Woswjeća kónc njewólnistwa
Washington (dpa/SN). W USA budźe wopomnjenski dźeń „Juneteenth“, markěrowacy kónc njewólnistwa, přichodnje po wšěm kraju statny swjatk. Prezident Joe Biden je wotpowědny zakoń podpisał, po tym zo běštej jón wobě komorje parlamenta schwaliłoj. 19. junija wopominaja w USA kónc njewólnistwa. Tón dźeń lěta 1865 běchu proklamaciju emancipacije k wuswobodźenju njewólnikow w Texasu prěni króć wozjewili. Bidenej je njewólnistwo „herbski hrěch Ameriki“.
Warnuje před wariantu wirusa
Berlin (dpa/SN). Předsyda swětoweho zwjazka lěkarjow Frank Ulrich Montgomery warnuje před dalšim rozšěrjenjom wosebje natykliweje warianty koronawirusa „delta“ a namołwja knježerstwo, wotpowědnje jednać. „Wosebje zachribjetne tuteje warianty je, zo ma natyknjeny jara spěšnje chětro wjele wirow w hubje a móže druhich inficěrować, prjedy hač sam pytnje, zo je natyknjeny“, Montgomery rjekny. Tak dyrbjeli ludźo w busach, wobchodach a nutřkownych rumnosćach dale nahubnik wužiwać.
Fridays for future dale čini
Dobre poćahi najebać problemy mjez krajomaj
Waršawa (dpa/SN). Němska a Pólska chcetej swoje dobre poćahi najebać wobstejace problemy dale pohłubšić. Němsko-pólske susodstwo słuša „k najwjetšim europskim wudobyćam minjenych 30 lět“, rjekny zwjazkowy prezident Frank-Walter Steinmeier wčera po wuradźowanjach ze swojim pólskim kolegu w zastojnstwje Andrzejom Dudu we Waršawje, a to runje 30 lět po podpisanju němsko-pólskeho zrěčenju wo dobrym susodstwje. Duda potwjerdźi: „Smy dźensa jako wuslědk tychle 30 lět mjez sobu zwjazani – w najpozitiwnišim zmysle słowa.“ Steinmeier rjekny: „Njetrjebamy sej ničo rjane barbić w swojim susodstwje. Wězo mamy druhdy rozdźělne zajimy a wašnje zhladowanja.“ Hdyž pak zamołwići na so słuchaja a jedyn so wo tamneho prócuje, su problemy zwjetša rozrisajomne, Steinmeier doda.
Duda wuzběhny, zo stej Pólska a Němska kaž susodnej ratarskej statokaj, kotrejuž mějićelej so druhdy wadźitaj, zasadnje pak staj zwólniwaj, zo so jeju dźěći woženja. Zetkanje njeje žane mědlizanje, při kotrymž so njepřijomne temy wuzamkuja, pólski prezident podšmórny.
Dale horcota a strach wohenjow
Frankfurt n. M. (dpa/SN). Tež w Sakskej, Saksko-Anhaltskej a Durinskej su wčera prěnju lětušu žołmu horcoty dožiwili. W Saksko-Anhaltskej naměrichu hač do 34,7 stopnjow, kaž Němska wjedrowa słužba informuje. W sewjerosakskim Klitschenje pola Torgauwa stupaše žiwe slěbro na 32,7 stopnjow.
Meteorologojo wěšća, zo horcota přichodne dny hišće dale přiběra. A kónc tydźenja bliži so z přiběracym strachom njewjedrow. Wobšěrnu frontu njewjedrow, kotraž móhła horcotu skónčić, wočakuja najzašo spočatk noweho tydźenja, kotraž pak přinjese tež strach škodow.
Z horcotu přiběra tohorunja strach lěsnych wohenjow. Tak mjenowany indeks wohroženja lěsow přez wohenje Němskeje wjedrarnje pokazuje za kónc tydźenja alarmowace čerwjene a ćmowočerwjene blaki. To płaći za Braniborsku runje tak kaž za Saksku a Bayersku. Zamołwići lěsnistwa před tym warnuja, w lěsach kurić, grilować abo woheń zadźěłać.
