Čitajće w nowym rozhledźe (29.12.23)
Stare lěto mamy hižo nimale za sobu. Da směje so nowe lěto na nas a kiwa z januarskim wudaćom kulturneho časopisa Rozhlada.
Připowědźi so z pisanym acrylowym wobrazom Helly Stoleccyc. Předsłowa jima so Anna-Rosina Wjeselina, kotraž wěnuje tute swojej dźowce Jasni-Róži. Jara jimace wopisa skutkowanje maćeršćiny na dźěćo a praša so, što stawa so poprawom z rěčnym stawom dźěsća, hdyž rozeznawatej so maćeršćina dźěsća a prěnja rěč maćerje.
Přizamknje so dalši přinošk zaběracy so z rěču Nicole Dołowy-Rubińskeje wo zachowanju a rewitalizaciji mjeńšinoweje rěče. Čehodla pozhubi so mjeńšinowa rěč a kak hodźi so tomu zadźěwać, rěč samo rewitalizować?
Evelyn Fiebiger přinošuje stawizniski pozadk Šěrachowym „Schul-Knischkam“ a wopisa jeho prócowanja ze směrnicow hornjołužiskeho šulskeho porjada z lěta 1770 knižku w serbskej rěči wudać.
Serija Michaela Meyera wo mjezynarodnych móžnych prjedownikach łapanja kokota we wulkim róžku pokroči.
Jónkrótny wuraz mjezy překročaceje ideje Viadriny
Europska uniwersita Viadrina w Frankobrodźe nad Wódru je kónc nowembra nowy Centrum za pólske a ukrainske studije (Viadrina Center of Polish and Ukrainian Studies, VCPU) swjatočnje wotewrěła. Je to w tutej zestawje w Němskej jónkrótne interdisciplinarne srjedźišćo za slědźenje wo přitomnosći a zańdźenosći Pólskeje kaž tež Ukrainy. Wone wuńdźe z dotalneho Centruma za interdisciplinarne pólske studije.
Z nowym centrumom poskićuje Viadrina studentam přidatnu móžnosć za intensiwnu akademisku zaběru ze stawiznami, kulturu, politiku a towaršnosću Ukrainy kaž tež Pólskeje – w jeju europskich poćahach a w jeju globalnych zwiskach. Nimo toho chce VCPU nowe slědźerske projekty wuwiwać, wotpowědne wučbne poskitki stworić a derje přistupne móžnosće za transfer wědy za zjawnosć poskićeć. Za to chcedźa zamołwići wusko z podobnje wusměrjenymi wědomostnymi institucijemi w Europje a po cyłym swěće, wosebje pak z partnerami w Ukrainje a Pólskej hromadźe dźěłać.
Nowy nakład knihi předleži
Arnošt Krygar
Hodowne wiki „wot žonow za žony“
Kulow (SN/MG). Zašły pjatk bě tak daloko: Prěni raz přeprosychu młode serbske žony na kulturne hodowne wiki do Jakubetzoweho wustawa do Kulowa. Zarjadowanje steješe pod hesłom „wot žonow za žony“. Na iniciatiwu serbsko-žónskeho Spoken Word kolektiwa „Lost Poetas“, kotryž je hižo dlěje za swoje teksty z kritiskim zhladowanjom na serbski lud a swoje žiwjenje jako žony w změnjacym swěće znaty, běchu so hnydom wjacore iniciatiwy a cyłki žonow na zarjadowanju wobdźělili.
Rumpozid
Hodowna kriminalka Serbskich Nowin 2023, napisał Měrćin Wjenk
Zbytki wosoby lěpja na fasadźe domskeho. A wšudźom telko kreje. Komisarej Šmitej so tak prawje wěrić njecha, kelko kreje tajki čłowjek w sebi ma. Wón steji do myslow zanurjeny wosrjedź hasy a přihladuje, kak mustwo patologow a kriminalnych technikarkow w sćinje sylnych lampow čwaki mjasa z pincetami z murje drapa. W ramiku rozbiteho wokna jewi so dalša kolegina. „Smy ju namakali“, wona wótře woła a dźerži přewidnu plastowu titu z čłowječej hłowu dowysoka. Wobličo je lědma spóznajomne, na hłowje wisa zesmudźena čerwjena měca, kumštna broda je rozběžała a so do kože paliła.
Statne dźiwadło Choćebuz pokaza dźensa, pjatk, kaž tež ...
Chór Budyšin swjeći 60. róčnicu
Budyšin (bwi/SN). Chór Budyšin je swoju lětušu hłownu zhromadźiznu minjenu póndźelu w Röhrscheidtowej bašće Serbskeho ludoweho ansambla wotměł. Na njej rozprawješe předsydstwo chóra wo lětušej dźěławosći a zhromadnje su spěwarki a spěwarjo za klětu nowy plan wobzamknyli. Minjene lěto měješe chór tójšto wjerškow. Nimo proboweho lěhwa w Ochranowje, swójskich koncertow w Malešecach, Jelenjej Górje, na Čornoboze abo w Drježdźanach, běše to lětsa wosebje sobuskutkowanje při inscenaciji „Wójna a ...“ ansambla. Z tutym je chór dohromady štyri razy w Budyšinje a Choćebuzu wustupił.
Lěto 2024 budźe wurjadne za chór, dokelž woswjeći 60. róčnicu swojeho załoženja. Za jubilej je sej chór nimo narodninskeho swjedźenja tež wosebity nahrawanski projekt předewzał.
Tuchwilu ma chór 31 spěwacych čłonow a dźesać spěchowacych. Wosebje dźakuje so chór wšitkim podpěraćelam a spěchowarjam chóra, kotřiž wobstajnu dźěławosć zmóžnjeja. Hłownje su to Serbski ludowy ansambl, kotryž probowe móžnosće k dispoziciji staji, a Załožba za serbski lud, kotraž financowanje aktiwitow podpěruje.
Adwentnička
Kónčk swěčki
Zapaliła sy
Wóń marcipana
Himpaše do
A z kuchnje
Kudźerje swjateje
Kadźachu
Nowu dowěru
Benedikt Dyrlich
ze „Stysk wyska“, LND 2006
Boža nóc
Nětk swjatočnje so zaso ćiše bliži
nóc boža w rjanym hwězdnym wodźěwje,
kiž k drěmacej so zemi z njebja niži
tak połna Knjezoweje miłosće;
so njeličomnje wjele swěcow swěći,
błyšć jasny pjelni tež najchudši dom
a hodownički wupyšeny štom
dźens wobwyskuja miliony dźěći.
A spěwy hodowne nam derje znate
nětk klinča luboznje nam do dušow;
ach, něhdy buchu spěwane a hrate
tež wot nas za čas młodych zbóžnych dnjow.
A drohe wosoby ze zańdźenosće,
na kotrychž rowje lětnje róže ktu,
nas z miłym směwkom z jědle strowjeju
a dźěla z nami hodow wjesołosće.
Ow njestej zdala, w horju rozrudźeny,
bu wzate tež najrjeńše zbože ći!
Hlej, hdyž je Zbóžnik nam dźens narodźeny,
da njejsmy ženje chudźi, zrudźeni!
Z nim wobradźi Bóh za žiwjenske chody
najkrasniše nam swětło za duše,
kiž hrěje nas, tež ženje njehasnje
a swěći horje nam na wěčne hody!
Korla Awgust Fiedler
wujimk ze Serbskeje poezije 44, LND 1999
