Wo knihach a kniharni (14.04.23)
Po dwěmaj lětomaj znowa, ale časowje pozdźišo, mjenujcy wot 27. do 30. apryla 2023, wotměja so lětuše Lipšćanske knižne wiki. Pandemije dla bu z přičin kedźbliwosće termin přesunjeny. Přiwšěm so wjeselimy, zo so wiki zaso přewjedu. Hižo dlěši čas wubrane kniharnje po cyłej Němskej, Awstriskej a Šwicarskej na nje skedźbnjeja. Je to nowa akcija organizatorow Lipšćanskich wikow pod hesłom „Your Place to read – Waše městno k čitanju“.
Čehodla zhromadne dźěło z kniharnjemi? Dokelž su wone najwažniši partner nakładnistwow, wikow a spisowaćelow. Dokelž su njeparujomne městnosće čitarjam a čitarkam. Dokelž kniharnje a jich sobudźěłaćerjo a sobudźěłaćerki swoje rjemjesło wobknježa a kaž žadyn druhi so prosće narunać njedadźa.
Tyšne konflikty – pohonjowacy njepokoj
Wuběrnje zahrata adapcija dramy „Do schadźenja słónca“ w Drježdźanach
Štwórtk do bołmončki knježeše w Małym domje Statneho činohrajneho dźiwadła sakskeje stolicy na kóncu prapremjery zaso jónu euforija. Ze sylnym přikleskom so publikum za wusahowacy wuměłski wukon akterow Drježdźanskeje činohry podźakowa. Do toho poskićichu hrajerki a hrajerjo napjatu a bjesadnu stawiznu wostrózbnjacych, tragiskich a komiskich konfliktow z jewišća.
Pozadk inscenacije bě drama Gerharta Hauptmanna „Do schadźenja słónca“ z lěta 1889. Ju je awstriski dramatikar Ewald Palmetshofer, rodźeny 1978, wobdźěłał a pod samsnym titlom kaž něhdy přihladowarstwo šokowacy Hauptmann do přitomnosće přenjesł; adapcija měješe lěta 2017 swoju prapremjeru w šwicarskim Baselu.
Požadanje wo spěchowanje wuspěšne
Jónkrótny, pjeć domow a zahrodu wopřijacy ansambl Małowjelkowskich sotrownjow z pózdnjeho baroka wot dźensnišeho „cyle oficialnje“ k europskemu kulturnemu herbstwu słuša.
Mały Wjelkow (SN/MiP). „Smy so wuspěšnje wo přiwzaće do europskeho spěchowanskeho programa ‚7 Most Endangered‘ (7 najbóle wohroženych) swědkow kulturneho herbstwa požadali!“ To pisatej zwjazk Europa Nostra Němska a Spěchowanske towarstwo za Małowjelkowske sotrownje zhromadnje z Ochranowskej wosadu w nowinskej zdźělence składnostnje dźensnišeho spožčenja wuznamjenjenja.
Dalša premjera po „wuspěšnej hrě“
Lědma je lětuša hornjoserbska inscenacija Němsko-Serbskeho ludoweho dźiwadła „Hrěšna wjes abo Zabyty čert“ wothrata, steji z delnjoserbskej hru „Piwo“ hižo přichodna produkcija takrjec před durjemi. Jutře, pjatk ma so premjera w Hochozy wotměć.
Budyšin (SN/bn). Dohromady su na šěsć předstajenjach komedije Jana Drdy na hłownym jewišću NSLDź w Budyšinje něhdźe 1 050 wopytowarjow zličili. To je porno lońšej inscenaciji „Šěrcec Hanka“ nimale 600 přihladowarjow mjenje. Přiwšěm ze stron dźiwadła rěka, zo maja hru, kotruž bě hóstna režiserka Rosemarie Vogtenhuber z cyłym serbskim hrajerskim ansamblom NSLDź a hóstnej hrajerku Helenu Bětnarjec zwoprawdźiła, za „wuspěšnu, wosebje hladajo na wulku syłu paralelnje so wotměwacych serbskich zarjadowanjow“. Nazymu chcedźa kruch znowa na hłownym jewišću předstajić, potom w němskej rěči z trochu změnjenej wobsadku.
Stajne blido serbskeho filma
Syły wopytowarjow k jutram w Serbskim muzeju
Hižo w dojutrownym času wopokaza so Serbski muzej w Budyšinje ze swojej wosebitej wustajeńcu „Jutry w Serbach“ a z wospjetnymi poskitkami dźěłarničkow k nawuknjenju wšelakich technikow debjenja jutrownych jejkow jako woprawdźity magnet. Na nich wobdźěli so pod nawodom nazhonitych ludowych wuměłcow něhdźe 230 zajimowanych z blišeje wokoliny, ale tež z druhich kónčin, předewšěm ze Sakskeje.