Jutrownik, jutrownik!
To a tamne (18.06.21)
Jědojteho pawka dla su w Čěskej šulu zawrěli. Čłonkonohač bě šulerja na nuzniku kusnył, hólcej pak so na zbožo derje dźe. Toksikologiske přepytowanje je wunjesło, zo jedna so wo ptakopawka. Fachowcy su samsneho měnjenja. Kak bě so tón do twarjenja dóstał, njewědźa. Šulski dom w Mladej Boleslavje chcedźa nětko najprjedy raz dospołnje desinficěrować.
Wosrjedź jězby je šofer wosoboweho awta spytał zadnju lampu sporjedźeć. Dalša šoferka informowaše policiju, zo bě ju runje awto bjez zadnjeje swěcy přesćahnyło, z dźěry pak sahaše ruka. Zastojnicy wóz w Langerwehenje njedaloko Aachena zadźeržachu. Wobsedźer wobkrući, zo bě to jeho ruka była. Wón bě w kófrowym rumje ležo spytał kontaktny problem rozrisać. Awto je w tym času znaty wodźił. Muž měješe dowidźenje a wuńdźe z napominanjom.
Bolton: Putin wuspěšniši
Wjerškowe zetkanje prezidentow USA a Ruskeje rozdźělnje hódnoćene
Genf (dpa/SN). Po wjerškowym zetkanju prezidentow USA a Ruskeje, Joewa Bidena a Wladimira Putina, nima knježerstwo USA žane spěšne polěpšenje poćahow k Ruskej za wotwidźomne. Byrnjež so we wjacorych wobłukach něšto hibało, drje hišće swój čas traje, doniž njebudu wuslědki woprawdźe widźomne, rjekny zastojnik knježerstwa we Washingtonje. Putin a Biden běštaj so mjez druhim na to dojednałoj, rozmołwy wo mjezsobnym wotbrónjenju zaso zahajić.
Konstantin Kosačow, wicešef ruskeje federaciskeje rady, je dojednanje wobeju statnikow na strategiske rozmołwy k wobmjezowanju brónjenja chwalił. Bjez tajkich rozmołwow by tež poslednje wulke zrěčenje wo atomarnym wotbrónjenju zwrěšćiło, podšmórny Kosačow w ruskej statnej telewiziji. Nětko pak je móžno, zo do skónčenja tak mjenowaneho „New-Start“-zrěčenja k nowemu dojednanju dóńdźe. „To je wulkotne.“
Łužica jako swětowe namrěwstwo
Chrósćicy (SN). Z planami, poindustrielnu krajinu łužiskeho brunicoweho rewěra jako swětowe namrěwstwo UNESCO zapisać dać, je so sakska Rada za serbske naležnosće na swojim wčerawšim dźěłowym posedźenju w Chrósćicach hłownje zaběrała, kaž gremij informowaše. Projektowaj sobudźěłaćerjej dr. Fabian Jacobs ze Serbskeho instituta a Lea Brönner z Choćebuskeho zarjadnišća Institute for Heritage Management, kotrajž běštaj hromadźe z Jenny Hagemann předewzaće njedawno hižo braniborskej serbskej radźe zbližiłoj, předstajištaj radźićelam dołhodobny proces přizjewjenja a wuzběhnyštaj jónkrótnosć łužiskeje krajiny po brunicy w globalnym přirunanju. Při tym tež wuskutki industrializacije w srjedźnej a Delnjej Łužicy na tradicionalne, zwjetša serbske žiwjenje w tych kónčinach, na serbsku kulturu a rěčne rumy bytostnu rólu hraja. Radźićeljo maja zwjazanje industrijnych stawiznow Łužicy a serbskeje perspektiwy za šansu, regionalnu identitu dale wuwić, a chcedźa próstwu wo připóznaće jako swětowe namrěwstwo tež z teje přičiny politisce podpěrać.
