17 miliardow za Afghanistan

Dienstag, 05. Oktober 2021 geschrieben von:

Berlin (dpa/SN). 20 lět trajace zasadźenje němskich wojakow a wuwićowych pomocnikow w Afghanistanje je wjace hač 17,3 miliardy eurow płaćiło. Najwjetši dźěl z toho běchu wojerske wudawki dobrych dwanaće miliardow. To wuchadźa z wotmołwy knježerstwa na naprašowanje frakcije FDP w zwjazkowym sejmje. Wudawki wonkowneho a wuwićoweho ministra wučinjeja 2,5 mrd. eurow. Kajku z němskimi pjenjezami natwarjenu infrastrukturu nětko talibanojo wužiwaja, w Berlinje njepraja.

Techniski zmylk wina był

Menlo Park (dpa/SN). Techniski zmylk w nastajenju ličakow je wčerawši hodźiny trajacy wupad socialnych syćow Facebook, WhatsApp a Instagram zawinił. Zmylk sta so na routerach, kotrež wu­mě­nu datow mjez ličenskimi centrumami Facebooka rjaduja, kaž syć informuje. Jako­ sćěh bě komunikacija mjez ličen­skimi centrami přetorhnjena. Dotal nimaja pokazki na to, zo běchu tež daty wužiwarjow potrjechene.

Najwjetši dźěl šćěpjeny

Wot wulkana na kanariskej kupje La Palma načinjene wobswětowe a hospodarske škody su hoberske. Tak su dźěle kupy mjeztym z tołstej worštu čorneho procha pokryte. Po tym zo bě wulkan 19. septembra wudyrił, je lawa wjace hac tysac twarjenjow zničiła, tež wulki dźěl bananowych plantažow. Wjace hač 5 500 ludźi na to čaka, zo smě so do swojich wsow wróćić. Foto: pa/Europa Press

Unija a Zeleni wuradźowali

Dienstag, 05. Oktober 2021 geschrieben von:

Berlin (dpa/SN). Ze zetkanjom zastupnikow CDU/CSU a Zelenych je so dźensa dopołdnja prěnje koło sonděrowanskich rozmołwow wo nowym zwjazkowym knježerstwje skónčiło. Zeleni prócuja so po wólbach zwjazkoweho sejma wo tak mjenowanu amplowu koaliciju z SPD a FDP. Zdobom woni tež zwjazk z uniju a FDP, tak mjenowanu jamaisku koali­ciju, njewuzamkuja. To by poslednja šansa za kanclerskeho kandidata CDU/CSU Armina Lascheta była, uniju po historiskej wólbnej poražce 26. septembra tola hišće do kanclerskeho zarjada wuchować. Tež FDP njeje so w prašenju móž­neje koalicije hišće rozsudźiła, chila pak po wobsahach skerje k uniji.

Unija je Zelenych dźensa na campus Euref do Berlina přeprosyła. Laschet poski­ća jim „koaliciju přichoda“ a zwjazuje z tym tež symboliku: Na campusu slědźi 5 000 ludźi k temam energija, mobilita a dołhodobna skutkownosć.

Rěča wo róli EU

Dienstag, 05. Oktober 2021 geschrieben von:
Kranj (dpa/SN). Statni a knježerstwowi šefojo EU chcedźa dźensa wječor k za­hajenju dwudnjowskeho wjerška w Słowjenskej wo konsekwencach najnowšich wonkopolitiskich swojowólnosćow USA wuradźować. Hladajo na wuwiće w Afghanistanje, noweho wěstotneho zwjazka mjez USA, Awstralskej a Wulkej Bri­taniskej a wuwića poćahow mjez USA a Chinu dla je předsyda Rady EU Carles Michel strategisku diskusiju wo róli EU na mjezynarodnym jewišću na dnjowy porjad stajić dał. W EU zadźerženje USA přiběrajcy kritizuja, dokelž Washington wjace trjeba nima z Europu so dorěčeć.

