Socialne syće naše žiwjenje dale a bóle postajeja. Za mnohich su wone dźěl wšědneho dnja, kotryž nichtó parować nochce. Ale w digitalnych rumach,
kaž to socialne syće su, hrozy tež strach tak mjenowaneho cybermobbinga. Što to je a kak so zadźeržu, hdyž sym sam/a potrjecheny/potrjechena – najwažniše informacije smy tule hromadu znosyli. Maximilian Gruber
Póndźelu před tydźenjom podachmy so my šulerjo 10. lětnika z busom z Radworja do Markgrafenheide njedaloko Rostocka. Po wosom hodźin trajacej jězbje docpěchmy skónčnje cil a móžachmy popołdnju trochu wotpočnyć a sej wokolinu wobhladać.
Někotři z nas wužichu składnosć, zo bychu so při přibrjohu wuchodźowali.
Wutoru wobhladachmy sej we Warnemünde přistaw a wobdźělichmy so na kołojězbje z łódźu. Popołdnju dojědźechmy sej do Rostocka. Tam mějachmy chwile nakupować. Byrnjež wjedro póndźelu a wutoru trochu dešćikojte było, njedachmy sej naladu skazyć.
Srjedu wopytachmy „Karls-Erlebnisdorf“. Tam dachmy sej dobru jěsć zesłodźeć a mějachmy nad mnohimi atrakcijemi swoje wjeselo. Wjedro bě so mjeztym jasnje polěpšiło, štož nam dźeń porjeńši. Wječor nańdźechmy sej na přibrjohu našeho dowoloweho parka rjany blečk za wotpočowanje. Krasny bě to napohlad, jako wulka
a bohaće wobswětlena łódź přistaw wopušći.
W Delanach swjeća šulerjo a jich starši, nětčiši a bywši wučerjo, partnerojo, wjesnjenjo a dalši hosćo tele dny abrahaminy swojeje šule.
Podobnje kóždemu ludej mamy tež my Serbja basnje a spěwy, z kotrymiž swoju domiznu wobspěwamy. Najstarši chwalospěw na łužisku domiznu drje je „Idyllium patria“ w Budyšinje rodźeneho uniwersitneho wučenca Caspara Peukera z lěta 1583. A cyle wěsće budu tež přichodne generacije nowe rjane słowa a melodije za domiznu namakać a zanošować.
Mała grjekska kupa Kos je mjez turistami jara woblubowana. Wot Drježdźan, Berlina abo Lipska startuja lětadła wšědnje do směra na Kos, kotraž krótko před Turkowskej leži. Po kilometrach dołhich pobrjohach móža so ludźo derje wočerstwić. Kupa pak tež na dołhe stawizny zhladuje.
Kos bě w antice swójski kupowy stat. Město z mjenom Kos, kotrež je dźensa stolica, bu w lěće 366 do Chrystusa załožene. Z tym zhladuje kupa na dołhe stawizny, kotrež so hač do dźensnišeho w formje starych wurywanišćow a historiskich twarjenjow wotbłyšćuja. W běhu časa so knježerstwa na kupje měnjachu. Jónu bě to Wenecianska jónu Turkowska, prjedy hač słušeše srjedź 20. lětstotka k swobodnej Grjekskej. Něhdźe wot lěta 1970 zbudźa Kos tež zajim dowolnikow. Wot toho časa woni tam zaměrnje, předewšěm w lěću, přichadźeja.
„Nan mediciny“ so na kupje narodźił
Dokelž blisko fjorda přenocowachmy, smy hišće raz składnosć wužili a wudźili. Po tym dojědźechmy sej na wuhladny dypk Stegastin. Po tym běše naš cil Aurlandsfjellet, kotryž leži
1 400 metrow n. hł. m. Tam smy wosrjedź dźiwizny přenocowali.