Wotpokazuja wumjetowanja
Berlin (dpa/SN). Zwjazkowy prezidialny zarjad je raznu kritiku ukrainskeho wulkopósłanca na planowanym wopomnjenskim zarjadowanju k 80. róčnicy nadpada hitlerskeje Němskeje na Sowjetski zwjazk wotpokazał. „Rozsud wulkopósłanca, so na zarjadowanju njewobdźělić, je wobžarujomny.“ Wulkopósłanc Andrij Mjelnyk bě wobdźělenje wotprajił, dokelž ma zarjadowanje w Němsko-ruskim muzeju Berlin-Karlshorst być. Tak so wopory tamnych sowjetskich republikow prosće ignoruja, wón piše.
Wopory zběžka wopominali
Berlin (dpa/SN). Z centralnym zarjadowanjom su dźensa w Berlinje wopory ludoweho zběžka w NDR 17. junija 1953 wopominali. Na pohrjebnišću na Jězorowej (Seestraße) staj nawoda kanclerskeho zarjada Helge Braun (CDU) a Berlinski knježacy wyši měšćanosta Michael Müller (SPD) wěnc połožiłoj. Hišće płaćiwych prawidłow koronapandemije dla njesmědźachu so dalši wopytowarjo wobdźělić. 17. junija 1953 bě so něhdźe milion wobydlerjow NDR w 700 městach přećiwo hospodarskemu a politiskemu režimej pozběhnyło.
Šwikaja kupowanje nahubnikow
Młodźi ludźo sprócni a mučni, ale optimistiscy
Hannover (dpa/SN). Najebać wšitke wobćežnosće rozšěrjeneje mučnoty koronapandemije dla zhladujetej nimale dwě třećinje młodych ludźi w Europje optimistisce do přichoda. Přiwšěm kóždy druhi woprašany aktualne połoženje začućow skerje negatiwnje wopisuje – mjenujcy jako „sprócny“, „mučny“, „njewěsty“, „nerwowany“ abo „stresowany“, kaž wčera wozjewjena młodźinska studija załožby předewzaća Tui wunjese. 52 procentow młodostnych měni, zo je so jich žiwjenska situacija pohubjeńšiła. Nimale 40 proc. woprašanych w starobje 16 do 26 lět je minjene měsacy dźěło zhubiło abo nětko mjenje zasłuža, w Němskej je jich 29 proc., w Grjekskej 58 proc.
Jako najwobćežniše začuwaše 72 proc. młodostnych pobrachowace zjawne a socialne žiwjenje – kontaktnych wobmjezowanjow a zawrjenych wobchodow, kofejownjow a sportowych towarstwow dla. Kaž hižo loni pak su młodźi dorosćeni po swójskich informacijach prawidła korony dla přewažnje dodźerželi. Jenož pjećina (19 proc.) rjekny, zo je naprawy a poručenja ignorowała.
Steinmeier pola pólskeho prezidenta
Waršawa/Berlin (dpa/SN). Zwjazkowy prezident Frank-Walter Steinmeier poda so dźensa składnostnje 30. róčnicy podpisanja němsko-pólskeho zrěčenja wo dobrym susodstwje do Waršawy. Tam wočakowaše jeho pólski statny prezident Andrzej Duda. Zaměr wopyta Steinmeiera je „znamjo rukuzawdaća a zhromadneho zhladowanja na přichod“, najebać wšitke ćeže, kotrež w poćahach mjez krajomaj eksistuja, kaž prezidialny zarjad w Berlinje zdźěli. Duda a Steinmeier chcetaj z młodostnymi wobeju krajow diskutować a bywšeho pólskeho jateho němskeho koncentraciskeho lěhwa zetkać.
Němsko-pólske zrěčenje běchu 17. junija 1991 podpisali. W nim sej krajej mjezsobnje přilubjatej, wšitke konflikty jenož hišće z měrniwymi srědkami rjadować.
Na 30. róčnicu zrěčenja dopominał je tež braniborski ministerski prezident Dietmar Woidke. W Frankfurće nad Wódru skedźbni wón na „samozrozumliwosć, z kotrejž so Němcy a Polacy mjeztym jako susodźa zetkawaja“.