Babiš wumjetowanja wotpokazuje

Dienstag, 05. Oktober 2021 geschrieben von:

Praha (dpa/SN). Wotkryća tak mje­no­wa­nych „Pandora papers“ stajeja po­li­tika­rjow a prominentnych jich pje­njež­nych počinanjow dla po wšěm swěće pod ćišć. Politikarjo, předewzaćeljo a sportowcy su přez lěta dubiozne financne přede­wzaća wužiwali, zo bychu swoje zamóženje chowali abo na njepřewidne wašnje za imobilije wudali. Tole zwěsći zwjazk wotkrywacych žurnalistow, po tym zo su nimale dwanaće milionow dokumentow wuhódnoćili. Tak bě jordaniski kral Abdullah II. za ležownosće w USA a Wulkej Britaniskej 100 milionow dolarow wudał.

We wuskosćach je tež čěski ministerski prezident Andrej Babiš. Wón bě sej pječa za 15 milionow eurow wosobny statok we wjesnym rumje w Francoskej kupił a jón na njetransparentne wašnje zapłaćił. Babiš wšitke wumjetowanja wotpokazuje. Wón ma wozjewjenja něšto dnjow do wólbow za pospyt, jeho wo­sobinsce wočornić a wuslědk wólbow wobwliwować. W Čěskej budźe kónc tydźenja nowy parlament woleny.

Za wjace lěkarjow

Dienstag, 05. Oktober 2021 geschrieben von:

Zakoń wo lěpšim medicinskim zastaranju we wjesnych kónčinach schwalili

Drježdźany (dpa/SN). Sakski krajny sejm je minjeny štwórtk zakoń wo lěpšim lěkarskim zastaranju we wjesnych kónčinach wobzamknył. Při tym dźe hłownje wo to, zawjesć tam wěstu kwotu za lěkarjow. Młodym žonam a mužam poski­ćeja studij mediciny zwonka płaćiweho numerusa claususa, jeli so po wukubłanju na fachoweho lěkarja na dźesać lět dźěła w kónčinje z pobrachowacymi lěkarjemi zawjazaja. Cyłkownje chcedźa 6,5 procentow studijnych městnow mediciny za potrjechenych rezerwować.

„Ličby su alarmowace. Wot dotal ně­hdźe 2 600 domjacych lěkarkow a lěkarjow w Sakskej w přichodnych pjeć do sydom lětach wulki dźěl na wuměnk woteńdźe. Zo bych to hišće jasnišo rjekła: Kóžda štwórta lěkarka a kóždy štwórty lěkar je mjeztym starša/starši hač 60 lět, kóžda dźesata/kóždy dźesaty je starša/starši hač 65 lět“, rjekny strowotniska ­ministerka Petra Köpping (SPD). Jedyn z domjacych lěkarjow ze 96 lětami přeco hišće praktikuje, wona podšmórny.

Samsne metody

Dienstag, 05. Oktober 2021 geschrieben von:
Wotmołwy politikarjow a prominentnych na najnowše wotkryća žurnalistow w zwisku z chowanjom pjenjez w dalokich krajach z mjenom „Pandora papers“ runaja so tym, kotrež smy hižo před pjeć lětami słyšeli, jako mjenowachu so „Panama papers­“: Njejsym zakonje ranił, wšitko bě le­galne, medije zaso raz přehnawaja. A samo hdyž ludźo kaž čěski ministerski prezident Andrej Babiš zakonske njedostatki za swoje transakcije wužiwaja, ma jich postupowanje hórki přisłód: Woni nało­žuja samsne metody kaž terorisća, wikowarjo bróni a drogow abo dalši koruptni politikarjo. Při tym běchu stajnje zaso twjerdźili, zo chcedźa korupciju wotstronić. Tež Babiš wužiwa wonu kuzłarsku formulu, zo bě wšitko legalne. Tola jed­nori ludźo so najebać to prašeja: Kak legitimni su politikarjo, kotřiž wot woby­dlerjow wočakuja, zo swoje dawki swěru płaća, sami pak swoje pjenjezy do dawkowych paradizow přepokazuja, zo bychu dawki wobešli. Marko Wjeńka

