Porjedźenka
Wuspěšna prapremjera wurjadneho přećela Serbow
Budyšin (SN/bn). Wupředata žurla Němsko-Serbskeho ludoweho dźiwadła bě idealna kulisa lětušeho sinfoniskeho koncerta Serbskeho ludoweho ansambla wčera w Budyšinje. Ramik programa tworještej twórbje komponista Ludwiga van Beethovena składnostnje jeho 250. narodnin. Z uwertiru jewišćoweje hudźby „Egmont op. 84“ kaž tež z dospołnje zahratej 2. sinfoniju D-dur op. 36 so z hóstnymi instrumentalistami ze Zieloneje Góry zesylnjenemu orchestrej pod nawodom intendantki SLA Judith Kubicec poradźi, publikum zahorić a wichorojty aplaws žnjeć.
Mueller-Stahlw Kamjencu
Najprjedy bjesada město čitanja
Praha (mhr/K/SN). Serbski seminar w Praze móžeše njedawno jako hosća serbskeho basnika a nowinarja Benedikta Dyrlicha witać. Wuměłc, čěskemu publikumej mjez druhim ze Swjedźenjow serbskeje poezije we Varnsdorfje znaty, předstaji tam z posrědkowanjom basnika a přełožowarja Milana Hrabala swoje dwuzwjazkowe memoary. Z prěnjotneho zaměra, přewodźeć z čitanjom z knihow k někotrym prašenjam, wukuli wšak so najprjedy nimoměry zajimawa, nimale dwě hodźinje trajaca bjesada. W njej wotmołwješe Dyrlich na kopicu prašenjow, tež tajkich, wobsah memoarow njenastupacych. Na přikład hósć na prašenje předsydy Towarstwa přećelow Serbow Lukáša Novosada, hač njenastaja so wón na dalši dźěl, w kotrymž by nadrobnišo rozjimował łužiskoserbsko-čěske poćahi, wotmołwi: „Tale tema zasłuža sej dokładniše wobdźěłanje historikarjow a pomjatnikow hač nahlad jednoho čłowjeka.“ Zajimawe tež bě, kak rysowaše Dyrlich situaciju serbskich spisowaćelow za čas NDR – kiž tworjachu w napřećiwku mjez wěstymi lěpšinami a runočasnym přesćěhanjom přez tajnu policiju.
„Dołhož fenki běža“, so tež žiwjenje bjezstarostnje wjerći. ...
Dyrlich ze swojich dopomnjenkow čitał
Drježdźany (cry/SN). Dom Ericha Kästnera w Drježdźanach je woblubowane zetkanišćo poetow, chronistow a romany pisacych, započatkarjow kaž etablěrowanych spisowaćelow. Jako je tam Benedikt Dyrlich minjeny pjatk němskorěčnu wersiju swojeho druheho zwjazka „Doma we wućekach/Leben im Zwiespalt“ předstajił, njeje ani jenički stólc njewobsadźeny wostał.
Koncentraciske lěhwo Auschwitz wuswobodźene
27. januara 1945 wuswobodźichu sowjetscy wojacy 1. ukrainskeje fronty najwjetše němske zaničowanske lěhwo Auschwitz, kotrež dachu fašisća wot nalěća 1940 pola pólskeho města Oświęcim natwarić. Tam nadeńdźechu wuswobodźerjo hišće 9 000 wot esesowcow zawostajenych wosłabjenych jatych. Wjetšinu z nich pak běchu do toho na zapad ćěrili. Němske lěhwo Auschwitz wobsteješe z třoch kacetow. W Auschwitzu I dyrbješe w 20 blokach stajnje nimale 20 000 jatych pod nječłowjeskimi wobstejnosćemi tradać. W bloku 20 morichu jatych z chemiskimi injekcijemi, w dalšim přewjedowachu lěkarjo kaceta złóstniske medicinske eksperimenty ze smjertnym wuskutkom. Wot nazymy 1941 su tam dźesaćitysacy sowjetskich wójnskich jatych z cyanowodźikom (Blausäure) zamordowali.
Fotografka Evelyn Richter wobrazy prosće činiła
Drježdźany (cry/SN). Składnostnje 90tych narodnin w Budyšinje rodźeneje Evelyn Richter wěnuje Drježdźanski Albertinum hromadźe z tamnišim Kabinetom kopororytwow a wuměłskim fondsom Statnych wuměłstwowych zběrkow Drježdźany jednej z najwuznamnišich němskich fotografkow wosebitu wustajeńcu. Wčera su ju wotewrěli.
Evelyn Richter je hižo „wuchod“ fotografowała, jako njeje jón hišće nichtó tak mjenował. Mjeztym je moderne wobrazowe dopomnjenki na wuchodne krajiny pokazować, wona pak je to přeco hižo činiła. A to z drohej fotowej papjeru, starostliwje tworjenymi wotćahami a hódnotnym ramikowanjom, w kotrymž so wobraz w połnej wulkosći jewi, bjeztoho zo je kroma wobtřihana. Jeje fotografije pokazuja suwerenitu kmaneje wosoby. Wona njeinscenuje, ale komponuje. A wona móže čakać, hdyž dyrbi być, samo dny dołho. Za jeje skutkowanjom tči wulka lubosć k wobrazej, k wosobam a wěcam.
Moderna kontra tradiciji
Bjedrich Batš
24. januara 1820 narodźi so wučer a misionar Bjedrich Batš korčmarjej w błótowskim Tšupcu. Wón studowaše na wučerstwo a skutkowaše jako tajki w Berlinje, hdźež jeho młoda mandźelska a mały synk nahle zemrěštaj. Po tajkim struchłym dóńće so Batš rozsudźi we wukraju misionować, mějo so po přikładźe bratra Hendricha. Tón bě tohorunja najprjedy wučerił, doniž njepósła cyrkej jeho po swójskej próstwje jako misionara do Indiskeje. Tam je w nadawku cyrkwje hač do lěta 1872 spomóžnje dźěłał. Po nawróće wučerješe hač do smjerće 1898 w Choćebuzu.
Bjedrich Batš poda so tohorunja jako misionar 1846 z płachtakom do indiskeho wulkoměsta Kalkutta. 38 lět bě tam na wsach mjez ludom Kolsow žiwy. 1884 nawróći so do Wjelikeho Wósenka (Groß Oßnig) pola Choćebuza. Do Misionskich powěsćow je wobšěrnje wo swojich dožiwjenjach a jězbach po Indiskej a wo žiwjenju w Kalkuće dopisował. Jako rukopis zawostaji wón jara wobšěrnu rozprawu wo swojim misionarstwje, wo pućowanjach a wo žiwjenju domoródnych ludźi. Na wopyće we wsy blisko Hamburga wón 1. januara 1907 zemrě. Manfred Laduš
