3. Budyske pišćelowe lěćo zahajene

Donnerstag, 04. Juni 2020 geschrieben von:

Tachantskaj kantoraj staj wčera wječor 3. pišćelowe lěćo w Budyskej cyrkwi swj. Pětra zahajiłoj. Wotpowědnje tuchwilnej situaciji běchu woznamjenjene městna zwjetša wobsadźene. Za rjad zamołwity cyrkwinski hudźbny direktor Michael Vetter je hosćom program rozłožił. Hač do kónca awgusta prezentuja so tam nětko stajnje srjedu mjezynarodnje renoměrowani organisća.

Budyšin (CRM/SN). Słuchatka na hłowje při hraću na dwojich historiskich pišćelach njejsu w Budyskej tachantskej cyrkwi ničo noweho. Wulka rumnostna distanca mjez instrumentomaj na katolskej a ewangelskej stronje Božeho domu hodźi so tak hižo přez lěta z modernej techniku přeprěčić. Znowa wuwi so wot cyrkwinskeho hudźbneho direktora Friedemanna Böhme na pišćelach na katolskej a Michaela Vettera na wulkich byrglach na ewangelskej stronje wuhotowany koncert wulkeje klasy.

Z wobnowjenym zastanišćom

Mittwoch, 03. Juni 2020 geschrieben von:
Choćebuska parkowa železnica wobsteješe swjatki póndźelu, na Mjezynarodnym dnju dźěsća, 66 lět. A takrjec jako narodninski dar su w tym zwisku wobnowjene zasta­nišćo „Rogeński park a hród“ poswjećili. Z nowej signalowej techniku a wu­hotowanjom polěpšichu tak předewšěm wuměnjenja za čestnohamtskich přećelow žele­znicy, štož zwjesela tule tež parkoweho železnicarja Bennedicta Fischera. Par­kowa železnica w delnjołužiskej metropoli je jenička swojeho razu w Brani­borskej. 1. junija 1954 běchu ćahi tehdyšeje Choćebuskeje pioněrskeje železnicy mjez staci­jomaj „Přećelstwo“ a „Zwěrjenc“ jězdźić započeli. Foto: Michael Helbig

Komponistej k 65ćinam gratulowali

Mittwoch, 03. Juni 2020 geschrieben von:
Jan Cyž (naprawo), jedyn z najpłódnišich načasnych serbskich komponistow, swjeći dźensa w Budyšinje 65. narodniny. Lawreatej Spěchowanskeho myta Ćišinskeho ­gratulowaše tež hudźbny „kolega“, komponist, wučer a dobry přećel Juro Mětšk. ­Koronakrizy dla wšak dyrbi planowany narodninski swjedźeń wupadnyć. Jubilar swjeći tuž w mjeńšim kruhu. Foto: Carmen Schumann

Na Hórčanskim Smolic statoku je nowa hudźbna skupina Astronawt swjatki swoje prěnje spěwy natočiła. Trěbnu techni­ku za nahrawanje je Załožba za serbski lud financowała. W přichodźe změja dalše serbske skupiny móžnosć, mobilnu nahra­wansku techniku wužiwać a tak swójske spěwy produkować a je na Spotify, YouTube a Instagramje wozjewić. Cyłkej Astronawt přisłu­šeja Oliver Böhm, Matej Dźisławk (klečo wotlěwa), Jurij Hantuš, Pětr Dźisławk, Jan Brězan, Syman Handrik, Józef Hantuš a hudźbny producent a zamołwity za nahrawansku techniku Syman Hejduška (stejo wotlěwa). Foto: Matej Dźisławk

Jan Rak

Mittwoch, 03. Juni 2020 geschrieben von:
Najwuznamniši serbski humanist, wučenc, poet a spisowaćel Jan Rak, němsce Johannes Rhagius, zemrě 31. meje 1520 jako profesor we Wittenbergu. Wón narodźi so 1457 w Žmrje na sewjerowuchodźe Delnjeje Łužicy, nětko pólske wojewódstwo Lubsko. Wopomjatna tafla tam na njeho dopomina. Rak studowaše w Krakowje, hdźež bě na to sydom lět z docentom. Wuwučowaše dale na uniwersitach we Wienje, Strasbourgu, Bolognje a Romje. Tam spočži jemu bamž Alexander VI. lěta 1500 titul „poeta laureatus“. W Lipsku bě Ulrich von Hutten jeho wučomnik. ­Uniwersita w Mainzu powoła Raka 1502 za profesora, kiž wojowaše zaměrnje za ideje humanizma a přećiwo zastarskej šolastice. Lětdźesatk znjemóžnichu jemu přećiwnicy w Parisu, jako profesor skutkować. Jan Rak załoži sobu łaćonske šule a wuwučowaše na nich, wosebje zasłužbnje na Choćebuskim gymnaziju. Po lěće 1512 bě zaso profesor w Frankfurće nad Mohanom a na Viadrinje w Frankfurće nad Wódru. Spisał je mnohe wědomostne knihi a pojednanja, a pěsnješe we łaćonskej rěči. Baseń Raka „Carmen de Lusatia“ swědči wo jeho lubosći k ródnej Łužicy. Manfred Laduš

„Swětłownja serbskeje rěče“

Dienstag, 02. Juni 2020 geschrieben von:

Manfred Starosta, mjez druhim znaty jako awtor standardneho delnjoserbsko-němskeho słownika, dóstanje lětuše Myto Miny Witkojc. Tež Domowina gratuluje.

