Polakow a Madźarow ewakuowali
Waršawa (dpa/SN). Po wulkim nadpadźe islamistiskeje Hamas na Israel je Pólska z wojerskimi lětadłami prěnich pólskich staćanow z Israela ewakuowała. Po prěnjej mašinje knježerstwa w rańšich hodźinach stej mjeztym tež transportnej lětadle typa Herkules na Waršawskim lětanišću přizemiłoj, zakitowanski minister Mariusz Błaszczak zdźěli. Po informacijach powěsćernje PAP je prěnje přizemjene lětadło typa Boeing 120 pólskich staćanow z Israela do Pólskeje přiwjezło, mjez nimi skupinu šulerjow hudźbneje šule. Błaszczak rěčeše wo 120 dalšich ludźoch, kotrychž z wojerskimi lětadłami z Israela ewakuuja. Knježerstwowe lětadło je mjeztym zaso po puću do Israela, zo by dalšich pólskich staćanow wotewzało.
Madźarska je 215 staćanow z Israela do domizny přiwjezła. Wobě lětadle madźarskeho wójska stej dźensa rano na Budapestskim lětanišću přizemiłoj, wonkowne ministerstwo zdźěla. Cypernska, Grjekska, Turkowska, Bołharska a Rumunska běchu lětadłam krótkodobnje lět nad swojim teritoriju zmóžnili.
Israel reaguje z ofensiwu
Po njewočakowanym nadpadźe palestinskeje Hamas z Gazaskeho pasma
Tel Aviv/Gaza (dpa/SB). Tež dwaj dnjej po dotal njesłyšanym nadpadźe islamistiskeje Hamas na Israel wojowanja tež dźensa rano dale trajachu. Israelske wojerske lětadła bombardowachu dalše objekty w Gazaskim pasmje. Bjezstrašnostna rada njemóžeše so na wurjadnym posedźenju wčera wječor na to dojednać, nadpad jednohłósnje zasudźić.
USA su jako reakciju na konflikt lětadłonošak „USS Geral R. Ford“ a dalše wójnske łódźe do wuchodneho Srjedźneho morja přepołožili. Nimo toho planuja, přidatne wojerske lětadła do krizoweje kónčiny pósłać, zakitowanske ministerstwo we Washingtonje zdźěli. Israelskemu wójsku chcedźa přidatny material a municiju přewostajić.
Mjeztym je Israel wjace hač 100 000 rezerwistow zwołał. Hłowny nadawk je, Hamas tak wosłabić, zo njebudźe po kóncu wójny hižo wjace kmana, Israel wohrozyć. Nimo toho chcedźa so wo to postarać, zo njemóže Hamas gazaske pasmo wjace wobknježić, wójsko zdźěla.
AfD politiska realita
Wólbny wuslědk w Bayerskej a Hessenskej wotpowěduje tomu, štož běchu woprašowanja wěšćili. Njespokojnosć ludźi z politiku amploweje koalicije SPD, Zelenych a FDP je wočiwidna a ruba sej we wólbnych kabinach swój puć. Najrazniši wuraz toho je rozmach AfD tež we woběmaj zapadnymaj krajomaj. Štož bě dotal jenož fenomen „politisce njezrałych“ wuchodnych Němcow, je tež w Bayerskej a Hessenskej nětko politiska realita. W Hessenskej je AfD mjeztym druha najsylniša politiska móc w kraju, w Bayerskej je na třećim městnje po CSU a Swobodnych wolerjach.
Reakcije knježacych su chětro bjezradne, runje tak kaž komentary medijow. Wočiwidne je, zo maja ludźo dotalneje politiki dosć a zo přeja sej změnu. Hdyž pak so w Berlinje jenož na to koncentruje, swoju politiku „lěpje prezentować“ a wuspěchi bóle do srjedźišća stajić a při tym prosće tak dale činić kaž dotal, potom drje njetrjebaja tam na přichodne wólbne poražki dołho čakać. Marko Wjeńka
Dalše kopolaki w Choćebuzu kładł
Pěstowarske městna faluja
Köln (dpa/SN). Starši nimale 300 000 dźěći po třomi lětami njejsu po najnowšim přepytowanju w Němskej žane pěstowarske městno namakali, byrnjež bychu swoje dźěći rady do pěstowarnje dali. Hačrunjež ludźo mjeztym dźesać lět prawo na městno w dźěćacym přebywanišću měli, je połoženje dale napjate, rjekny Wido Geis-Thöne, awtor minjeny pjatk wozjewjeneho přepytowanja Instituta němskeho hospodarstwa w Kölnje. Mjez wuchodom a zapadom je dale wulkich rozdźělow. W Bremenje a Posaarskej maja sej starši wosebje ćežko.
Na wuchodźe sćele wo wjele wjace staršich swoje dźěći hižo jara zahe do dźěćaceho přebywanišća. Přerěznje přeje sej 61 procentow staršich w nowych zwjazkowych krajach městno za swoje dźěći. Jenož 6,6 procentow městno njenamaka. Na zapadźe chce porno tomu mjenje hač połojca staršich swoje dźěćo do pěstowarnje dać. W Bayerskej přeje sej tole 42 procentow a w Badensko-Württembergskej 45 procentow. Najebać to je njedostatk městnow na zapadźe wjetši hač na wuchodźe. Najwjetši je wón w Posaarskej (19,2proc.) a Bremenje (20 proc.).
