Samo kuzłar na zabawu přijěł
Hižo wot lěta 2005 zetkawaja so w Smjerdźečanskim kulturnym domje dźeń do róžoweje póndźele dźěći k póstniskej zabawje. Lětuša minjenu njedźelu bě mały jubilej, wšako su tam dźěći-nory pjatnaty raz zhromadnje ze staršimi, z wowkami a dźědami póstnicy swjećili. Ideju zrodźili běchu žony Smjerdźečanskeho póstniskeho kluba. Simona Šěnowa, hłowna zamołwita, bě wjesoła, zo je něhdźe 80 dźěći ze swojimi staršimi přeprošenje sćěhowało. Tak bě kulturny dom tak połny kaž lědma hdy, a runje tak lóštna bě nalada. Małe nory běchu w najrjeńšich kostimach a njeběchu jeno ze Smjerdźaceje, ale tež z wokolnych wsow. Zabawu přisporjała je rjana hudźba, wo kotruž staraše so Achim Cyž. Dźěći njedachu so dołho do rejki prosyć.
Štyrilětna Alba a jeje dwě lěće młódša sotra Lia Nawkec běštej z maćerju a nanom z Jawory přijěłoj. Mjeztym zo nan z nimaj serbsce rěčeše, běchu druzy zadźiwani a połni připóznaća, zo stej so wonej z maćerju, kotraž je z Mexika, runje tak derje španisce dorozumiłoj.
Wot dypka k dypkej
Kotreho pisaneho insekta drje budźemy w našich
zahrodkach bórze zaso
wuhladać směć?
Zwjazaj ličby
a po tym
rysowanku
wumoluj!
W pisanych kostimach
Mjez norami w Kulowskimaj póstniskimaj ćahomaj minjenu sobotu a róžowu póndźelu bě tež zaso tójšto dźěći. W pisanych kostimach rejwachu wone po hasach, přiwołachu přihladowarjam wótře „helaw“ a rozdźělachu słódkosće. Tule někotre zaćišće z Kulowa.
W přezjednosći z přirodu dźěłać
Ê Přichod wotwisuje wot toho, što dźensa kak činiš! (Mahatma Gandhi)
Ë Ratarjow bě hižo w srjedźowěku a změjemy jich tež w přichodźe. Přiwšěm su so narok, dźěłowe wuměnjenja a swójske rozwiwanje změnili. Wobłuk nadawkow je nětko wobšěrniši a zapřijima wobstejnosće, mjez druhim škit wobswěta. Moje powołanje zaruča čłowjekej žiwjenski zakład – zežiwidła, kotrež njemóža mašiny zhotowić. Ćim wažnišo je, to škitać a wobchować. Tohodla mam přezjednosć mjez ratarstwom a přirodu za wažnu. W zjawnosći wšak knježi často měnjenje, zo je powołanje ratarja domena muži. Tomu pak znapřećiwju. Prjedy su mnohe žony w tym wobłuku dźěłali a jednoriše nadawki wukonjeli. Někotre z nich pak su zdobom z wulkimi mašinami dźěłali. Bjezdwěla pak móža tež dźensa žony z wulkimi připrawami wobchadźeć. Ratarić njewoznamjenja cyły dźeń na traktoru sedźeć, ale ratarjo maja mnohostronske nadawki zmištrować.
Stajnje z połnej paru žiwa
Ê Na kóncu je wšitko w porjadku, a njeje-li hišće w porjadku, njeje tež žanoho kónca. Žiwjenje je wulkotne a wulki dar, za kotryž měli kóždy dźeń dźakowni być. Hdys a hdys pak so mjeńše abo wjetše wušparanja zašmjataja, kotrychž dla móžeš druhdy zadwělować. Tak trjebaš krutu dowěru a zmužitosć do swojich zamóžnosćow. Sym přeswědčena, zo so potom wšitko na dobro wuwiwa.
Ë Konkretne dožiwjenja žane nimam. Powołanje busoweje šoferki móžeš jenož wukonjeć, jeli sy z cyłej wutrobu při wěcy. To stajnje zaso pytnu, hdyž jězby zmištruju. Hosćo to tohorunja pytnu a jeli so wutrobnje dźakuja, so z tobu wjesela abo so samo hnydom za přichodnu jězbu zapisaja, potom je mi to wobkrućenje a zdobom pohon do dalšeho dźěła. Tak tež w priwatnym žiwjenju postupuju. Swoje nadawki stajnje z cyłej wutrobu spjelnjam. K tomu słušeja tohorunja nadawki, kotrež wulke wjeselo njewobradźeja. Tak abo znak pak maja wone činjene być, a to z połnej paru.
Za demokratiske zhromadne žiwjenje
Ê Sprawnosć, wšako ma so wšitkim ludźom derje hić.