Wjace za škit klimy činić

Dienstag, 05. Oktober 2021 geschrieben von:

Rom (dpa/SN). Bamž Franciskus a nawodźa 40 druhich nabožinow namołwjeja mjezynarodne zhromadźenstwo statow k wjetšim napinanjam w boju přećiwo změnje klimy. Na swojim zetkanju su nawodźa wěrywuznaćow wčera hladajo na bližacy so swětowy klimowy wjeršk kónc oktobra w Glasgowje zhromadny apel podpisali. Nawoda wjerška Alok Sharma a italski wonkowny minister Luigi di Maio staj dokument hižo dóstałoj. „Wjerškowe zetkanje w Glasgowje je nuznje namołwjene, skutkowne wotmołwy na dotal njesłyšanu krizu hódnotow, kotruž tuchwilu dožiwjamy, namakać a tak přichodnym generacijam konkretnu nadźiju posrědkować. Chcemy wjeršk ze swojim zasadźenjom a duchownej bliskosću přewodźeć“, bamž k tomu zdźěli.

Nimo Franciskusa słušatej wulko­imam Egyptowskeje, Ahmed al-Tajjib jako jedyn z najwažnišich zastupnikow sunnitiskeho islama kaž tež Konstantinopelski patriarch, Bartholomäus I., k tym, kotřiž su apel podpisali. „Trjebamy róšty nadźije a zmužitosće. Nětko je čas za nuzne, radikalne a zamołwite skutki. Změna klimy nas jara starosći“, tam rěka.

To a tamne (05.10.21)

Dienstag, 05. Oktober 2021 geschrieben von:

Pytanje za nóclěhom skónči so za muža we Würzburgu w celi policajskej straže. 49lětny bě na policajskej inspekciji prosył, jemu při pytanju za hotelowej stwu pomhać. Při kontroli personalijow so wukopa, zo předležitej wukazaj zajeća snadnych přeńdźenjow dla. Dokelž njemóžeše muž 3 000 eurow pokuty zapłaćić, tyknychu jeho do cele. Mjeztym je wón we Würzburgskim jastwje, hdźež ma přichodne 150 dnjow stwu sam za so.

Wjace hač 10 000 eurow pokuty dyrbješe turist z USA w bayerskim Garmisch-Partenkirchenje zapłaćić, zo by so jastwu wuwinył. Policisća běchu při kontroli šo­fe­ra wosoboweho awta zwěsćili, zo je tón wopity. Zastojnicy zwěsćichu, zo předleži hižo z lěta 2019 wukaz zajeća přećiwo njemu, jako bě tež pjany z awtom jěł. 76lětny dyrbješe nětko 10 400 eurow wotzběhnyć a chłostanku zapłaćić.

Nowy prezident CCEE

Montag, 04. Oktober 2021 geschrieben von:

Rom (B/SN). Składnostnje 50lětneho wobstaća Rady europskeje biskopskeje konferency (CCEE) wotmě so minjeny ty­dźeń­­ posedźenje w Romje. Tam su 60lětneho arcybiskopa Vilniusa a předsydu Litawskeje biskopskeje konferency Gintarasa Linasa Grusasa na pjeć lět za noweho prezidenta wuzwolili. W USA rodźeny měšnik naslěduje 78lětneho italskeho kardinala Angela Bagnasca, kiž je gremij wot lěta 2016 nawjedował. Rada europskeje biskopskeje konferency ma swoje sydło w šwicarskim St. Gallenje. Wona chce zhromadne skutkowanje biskopow na cyłym kontinenće spěchować. 1971 załoženemu gremijej přisłuša 39 čłonow. Zhromadnje reprezentuja woni katolsku cyrkej w 45 krajach Europy.

Přihotuja swětowu synodu

Chróšćan Šulerjo

Neuheiten LND