Ansambl Pśijaśelstwo so w Chrósćicach rozžohnował
Rejowanski ansambl Pśijaśelstwo z Choćebuza je so lětsa posledni raz wobdźělił na folklornym festiwalu w Chrósćicach: Hromadźe z cyłkom Stara lubosć pokaza tam reju „Jutrowna woda“. W njedźelnym programje łužiskich skupin staj Thomas Mietk a jeho partnerka posledni raz rejowałoj. Jan Kral je so Thomasa Mietka prašał za přičinami kónca kaž tež za zaćišćemi wo festiwalu w Chrósćicach.
Posledni zjawny wustup Rejwanskeho ansambla Pśijaśelstwo Choćebuz bě na folklornym festiwalu „Łužica“ w Chrósćicach. Što su přičiny toho?
T. Mietk: Mamy chutne ćeže z dorostom. Nimamy dosć abo žanych zajimcow za naš cyłk. Pobrachuja tež nazwučowarjo a wuměłscy nawodźa, kotřiž bychu dźěło našeho ansambla a tak jeho duch a wobstaće zaručili. Njeje tež nichtó, kiž by za nas programy zestajał a je potom zwoprawdźił. Dotalni zamołwići su přez powołanske winowatosće wjazani a nimaja hižo dosć chwile za woporniwe dźěło našeho cyłka.
W Chrósćicach sće jako jenički por wustupiłoj ze solom. Je to hižo wuraz toho, zo nimaće ludźi?
Na chorwatski Krabatowy swjedźeń
Prěni Krabatowy swjedźeń zwonka Łužicy wotměje so tónle kónc tydźenja w chorwatskim regionje Žumberaku. Cordula Ratajczakowa je so z čłonom Krabatoweho towarstwa HansomJürgenom Schröterom rozmołwjała.
Kak wulki je zajim Łužičanow na wuprawu do domizny Krabata?
H.-J. Schröter: Bychmy sej wjace zajima přeli. Nětko poda so pjatk rano w třoch 60 ludźi z dwěmaj busomaj na wuprawu. Prěnja krótka jězba traje štyri dny, wobdźělnicy dlěšeje jězby wostanu hišće tydźeń dlěje hač do 3. awgusta. Na nich čaka nimo Krabatoweho swjedźenja, wopyta narodneho parka Plitvička jezera a pobytka při Adriji hišće dalši wjeršk, mjenujcy tradicionalny domizniski swjedźeń swj. Ilije w Jezernicach blisko Žumberaka. Tam wotměje so přichodny kónc tydźenja tež zetkanje swójby Šajatović, potomnikow historiskeho Krabata. Krabatowe towarstwo wobdźěli so tam po lońšim wopyće druhi króć.
Što čaka na hosći na Krabatowym swjedźenju?
Přichodny termin festiwala steji
Minjeny pjatk je přihotowanski wuběrk XI. mjezynarodny folklorny festiwal „Łužica 2015“ wuhódnoćił. Cordula Ratajczakowa je so z předsydu wuběrka Markom Kowarjom rozmołwjała.
Sće hnydom po festiwalu pozitiwnu bilancu sćahnył. Na čim so to pokaza, a hdźe přejeće sej přiwšěm wjace wothłosa?
M. Kowar: Mějachmy z 20 000 přihladowarjemi 1 500 wjace porno festiwalej před lětomaj. Tež livestream MDR měješe z dohromady 3 500 zajimcami wjace hač połojcu wjace. Zajim na Budyskim zahajenju bě lětsa tohorunja wjetši hač 2013, hačrunjež bě hišće wjele swobodnych městnow. Smy nastupajo wabjenje hižo tójšto spytali, nětko chcemy sej koncept zdźěłać dać. Intensiwny kolokwij žněješe dobry wothłós mjez zastupjerjemi wukrajnych folklornych skupin. Škoda, zo njeje so busowy poskitk Šmitec jězbow do Hochozy přemało přizjewjenjow dla zwoprawdźił. Přiwšěm sej myslu, zo móhł so wón jako tajny pokiw za Hornjołužičanow etablěrować. Wosebje ći, kotrymž je w Chrósćicach přewjele hołka a tołka, móhli sej wosebitu delnjołužisku atmosferu a kompaktny festiwalny poskitk na třoch statokach lubić dać.
Nowe wužadanje namakała
Milena Vettrainowa je zašłu wutoru zastojnstwo intendantki a jednaćelki Serbskeho ludoweho ansambla njewočakowano złožiła. Janek Wowčer je bywšu nawodnicu SLA po wjacorych pospytach minjeny pjatk docpěł a so mjez druhim za přičinami rozsuda prašał.