Ë Po měrliwej rewoluciji je so nam wotewrěła šansa, swobodnje myslić a rjec, što štó mysli. Nětko so boju, zo so to zaso wobmjezuje. W powołanskim žiwjenju mje wozboža, hdyž su ludźo na swój dom hordźi. Hladajo na swoje skutkowanje w towarstwje, z kotrymž so za chude dźěći w Keniji angažuju, chcu dale wuspěchi žnjeć. Maja-li ludźo w afriskim kraju dobre dźěło, móža woni swoje swójby zastarać a maja zdobom přichod w swojej domiznje.
Ì Chcu so w towaršnostnym žiwjenju angažować, zo so wšěm derje dźe. Zachować chcu sej swobodu myslenja a jednanja. Runje tak sej přeju, zo móžemy wšitcy dale zhromadnje w pisanym, demokratiskim kraju žiwi być.
Woměrje so jej wjele radźi
Ê Žiwjenske hesło poprawom žane nimam. Kóždy dźeń dźě je hinaši a ma stajnje hinaše wužadanja, kotrež móžu derje abo mjenje derje zmištrować.
Ë Sym nawuknyła, zo měr a łahodnosć w žiwjenju něštožkuli zjednorjatej.
Ì Wězo přeju sej strowotu za cyłu swójbu a za sebje, zo móhła hišće wjele lět w Rownjanskim towarstwje Njepilic dwór sobu skutkować. Chcu pomhać našu Slepjansku serbšćinu zachować, tak zo móhli ju dale nałožować a spěwać.
Ze swójbu cyle po Witaj žiwa
Ê Dyrbimy sami změna być, kotruž chcemy w swěće widźeć (Mahatma Gandhi). Swojim dźěćom chcu pokazać, zo móže kóždy jednotliwc z nas něšto pohibować. Stajnje so wudani za wěcku wojować, za kotruž so z cyłej wutrobu horimy a za kotruž čujemy so zamołwići.
Přeswědčena, zo stej pohib a změna motor žiwjenja
Ê Konkretne žiwjenske hesło poprawom žane nimam, ale kóždy dźeń sej praju: „Wšitko ma swój zmysł. Přiwozmi to, štož přińdźe.“
Ë Nazhonich a sym hłubokeho přeswědčenja, zo ničo w žiwjenju njewostanje, kaž je. Pohib a změna stej motor žiwjenja. Jeli stejo wostanješ a so změnow bojiš, sy zhubjeny.
Z 18 lětami mějach dospołnje hotowu předstawu, kajke ma moje žiwjenje raz wupadać. Poprawom wšak chcych medicinu studować, štož pak mi w NDRskim času njepřizwolichu. Dźěłach tuž w Budyskim Němsko-Serbskim ludowym dźiwadle jako sufleza a dóstach tak přistup k dźiwadźelenju. Skónčnje je potajkim tola wšitko cyle hinak přišło, hač bě planowane. Z ćežkimi situacijemi a nazhonjenjemi sym absolutnje rostła. Wone dachu mi dowěru do sebje sameje. Z pozdatnje negatiwnych dožiwjenjow je so nimale stajnje něšto pozitiwne zrodźiło. Moja najwjetša zepěra je mój mandźelski, kiž mi cyłe lěta rjap skruća a mi swobodu dari, zo móžu swoje powołanje wukonjeć. Z wulkim lóštom wón doma wšitko rjaduje. Jeho optimizm je złotahódny. Lóšt nad žiwjenjom a kusk wězo tež lóšt, so z druhimi měrić, mje wobstajnje pohonja.
„Štož mje njezniči, mje skrući“
Ê Zbožowny tón, njemjerzacy so wěcow dla, kotrež njehodźa so změnić. (To je mi hižo wjele čuwow zalutowało.)
Ë Mój start do samostatneho předewzaćelstwa njebě runjewon róžojty. W lěće 2003 přewzach Serbsku kofejownju w Budyskim Serbskim domje, do kotrejež sym tójšto inwestowała. Wobrot pak njebě tajki, zo bych kóšty wurunała. Wosebje a-la-cart-hosćo na wječorach pobrachowachu. Njeličach z tym, zo wokoło Serbskeho domu po wječorach žane žiwjenje njeje, ćim bóle w starym měsće. To je mi někotre bjezsparne nocy wobradźiło. Běch tuž nuzowana za druhimi pućemi zwyšenja wobrota pytać a natwarich sej syć cateringa. Přiwšěm wobrot za personalne kóšty a podruž njedosahaše. Tak kofejownju zawrěch, ale bě mi žel derje fungowacu cateringowu syć spušćić. Mějach poskitk, Radworsku „Meju“ za poměrnje moderatnu podruž přewzać. Cateringowu syć móžach tak dale posłužować a tež „Meju“ ze žiwjenjom pjelnić.
