Dostojnosć a respekt wažnej
Pod hesłom „Dimensije kulturneje wěstoty w etniskich a rěčnych mjeńšinach“ su dźens dopołdnja mjezynarodnu wědomostnu konferencu Serbskeho instituta na žurli Budyskeho Serbskeho domu zahajili. Hač do soboty chce sej tam wjace hač 20 wědomostnikow z Chiny, Kanady, Pólskeje, Awstriskeje, Słowakskeje, Boliwiskeje, Francoskeje, Čěskeje a Němskeje swoje nazhonjenja wuměnić.
Budyšin (SN/CoR). Něhdźe 30 přitomnym je statny sektretar Uwe Gaul postrowne słowa ze sakskeho ministerstwa za wědomosć a wuměłstwo na spočatku konferency sposrědkował. Wón njezamjelča tež aktualne ćeže, z kotrymiž maja so w Budyšinje tuchwilu hladajo na rozestajenja mjez prawicarjemi a ćěkancemi bědźić. Wón skedźbni na plan naprawow sakskeho statneho knježerstwa k pozbudźowanju a wožiwjenju wužiwanja serbskeje rěče, z kotrymž ma so tež „začuwanje wěstoty“ serbsce rěčacych zwyšić.
Serbskej filmowej premjerje
Mytowanje w Choćebuskej měšćanskej hali sobotu bě wjeršk wčera zakónčeneho 26. filmoweho festiwala Choćebuz. Štyri „Lubiny“ a dohromady 80 000 eurow su dobyćerjam přepodali. Hłowne myto najlěpšeho hrajneho filma spožčichu Ivanej I. Tverdovskemu za rusko-francosko-němsku produkciju „Zoologiya“.
Připóznata wuměłska wosobina był
Lipsk/Budyšin (SN). W nocy na minjenu sobotu je w Lipsku dźiwadźelnik Beno Šram zemrěł. 92lětny bě wusko ze stawiznami serbskeho dźiwadła splećeny. 1924 w Kamjenej pola Radworja rodźeny započa po Druhej swětowej wójnje jako lajski dźiwadźelnik skutkować, pozdźišo hraješe w lěće 1948 załoženym Serbskim ludowym dźiwadle a studowaše na Lipšćanskej dźiwadłowej wysokej šuli. 1952 zapoda wón z komilitonomaj koncepciju zjednoćenja Budyskeho měšćanskeho dźiwadła ze Serbskim ludowym dźiwadłom. Wona wopřiješe tež studijo za wukubłanje serbskich dźiwadźelnikow. Pře- ćelow w Serbach sej z namjetom sčinił njeje, kaž sam praješe. Po studiju přińdźe do Budyšina, bórze běchu druhe jewišća, kaž Berlin, Lipsk a Gera jeho doma.
Poradźena sedma delnjołužiska literarna kermuša
Na 22. literarnu kermušu bě Ludowe nakładnistwo Domowina wčera popołdnju do Drjenowskeho hosćenca „Hóntwjerski dwór“ jako wjeršk lětušeje čitanskeje turneje přeprosyło. Bě to sedmy raz, zo wotmě so zarjadowanje w Delnjej Łužicy.
Drjenow (HLo/SN). Nic jenož z Delnjeje a Hornjeje Łužicy, ale tež z Berlina, Złeho Komorowa a samo z Finskeje su lubowarjo serbskeje literatury wčera do Drjenowa přišli. Dohromady bě tam něhdźe 60 ludźi wšeje staroby. Najmłódši wopytowar bě třilětne dźěćo.
Krasne popołdnjo dožiwili
Bukecy (SN/at). Bukečanska wjesna hospoda wabi Serbow z narańšich wsow Budyskeho wokrjesa přez lětdźesatki na nazymske koncerty. Tomu bě tež wčera tak. Mnozy su přichwatali, zo bychu Serbski wjesny ansambl Wudwor a Přezpólnych widźeli a słyšeli. Znowa su krasne popołdnjo dožiwili. Škoda, zo sedźachu jenož přewažnje starše lětniki za blidami.
Łužiske fotografije Geralda Großy předstajene
Nowa kniha Geralda Großy z fotografijemi wo Łužicy steješe w srjedźišću čitanja wčera wječor w Budyskej Smolerjec kniharni. Wudał bě ju jeho kolega Jürgen Maćij.
Budyšin (CS/SN). Tři lěta Jürgen Maćij trjebaše, prjedy hač je z wulkeje ličby negatiwow najbóle wuprajace čorno-běłe fotografije wuzwolił. To bě za Geralda Großu zdźěla překwapjace, nimo toho njezwučene režiju wuběra wobrazow ze swójskeje ruki dać.
Dźěło Jürgena Maćija pak hodźi so jara radźene mjenować. Po wobhladanju wobrazow bě wón najprjedy 600 wubrał, doniž njezwosta jich skónčnje sto, kotrež su nětko do knihi zapřijate. Fotografije rysuja žiwjenski puć lěta 1942 rodźeneho fotografa, kiž pochadźa z Kumwałdskeje dynastije tkalcow. Nan bě lěto po narodźe Geralda we wójnje padnył.