Poskitk wobšěrneho pedagogiskeho programa a projektow wužiwachu zwjetša šulske rjadownje Budyskeho wokrjesa kaž tež dźěćace skupiny ze Zhorjelca, Kamjenicy a Drježdźan. Wot ćicheho pjatka do jutrowneje póndźele předstajichu ludowi wuměłcy z Hornjeje, srjedźneje a Delnjeje Łužicy, kaž je tole w Serbskim muzeju hižo wjacore lětdźesatki z dobrej tradiciju, debjenje jutrownych jejkow w tradicionelnych technikach. Hosćo muzeja, domoródni kaž tež ludźo z najwšelakorišich krajow swěta poskitk přewšo derje přiwzachu a sebi rjany suweněr z Łužicy sobu wzachu.
Statna opereta Drježdźany pokaza „zabytu“ twórbu
Drježdźany (SN). Jako „prěnje němske jewišćo scyła“ předstaji Statna opereta Drježdźany 22. apryla z „Pólskim kwasom“ takrjec zabytu twórbu Josepha Beera. Libreto spisałoj běštaj Fritz Löhner-Beda a Alfred Grünwald. Prapremjerje w lěće 1937 dotal dalše předstajenja njeslědowachu – nacionalsocialisća běchu kruch židowskeho komponista zakazali, na čož so tež po kóncu diktatury wjace do hrajnych planow njewróći.
Fotografije w comicowym kontrasće
Budyšin (SN). Wustajeńcu dosć njewšědneho razu pokazaja hišće hač do 2. meje w Budyskim Kamjentnym domje. Pod hesłom „Tellerrand I“ tworja symetrisce skomponowane fotografije Elsy Hennig jasny kontrast k wot Nazanin Zandi kuratěrowanej přehladce rysowankow, wotbłyšćowace realne dožiwjenja cyłkownje 65 w Drježdźanach bydlacych žonow najwšelakorišeho pochada. Mólby běchu dohromady 26 ilustratorkow na zakładźe dźěłarničkowych rozmołwow zdźěłali.
Wosebita wustajeńca z twórbami 63 wuměłcow
Serbja Wulki pjatk w čěskim Jiřetinje pućowali
Jiřetín pod Jedlovou (MH/SN). Lětsa hižo 15. raz wotmě so minjeny Wulki pjatk „Pućowanje z poeziju na Křižowu Horu“ w Jiřetínje pod Jedlovou. Po zwučenym wašnju recitowachu při kóždej jednotliwej z dohromady 14 stacijow tamnišeho křižoweho puća hodźacu so baseń z cyklusa Milana Hrabala „Cestou bolesti a víry – Po puću bolosće a wěry“, kotryž bě Varnsdorfski poet za tele pućowanje stworił a kotryž je delnjoserbske Spěchowanske towarstwo za serbsku rěč w cyrkwi loni bibliofilnje w šěsć rěčach znowa wudało (SN rozprawjachu).
Serbski awdioguide prezentował
Ćichi pjatk dostojnje wopominali
Smochćicy (CRM/SN). Hižo mnohe lěta poskićuje Smochčanske kubłanišćo swjateho Bena na Ćichim pjatku wječor koncert z pasionskej hudźbu. Tež lětsa posrědkowachu orchestrownicy Serbskeho ludoweho ansambla, kotřiž su zeskupjeni do kwarteta Chordophone, dostojne duchowne a hudźbne dožiwjenje. Na programje steješe tónraz „Stabat mater“ italskeho mištra baroka Antonia Vivaldija (1678–1741). K tomu poskićichu hudźbnicy jako kontrast sadźbje „Smyčkowy kwartet čo. 8 w c-moll“ sławneho ruskeho komponista klasiskeje moderny Dimitrija Šostakowiča (1906–1975), zwjazujo tak ćerpjenje Jězusa Chrystusa z našej dobu. Přetož mjezynarodnje nimoměry připóznaty sowjetski wuměłc – wón dósta nimo mnohich wulkich mytow tohorunja wot „Academia de Santa Cecilia“ w Romje počesćenje – wěnowaše tutu swoju w lěće 1960 nastatu twórbu woporam fašizma a wójny. Wosebje wójny a ćerpjenja so tu doraznje tematizuja a zdobom so motiw wuchodneje ortodoksneje cyrkwinskeje hudźby zapřija.
