lipsku přepodali. Samsne myto spožčichu awstriskemu žurnalistej a moderatorej sćelaka ORF, 53lětnemu Arminej Wolfej. Wón so wuwića dla runje tak starosći. „Stajnje zaso spytaja dźěło žurnalistow delegitimować – a to ze stron prawicarskich populistow kaž tež ze stron knje­žerstwow.“ Wolfa su jeho dźěła dla hižo wospjet ze stron prawicarskopopulistiskeje FPÖ nadběhowali. Ginzel a Gerber bu­štaj znataj,­ po tym zo bě jeju na demonstraciji Pegidy w Drježdźanach wobdźělnik atakował. Myto w cyłkownej hódnoće 30 000 eurow spožčeja wot lěta 2001.

Jutře je tomu 30 lět, zo bu Erich Ho­necker na 9. zeńdźenju Centralneho komiteja (CK) SED ze swojich funkcijow wotsadźeny. Nowa doba 19. oktobra 1989 wo tym oficialnu powěsć NDRskeje powěsćernje ADN na 1. stronje wozjewi: „Před tym wotpowědowaše CK próstwje Ericha Honeckera, jeho strowotnych přičin dla wuwjazać z funkcije generalneho sekretara CK SED, z hamta předsydy Statneje­ rady NDR a z funkcije předsydy Narodneje zakitowanskeje rady NDR.“ Bě to poslednja sada ADN-powěsće z nadpismom „Egon Krenz na generalneho sekretara CK SED wuzwoleny“. Na spočatku načolneho přinoška Noweje doby ze samsnym nadpismom běchu zdźělili, zo su čłonojo centralneho komiteja na swojim 9. zeńdźenju popołdnju, 18. oktobra 1989, w Berlinje „čłona politběrowa a sekretara CK Egona Krenza na generalneho sekretara wuzwolili. Centralny komitej namjetuje Ludowej komorje NDR jeho na předsydu statneje rady a předsydu zakitowanskeje rady wuzwolić“.

Praha (ČŽ/K/SN). Nastupajo zawěsćenje jenakich přiležnosćow a wuměnjenjow za žony a muži bywa Čěska pod přerězkom Europskeje unije, zaběrajo mjez 28 sobustawskimi statami 21. městno. Tole zdźěla powěsćernja čtk, informujo z indeksa runosće žonow a muži, zdźěłaneho lěta 2017 wot Europskeho instituta za genderowu runosć (EIGE). Spomnjeny indeks wobsahuje šěsć polow – dźěło, pjenjezy, zdźěłanosć, podźěl na mocy, wupjelnjenje časa a strowotu. Čěska republika je při tym we wšěch kapitlach podpřerězna. Ze 100 móžnych dypkow docpěwa wona jeničce 55,7. Wot lěta 2005 je so Čěska jenož wo 2,1 dypk polěpšiła. Najsłabša je wona pola podźěla žonow na rozsudźowanju. Dypki zhubiła je mjez druhim tež w dźěłanju. Prěnje městno w indeksu wobsadźa wot lěta 2005 sem z 85,6 dypkami Šwedska. Ju slěduja tamne skandinawiske staty Norwegska, Danska a Finska, stejo před Francoskej, Wulkej Britaniskej a Nižozemskej. Poslednje městno z 51,2 dypkomaj słuša Grjekskej. Přerězk Europskeje unije wučinja 67,4 dypki, štož je wo 5,4 dypki wjace hač 2005. Čěska postupuje pomałšo hač wostatne kraje EU, konstatuje EIGE w mjenowanym dokumenće.

Sobudźěłaćerjej Łazowskeje štomoweje słužby Schulze Enrico Müller (wotlěwa) a Marco Jurk staj tele dny w Budyšinje kerki a štomy na skaliskach při Starej wodarni wobrězałoj. Kaž město Budyšin zdźěli, přišrubuja fachowcy na skaliska zdobom saki, zo bychu je zawěsćili. Na wjacorych městnach běchu korjenje tak do kamjenja zrosćene, zo hrožachu dźěle kamjenjow na dróhu spadać. Hišće­ tón tydźeń chcychu najwažniše zawěsćenske dźěła zakónčić. Foto: SN/Hanka Šěnec

Budyska Měšćanska apoteka je minjene tydźenje wjacore přednoški wo lěkowanju a alternatiwnych metodach přewjedła. Z wobsedźerku lěkowarnje w centrumje sprjewineho města Sylwiju­ Jancynej je so Janek Wowčer rozmołwjał.

Štó je mysličku zrodźił přednoški k alternatiwnemu lěkowanju přewjesć, skerje wy jako apoteka abo waši kupcy?

S. Jancyna: Mysličku smy mjez kolegowkami zrodźili. Mamy mjenujcy hižo wot junija tohole lěta před apoteku twarnišćo. Tuž smy wo tym rozmyslowali, kak a z čim móhli swojich kupcow dale k nam wabić. Wuslědk bě rjad přednoškow k alternatiwnej medicinje.

Kelko přednoškow sće přewjedli?

Rakečanska gmejnska rada wo wulkich wudawkach rozsudźiła

Rakecy (JK/SN). Hdyž woda z hata hižo k hašenju njedosaha, dyrbja so wobornicy za druhim žórłom rozhladować. Před tutym nadawkom steja wobornicy w Psowjach (Oppitz). Zo njebychu předołho za wodu pytać dyrbjeli, je gmejnska rada na swojim wčerawšim posedźenju wobzamknyła, dać w Psowjach dwě hłubokej studni (Tiefziehbrunnen) připrawić, kotrejž matej trěbnu wodu k hašenju zawěsćić.

Na tradicionalne wułójenje

Złyčin. Hižo rano wot 9 hodź. su wšitcy lubowarjo rybow a rybarstwa sobotu, 19. oktobra, do Złyčina přeprošeni. Tam zahaja sobudźěłaćerjo Ring­pfeilec hatarstwa wułójenje wulkeho Ballackec hata. Nimo tójšto kulinariskich rybjacych chłóšćenkow tam tež ryby předawaja. Za dźěći je tójšto zaběry, mjez druhim paslenje a skakanski hród, spřihotowane.