Podstupim (SN/bn). Delnjoserbski awtor a přełožowar Manfred Starosta, rodźeny 1941 w Janšojcach, je lawreat lětušeho Myta Miny Witkojc kraja Braniborskeje. Knježerstwowy społnomócnjeny za naležnosće Serbow w Braniborskej, statny sekretar Tobias Dünow (SPD), gratuluje: „Manfred Starosta je so čas žiwjenja za del­njoserbšćinu zasadźał – najprjedy jako wučer, po tym jako lektor a docent na Lipšćanskej uniwersiće a pozdźišo jako awtor delnjoserbskich wučbnicow a słownikow. Wón njeje rěč jenož dokumen­tował a přełožował. Je ju tež dale wuwił a našočasnej literaturje wotewrěł. Tak je rewitalizaciji delnjoserbšćiny polěkował a k tomu přinošował, stawizny, rěč, kul­turu a tradicije Serbow zachować a šěrić. Nětčiše wuznamjenjenje je tuž přewšo woprawnjene – wutrobne zbožopřeća!“

Pokazuja wuměłstwo z kneflemi

Dienstag, 02. Juni 2020 geschrieben von:
Zdypkom k swjatkam su nowu wustajeńcu na hornim poschodźe Njeswačanskeho barokneho hrodu wotewrěli. Ekspozicija „Wuměłstwo a knefle“ zbliža zajimowa­nemu publikumej twórby, kotrež je Michael Voigt z Nowosólca-Hródka z kneflow a zaspinkow dźěłał. Tónle tróšku njewšědny žanr bě sej 75lětny za swoje tworjenje před dźesać lětami wotkrył. Kaž připad to chcyše, měješe wón w interneće znatu, kotraž knefle zběraše. Spočatnje kupowaše za nju požadane objekty na čaporowych wikach. Pozdźišo jemu switaše, zo móhł sam něšto z nich tworić. Jeho wuměłstwo ma mjeztym nahladny niwow. Foto: Carmen Schumann

Čitajće w nowym rozhledźe (29.05.20)

Freitag, 29. Mai 2020 geschrieben von:

Po wjele a wuspěšnych lětach rozžohnuje so jednaćelka Marka Maćijowa z nakładnistwom. W komentarje noweho wudaća kulturneho časopisa „Wo započatkach a kóncach“ spomina wona na to, kak je prěni raz přinošk za Rozhlad spisała a što za nju próca wo kwalitu woznamjenja.

Tadeusz Lewaszkiewicz zhladuje w swojim přinošku na słowjanofilsku ideologiju, wopisuje w tym zwisku panslawizm a awstroslawizm a dawa dohlad do słowjanofilstwa we Łužicy. Při tym analyzuje spis Jaroměra Hendricha Imiša „Der Panslawismus unter den sächsischen Wenden (...)“. Nimo toho pokročujemy ze seriju „Stawi­zny tworić“. Tónkróć pisa Piotr Pałys wo pólskich historiskich slědźenjach wo stawiznach Serbow a měni, zo je, po tym zo staj so Mirosław Cygański a Rafał Leszczyński temje wěnowałoj, nimale štwórć lětstotka zašło. By načasu było tež najnowše serbske stawizny zapřijeć.

Naprašowanje FUEN wujewja rozdźělnu kwalitu posrědkowanja informacijow wo koronawirusu w mjeńšinowych rěčach

Na iniciatiwu zapósłanca Europskeho parlamenta a prezidenta Federalistiskeje unije europskich narodnych mjeńšin (FUEN) Loránta Vinczeho wotmě FUEN wot 31. měrca hač do 30. apryla naprašowanje, hač a w kotrej měrje su informacije nastupajo koronawirus tež w mjeńšinowych rěčach přistupne. Digitalny naprašnik běchu čłonojo Skupiny tradicionalnych mjeńšin, narodnych zhroma­- dźenstwow a rěčow Europskeho parlamenta (Intergroup for Traditional Mi­norities, National Communities and Languages) kaž tež zastupjerjo FUEN zesta­jeli. Naprašnik su w jendźelšćinje a němčinje online wozjewili. Wotmysł bě zwěsćić, štó – jeli scyła – na kotre wašnje wo pandemiji informuje.

Radebeulske žołmy

Mittwoch, 27. Mai 2020 geschrieben von:

PEN-centrum žada sej rozjasnjenje, ZSW protest podpěruje

Radebeul (SN/bn). Wuzwolenje spisowaćela dr. Jörga Berniga za noweho nawodu kulturneho zarjada města Radebeula dźens tydźenja je kedźbnosć medijow po cyłej Němskej zbudźiła a wuskutkuje přiběrajcy protest. W zjawnym lisće wjacori Radebeulscy kulturnicy a wuměłcy kritizuja, zo „nima Bernig ani kwalifikacije ani nazhonjenja za zastojnstwo. Muž, kiž chce němsku kulturu – jakož by někajkeje definicije za nju było – před škódliwym wonkownym wliwom škitać, kotrehož islamokritiske wuprajenja ludźi pawšalnje zasudźeja a kiž hněw a hidu šěri, njeje zjednoćomny z kulturu našeho města a wuskutkuje so negatiwnje na image Radebeula.“

Přičina razneje kritiki mjez druhim je, zo bě Jörg Bernig w prawicarskim časopisu publikował, wudawanym wot organizacije, kotruž Zwjazkowy zarjad za škit wustawy podhlada ekstremizma dla pruwuje. Protestej nimo toho polěkuje, zo drje bu Bernig předewšěm z hłosami CDU a AfD woleny.

Chróšćan Šulerjo

Neuheiten LND