Festiwal z tójšto filmami wo Serbach
Choćebuz (HA/SN). Hižo prěnje tři dny je 26. mjezynarodny festiwal wuchodoeuropskeho filma w Choćebuzu, na kotrymž pokazuja hač do njedźele 200 přinoškow z 45 krajow, wjele wopytowarjow přiwabił. To płaći tež za tón w rjedźe „Heimat/Domizna“, w kotrymž předstaja dohromady 14 filmow, hłownje ze serbskej tematiku. Tuchwilu steja serbska rěč kaž tež zašłosć a přitomnosć w srjedźišću přinoškow. Takle bě to tež srjedu a štwórtk, jako sej něhdźe 150 wopytowarjow tajke wo stawiznach a aktualnym połoženju Serbow wobhlada. Widźeć běchu tež filmy wo serbskej folklornej skupinje Sprjewjan, wo zwiskach mjez Serbami a Słowakami na kulturnym polu a wo Frycu Rochu. Wosebje wjele zajima a kedźbnosće stej produkciji ze Šwicarskeje a Norwegskeje zbudźiłoj. W filmje „Echo“ rysujetej młodej režiserce aktualne połoženje reteromanšćiny w Šwicarskej. W dalšim „Der Mann, der 75 Sprachen sprach“ předstajeja dokumentarisce a z pomocu animacijow žiwjenje a skutkowanje Jura Surowina, kiž je tohorunja delnjoserbsce rěčał. W diskusiji namjetowachu, tónle pask po wšej Łužicy pokazać, wosebje w šulach.
Wo knihach a kniharni (11.11.16)
20. mjezynarodne knižne wiki w Krakowje su hižo zaso zašłe. Z wulkej ličbu eksponatow je so Ludowe nakładnistwo Domowina druhi raz na nich wobdźěliło. Mjez cyłkownje 700 wustajerjemi z 25 krajow prezentowachmy na našim stejnišću najnowši a zajimawy poskitk. Wjac hač 68 000 wopytowarjow su organizatorojo na wšitkich štyrjoch dnjach wikow zličili.
W srjedźišću wustajenišća LND steješe kniha Herberta Nowaka „Pisaŕ běch wót młodych lět“ a cejdejka z originalnymi přinoškami. Dale je kniha prof. Dietricha Šołty „Jurij Brězan, Leben und Werk“ mjez pólskimi zajimcami wulku chwalbu žnjała. Biblioteka Śląska z Katowic kaž tež priwatnicy sej knize kupichu.
Tón abo tamny bě nas hižo loni na wikach wopytał a chcyše nětko dalše knihi. Tak bě zajim za Spisy Mata Kosyka kaž tež za Serbski kulturny leksikon dale wulki. Při tym dyrbi so wobkedźbować, zo su knihi za pólskich kupcow poměrnje drohe. Najebać to su sej mnozy předewšěm wučbnicy a słowniki za nawuknjenje delnjoserbšćiny kupili. Hudźbne zynkonošaki, hač hodowne abo chórowe spěwanje, běchu tohorunja požadane.
Wo swěće słowow a znamjenjow
Wustajeńca „Rěč“ w Drježdźanskim hygienowym muzeju tež Serbow zapřijima
Tež hdyž njehodźi so jenož mjez Serbami z Delnjeje a Hornjeje Łužicy wo tym diskutować, hač je rěč najwažniši kriterij serbskeje identity – zo je naša rěč wohrožena, w tym su sej zawěsće wšitcy přezjedni. Tak steji serbšćina – w modusu hrožaceje njeeksistency – přiwšěm w srjedźišću wšoserbskeho narodneho naratiwa jako žro kolektiwneje předstawy wo sebje samych.
Wo rěčnych domiznach
„Měr je jeno přestawka mjez wójnomaj“
Mysle wo Europje při čitanju najnowšeho romana „Narodna dróha“ (w originalu „Narodní třída“) Jaroslava Rudiša
Na spočatku teksta njech steji citat awtora z dosłowa němskeho wudaća z lěta 2015: „Chcych napisać knihu wo nas Čechach, kotřiž smy mjez sobu žiwi a mamy wulki strach před cuzym a před cuzymi. Je něhdźe sto lět trało, prjedy hač dóńdźechmy tam, hdźež dźensa stejimy. Wot Rakusko-Wuherskeje běchmy so 1918 dźělili, 1938 přińdźechu nacije, kotřiž su Židow skóncowali. Tych mnohich Němcow, kotřiž w Čěskosłowakskej bydlachu, su po skónčenju wójny wuhnali. Krótko po přewróće smy so ze Słowakami rozžohnowali. Chcych napisać knihu wo absurdnej samoće, w kotrejž smy dźensa žiwi – wosrjedź Europy.“
