18. meje 2002, jenički dźeń do swojich 93. narodnin, zemrě Cecilija Nawkec, najstarša dźowka wučerja a narodneho prócowarja Michała Nawki. Jako 13lětna holca přednjese na přijeću na Praskim hrodźe prezidentej młodeje ČSR T. G. Masarykej baseń. W lěće 1927 wopyta w Porta Coeli na Morawje hospodarsku šulu. To bě tak wužitne, zo bu pozdźišo wjelelětna hospoza fararja Jurja Handrika: po jeho wuhnaću přez nacijow w Markneukirchenje a po Druhej swětowej wójnje w Njebjelčicach. W lěće 1930 wuhotowa z nanom w Českej Lípje kurs serbšćiny za 65 wobdźělnikow, wobohaći jón ze spěwami a tekstami rozdźělneho razu. Jako čłonka Serbskeho Sokoła z młodych lět wobdźěli so 1929 na zlěće pólskeho Sokoła w Poznanju a 1932 na Wšosokołskim zlěće w Praze. Po 1945 přewza wěsty čas žónski wotrjad Domowiny, to drje na wliw tehdyšeho městopředsydy narodneje organizacije fararja Handrika. Wot lěta 1994 bydleše najprjedy z nanom w Budyšinje na Löhrowej, poslednje žiwjenske lěta pak přebywaše w starowni w Swinjarni. Jako trajna nošerka narodneje drasty namje­towaše někotre móžne nowostki resp. změny. Mikławš Krawc

Pod hesłom „Pomnik za Bismarcka? Kelko spominanja na ‚železneho kanclera‘ je w Budyšinje trjeba?“ wuhotowaše kubłanišćo swj. Bena podijowu diskusiju rjadu „Smochčanski forum“. Partner wčerawšeho zarjadowanja bě Drježdźanske towarstwo „DenkMalFort! – Die Erinnerungswerkstatt“.

Smochćicy (SN/bn). Nawjazujo na loni naposledk wot Budyskeje měšćanskeje rady wotpokazany namjet towarstwa „Bautzener Liedertafel“, pomnik za Otta von Bismarcka w rekonstrukciji po originalu znowa na Čornoboze postajić bě kubłanišćo wyšeho měšćanostu Alexandera Ahrensa (SPD), fachowca za pomniki a pomnikoškit dr. Justusa H. Ulbrichta kaž tež wědomostnika na Serbskim instituće dr. Friedricha Pollacka na forum přeprosyło. Diskutanća běchu sej přezjedni, zo njeje debata wo bywšim kancleru Němskeho mócnarstwa a jeho róli za němsku kulturu wopominanja njehladajo na „politiske rozsudy“ zakónčena.

Budyšin (SN). Basnik Benedikt Dyrlich je přez lěta stajnje tež krótku powědacu prozu spisał a zdźěla wozjewił. Tale jeho prěnja serbska ryzy prozowa zběrka „Na motawych mjezach“ skići nětko zjaty dohlad do jeho pěšeje rěče z pjeć lětdźesatkow. Kniha wobjimuje nimo hižo publikowanych tekstow wosom prawozjewjenjow. Po dołhosći a formje rozdźělne, jednoći teksty nošna tema: poćah Hadama a Jěwy we wšej swojej trajnej komplikowanosći. Zdobom wěnuje so awtor w nich kritisce towaršnostnym zjawam. Titulny wobraz zběrki je wolijowa mólba Boženy Nawka-Kunysz z lěta 1983.

„Stawizny su k rukomaj, přichod je njewěsty. Za čas njewěstoty žedźa so ludźo za zańdźenosću a wuzwoleja sej symbole, polěkowace kolektiwnej identiće. W tym zwisku wobhladuja na přikład Bismarcka jako sylnu wosobinu z jasnymi politiskimi pozicijemi. Nastupajo přećiwnosće jeho skutkowanja pak sej často woči zawjazuja. ‚Železny kancler‘ je mytos, kajkiž sej kóždy z nas sam wupyšuje. Stawizny pak su kompleksne. Njesměmy sej jenož rózynki wudypować, ale mamy po móžnosći wšitke podawizny wotwažować a w konteksće pohódnoćeć, a to wuraznje wobkedźbujo dźensniše moraliske měritka. Chcemy-li historisce argumentować, trjebamy wobšěrnu wědu, njeideologiske zhladowanje a nawrót kultury diskutowanja bjez mjezsobnych hanjenjow a wosobinskich nadběhowanjow.“ Tónle apel dr. Ulbrichta njehodźi so wulce interpretować, štož dźěl pro-pomnikoweho publikuma wočiwidnje nažel rozumić nochcyše abo (hižo) njemóže. Bosćan Nawka