Što su přičiny, zo sće so rozsudźiła intendantstwo a jednaćelstwo Serbskeho ludoweho ansambla złožić?
M. Vettrainowa: Chcu so wuměłsce znowa wusměrić a sym nowe wužadnje našła. Dołhož nowe zrěčenje podpisane njeje, nochcyła pak wo swojim nowym nadawku rěčeć. Nimo toho dyrbja so wšitcy intendanća po wěstym času wuměłsce znowa wusměrić, zo bychu nowe ideje do wuměłskeje institucije přišli.
W zjawnosći so powěda, zo je Wam něchtó poručił SLA wopušćić. Trjechi to?
M. Vettrainowa: Ně, to su blady.
Nětko sće rozwjazanske zrěčenje podpisała. Što w nim steji a płaći Wam Załožba za serbski lud wotnamakanje?
M. Vettrainowa: Žadyn komentar!
Kak hódnoćiće swoju dźěławosć minjenych pjeć lět w ansamblu?
Wjesne stawizny dźěći wabja
Šulski muzej „Korla Awgust Kocor“ w Stróži pola Hućiny wopytać so wězo tež w prózdninach wudani. Axel Arlt je so ze zamołwitej Marlis Konjechtec z domizniskeho towarstwa Radiška rozmołwjał.
Z čim móža so dźěći w prózdninach w šulskim muzeju zaběrać?
M. Konjechtec: Jeli to chcedźa, móža sem přińć, zo bychu zwučowali.
We wólnym času zwučować?
M. Konjechtec: Dźěći móža to zwučować, z čimž maja w šuli ćeže, kaž na přikład rjenje pisać. Rjane pismo nikomu nješkodźi. Wěm wot wučerkow, zo to rady chcedźa, nimaja pak chwile za to.
Što dźěći tu najbóle zajimuje?
M. Konjechtec: Woni chcedźa zhonić, kak běchu wjesnjenjo něhdy žiwi byli a što běchu činili. Wšako su dźěći tehdy do šule nóžkowali. Njeznajachu bus, awto abo koleso. Nimale kóžda wjes měješe swoju mału šulu.
Kelko hosći sće lětsa hižo witała?
M. Konjechtec: Lětsa bě tu dotal 800 wopytowarjow. Často mam měšane skupiny Serbow a Němcow, kotrež hromadźe přijědu a wjele chwile nimaja. Němcow dla jim potom zwjetša w němskej rěči přednošuju. To je škoda. Chcyła ze Serbami radšo serbsce rěčeć.
Kak awtentiska je folklora?
„Folklora na jewišću – kak awtentiska je dźensa hišće ludowa kultura?“ Tomule prašenju wěnuje so na folklornym festiwalu sobotu w 14 hodź. zjawny kolokwij w Chróšćanskej hali „Jednota“. Na nim wobdźěli so tež dr. Theresa Jacobsowa, kotraž je so w disertaciji z temu zaběrała. Cordula Ratajczakowa je so z dr. Jacobsowej rozmołwjała.
Folklorny festiwal wabi poprawom k sobuswjećenju, mjenje k diskusiji. Čehodla móhł tež kolokwij ludźi zajimować?
Th. Jacobsowa: Kolokwij zajimcam zmóžnja sej nazhonjenja wuměnjeć. Nimo praktiskich poskitkow na festiwalu hodźi so wo prašenjach rěčeć, kotrež płaća za cyłkowne skutkowanje skupin. Nimo rozestajenja z wuměłskim dźěłom su to tež prašenja organizatoriskeho razu kaž zjawnostne dźěło, financowanje a požadanje wo srědki třećich atd. Diskusija wo awtentiskosći twori z tutymi wobłukami wuski zwisk.
Hižo w 50tych lětach ludowědnicy dwělowachu, kak awtentiska folklora hišće je. To pak ničo na tym njezměni, zo so ludźo za folkloru zahorjeja – z prawom?
Ma přeměnjenje za cyle napjate
Po přikładźe Luthera 1517 we Wittenbergu je intendant Choćebuskeho statneho dźiwadła Martin Schüler alias Martin Lausitz minjenu sobotu na Łužiskim ewangelskim cyrkwinskim dnju 95 tezow wo brunicy we Łužicy za durje Choćebuskeje Němskeje cyrkwje přibił. Axel Arlt je z nim telefonował.
To bě akcija lobbyjoweho towarstwa Pro Lausitzer Braunkohle. Čehodla daće so jako muž wuměłstwa za dalše zničenje domizny zapřahnyć?