To a tamne (09.10.23)
Najdlěšu hadźicu swěta su młodźi wohnjowi wobornicy w Schleswigsko-Holsteinskej kładli a su tak swětowy rekord nastajili. Z tysacami zwjazanymi hadźicami su na kóncu wodu wjace hač 60 kilometrow daloko do Lübecka klumpali. Woda pochadźa z Łobja pola Lauenburga na juhu zwjazkoweho kraja. Z 3 217 hadźicami su 64,3 kilometrow dołhi wodowód twarili. Po njewšědnym pospyće je so 114 młodźinskich wohnjowych woborow z 1 986 čłonami wobdźěliło.
Najwušikniše mustwo w kulenju słomjanych walčkow su minjeny kónc tydźenja we wuchodofriziskim Aurichu zwěsćili. Cyłkownje 18 mustwow je so na wubědźowanju wobdźěliło. Čłonojo dyrbjachu 300 kilogramow ćežki walčk słomy po 80 metrow dołhej čarje kuleć: Najprjedy po skłoninje nasypa, potom po slalomowej čarje a skónčnje runu smuhu do cila.
Steinmeier wopyta Bidena
Washington (dpa/SN). Zwjazkowy prezident Frank-Walter Steinmeier je so njewočakowano k prezidentej USA Joewej Bidenej do Washingtona podał. Hišće dźensa wočakuja jeho w Běłym domje. Tam póńdźe mjez druhim wo „wuske wothłosowanje wobeju zwjazkarjow we wažnych prašenjach“, běrow prezidenta USA zdźěla. W srjedźišću steji dalša pomoc na dobro Ukrainy. Je to prěnje zetkanje wobeju prezidentow po nastupje Steinmeiera do swojeho zastojnstwa.
Přepytuja podawk wokoło AfD
Ingolstadt (dpa/SN). Po podawku na wólbnym bojowym zarjadowanju z předsydu AfD Tinom Chrupallu w Ingolstadće drje přepytowanja policije hišće někotre dny traja. Wuslědki přepytowanja kreje a drasty politikarjo tutón tydźeń wjace njewočakuja. Policija chce hišće dalšich swědkow přesłyšować. Chrupalla je chorownju mjeztym wopušćił. AfD rěči wo nadpadźe na Chrupallu, statne rěčnistwo nima za to dotal žane dopokazy.
Wólby w Hessenskej a Bayerskej
Wjeršk EU rěči wo migraciji
Granada (dpa/SN). Na informelnym wjeršku EU w španiskej Grenadźe hrožeše dźensa nowa zwada wo zhromadnej migraciskej politice. Hač do wčerawšeho wječora njebě jasne, hač su kraje kaž Pólska a Madźarska zwólniwe, zhromadnu deklaraciju k tutej temje podpěrać. Hłowna přičina je, zo předwidźa tuchwilne plany europskeho azyloweho prawa winowatostnu solidaritu. Sylnje potrjechenym krajam kaž Italskej a Grjekskej chcedźa kraje EU nimo toho dźěl za azylom pytacych wotewzać. Kraje, kiž nochcedźa ćěkancow přiwzać, su nuzowane, wotpowědne wurunanje płaćić. Wuradźowanja w juniju běchu so runje z tuteje přičiny bjez wuslědka skónčili.
Madźarska a Pólska stej předwčerawšim, srjedu, hišće raz zwurazniłoj, zo matej plany za krizowy mechanizm azyloweho systema za njedosahacy. Hladajo na masowy nawal migrantow chcetej wobaj krajej normalne škitne směrnicy za tutych ludźi zběhnyć. Dźensa wočakowachu, zo so italska ministerska prezidentka Giorgia Meloni ze zwjazkowym kanclerom Olafom Scholzom (SPD) zetka.
Měrowe Nobelowe myto Iranjance
Oslo (dpa/SN). Měrowe Nobelowe myto dóstanje lětsa iranska aktiwistka za čłowjeske prawa Narges Mohammadi. Tole je Nobelowy komitej dźensa w norwegskej stolicy Oslo zdźělił. Z mytom počesća jeje bój přećiwo potłóčowanju žonow w Iranje a jeje zasadźenje za čłowjeske prawa a swobodu za wšěch, zdźěli předsydka komiteja Berit Reiss-Andersen. Měrowe Nobelowe myto je z 950 000 eurami dotěrowane. Loni běchu myto zajatemu běłoruskemu aktiwistej Alesejej Bjaljackemu a ruskej organizaciji za čłowjeske prawa Memorial spožčili.
Lětsa dyrbjachu so zamołwići myta mjez 351 kandidatami rozsudźić. Namjetowanych bě 259 wosobow a 92 organizacijow. Štó ma najlěpše wuhlady, je wulke potajnstwo. Měrowe Nobelowe myto je jeničke, kotrež njespožča w šwedskej stolicy Stockholmje, ale w norwegskej stolicy Oslo. W Stockholmje su minjene dny Nobelowe myta za medicinu, fyziku, chemiju a literaturu spožčili.