W Kristiansandźe wustajeja w muzeju pod hołym njebjom stare chěže ze wšěch regionow Norwegskeje. Do někotrych smědźachmy samo zastupić. Krótko po připołdnju wotjědźechmy z přewozom směr Dansku. Wječor pozdźe smy sej do města Heithabu dojěli
a tam přenocowachmy.
Heithabu bě něhdy sydlišćo Wikingow. Tam maja muzej wo nich, kiž smy sej wobhladali. Nawječor nas serbska Łužica zaso witaše.
Bě ćmowy septemberski podwječor. Pola wobswětlowaše nimale połny, čerwjenojće zabarbjeny měsačk. Z polow, hišće ćopłych po miłym włóžnym dnju, započinaše stupać mła. Teptach ze swojim nowym e-kolesom z Dobrošic směr starosławnu stolicu Hornjoserbow, Budyšin. Putniske kemše na česć narodninow maćerje Božeje běchu so před krótkim skónčili a měšćanscy putnicy z Budyskeje wosady so na dompuć podachu.
Najprjedy raz běch jara pozitiwnje zmysleny. Kemše běchu (kaž přeco) jara dostojne. Budyska wosada měješe po dołhim času dosć družkow, zo móžeše samo ze swjatej Marku putnikować. Dokelž pak družki po puću kusk womučnichu, mějach prěni raz w žiwjenju móžnosć, jako „ersatzdružka“ (w rjanej serbšćinje wězo jako „narunanska družka“) skutkować a postawu sobu njesć. Kajke zbožo, kajka česć!
W serbskej literaturje chowaja so mnohe drohoćinki, na kotrež je trjeba znowa skedźbnić, zo njebychu so pozabyli. Wotpowědne impulsy chce awtorka serbskim čitarkam a čitarjam dawać.
„Dźensa so kónči wójna, nóžnje mječow su prózdne“, woła markhrabja a wita třiceći wjerchow na swój hród. Woni su do toho wuradźowali, kak na jeho přeprošenje reagować. Jenož jedyn z nich je před markhrabju warnował – Krabat-Želibor. Wón budźe jenički, kiž přežiwi.
W lěće 1968 stej serbska a němska wersija „Čorneho młyna“ wot Jurja Brězana paralelnje w Ludowym nakładnistwje Domowina a w němskim nakładnistwje Neues Leben wušłoj. Zhromadna kooperacija so tež na wuhotowanje knihi poćahowaše. Wšostronski ilustrator Werner Klemke, kotrehož sej jara česću, je bjezčasne wobrazy w zdźeržliwych barbach stworił, kiž hišće dźensa, po nimale 60 lětach, přeswědčeja.
Před dwěmaj tydźenjomaj su w Pěskecach jubilej 800. róčnicy prěnjeho naspomnjenja wsy woswjećili. Milenka Rječcyna je so ze Sabinu Žurowej, kotraž słuša do kruha přihotowarjow swjedźenja, rozmołwjała.
Kotry woznam ma za Was lětuši swjedźeń k jubilejej prěnjeho naspomnjenja wsy Pěskecy před 800 lětami?
S. Žurowa: Tónle wjesny swjedźeń bě jubileja dla cyle wosebity. A tež městnosć swjedźenišća wosrjedź wsy bě hinaša. Smy dźakowni za zmištrowanje wužadanjow kaž tež za premjerne překwapjenki. Tak smy z wjesnjanami a hosćimi na wurjadne wašnje swjećić móhli. Naši wobydlerjo su dopokazali, zo móžemy so jedyn na druheho spušćeć. Nichtó njeda so dołho prosyć, hdyž dźěło do rukow hlada. Myslu, zo tale dobra zhromadnosć našu wjesku wučinja a to přez wšitke generacije. Naš recept je, zo za jedyn postronk ćehnjemy. Nam je so tójšto radźiło, dokelž běchu wšitcy wobdźěleni a to w přihotach na swjedźeń a tež při swjedźenju samym.
Je so woprawdźe wšitko po přećach Pěskečanow radźiło?