M. Schüler: Činju to zdobom jako wobydler a sobustaw tohole towarstwa, a tuž je rady podpěruju. Zničenje domizny dosć hroznje klinči. Nimam wudobywanje brunicy jeno za zničenje. Myslu sobu na to, zo so jenički tudyši zemski pokład zmysłapołnje a za energiju wužiwa, dołhož jón mamy. Čas za to je tola přewidny.
Maće wosobinski poćah k brunicy?
Serbšćina sylnje zastupjena
W Choćebuzu wotměje so sobotu, 4. julija, Łužiski ewangelski cyrkwinski dźeń. Kotrym temam so tam wěnuja a za serbskim podźělom je so Janek Wowčer superintendentki Choćebuskeho cyrkwinskeho wokrjesa Ulriki Menzel prašał.
Što sće sej za cyrkwinski dźeń předewzali?
U. Menzel: Zahajimy jón z Božej słužbu w měšćanskej hali. Chcemy mjenujcy won z cyrkwjow, zo bychmy ludźom naše poselstwo posrědkowali. Rumy, kotrež móžemy jako cyrkej tworić, słušeja dosrjedź města. Dale planujemy tójšto forumow k aktualnym a palacym temam, na kotrež su wšitcy zajimcy witani. Přihotowane su tež koncerty, temowe dźěłarnički a mjeńše diskusijne koła. Sym hižo wćipna, kotre myslički za přichod Łužicy takle zrodźimy.
Kak hódnoćiće, zo wotměwa so cyrkwinski dźeń lětsa w Choćebuzu?
U. Menzel: Wjeselu so, dokelž leži město runje srjedźa mjez Berlinom a Zhorjelcom. Mi wosobinsce je wažne, a w tej naležnosći sym hižo dlěje po puću, zo Serbja z Hornjeje a Delnjeje Łužicy tule zhromadnje na so skedźbnjeja. A runje za to je Choćebuz jara dobra městnosć.
Maće tež serbski podźěl na dnju?
Naslědnik snano hižo nazymu
Z přeswědčiwym wuslědkom su Biskopičenjo prof. dr. Holma Großu (njestronjan) za swojeho noweho wyšeho měšćanostu wuzwolili. Nětko trjeba Marketingowa towaršnosć Hornja Łužica-Delnja Šleska (MGO) noweho jednaćela. Axel Arlt je z Holmom Großu wo předstejacej dobje přechoda MGO rěčał.
Wutrobnu gratulaciju k wuzwolenju za wyšeho měšćanostu Biskopic! Kak dołho dotalne zastojnstwo hišće wukonjeće?
Prof. dr. H. Große: Jednaćel Marketingoweje towaršnosće Hornja Łužica-Delnja Šleska sym znajmjeńša hišće hač do 31. julija. Nowe zastojnstwo w Biskopicach nastupju po wšěm zdaću 1. awgusta. Dokelž je to sobota, budu 3. awgusta prěni dźeń w radnicy. Wostanu pak tež dale aktiwny za naš region, mjez druhim jako předsyda spěchowanskeho towarstwa Łužica z.t.
Kotra procedura budźe trěbna, zo by so naslědnik abo naslědnica namakał/a?
Prof. dr. H. Große: Přichodne dny budźe městno jednaćela MGO zjawnje wupisane. Wotpohladane znowawobsadźenje městna z naslědnikom/naslědnicu stanje so najzašo 1. oktobra 2015, najpozdźišo 1. januara 2016.
Poł lětstotka přećelstwo haja
Lětsa je tomu 50 lět, zo wudźeržuje Sokoł Ralbicy/Hórki partnerske styki k čěskim sportowcam w Spálenych Poříčí. Wot jutřišeho do njedźele budu Ralbicy z hosćićelom zetkanja sportoweju jednotkow. Z wjelelětnej sobuorganizatorku tychle mjezsobnych wopytow Hanu Krawcowej je so Alfons Handrik rozmołwjał.
Hižo poł lětstotka wudźeržujeće a hajiće partnerske styki k sportowcam w městačku blisko Plzenja. Kak je k tomu dóšło?
H. Krawcowa: W lěće 1965 poby serbska koparska wubranka, wjetšina z nich běchu hrajerjo tehdyšeho mustwa Ralbicy/Hórki, we wsy Losiná. Po wubědźowanjach na trawniku dóńdźe k rozmołwam, tež ze zamołwitymi za sport a kulturu rady města ze Spálenych Poříčí. Tam tehdy zrodźena myslička, nawjazać partnerske styki, bu zwoprawdźena.
Tak přihotujeće so na hódne jubilejne zarjadowanje kónc tohole tydźenja?
