W Předźenaku 15. nowembra 2024 we wotrězku wo staroserbskimaj spěwomaj zdźěli so čitarjej, zo jedna so wo „dalši mytos …, zo stej spěwaj ‚Serbja so do Němcow hotowachu‘ a ‚Naše gólcy z wójny jědu‘ srjedźowěkowskeho pochada …“. Staj to spěwaj „wojakow z 18. abo 19. lětstotka“.

Tole ja cyle hinak widźu. Štóž měni, zo mějachu Serbja, słužacy w němskich uniformach, hdy swobodu, wójnske pěsnje zanjesć z tekstom, w kotrymž Serbja w bitwje Němcow poražeja, tón drje je němske kasarny dotal jenož wotwonka widźał. Zajimowali bychu mje fakty, kiž za tele časowe zarjadowanje pěsnjow rěča.

Kónc lěta 2024 a započatk noweho lěta 2025 njejstej za mnje wosobinsce lochkej byłoj. Mějach mjenujcy ze swojim doktorskim dźěłom jara wjele prócy a wušparanja. Termin wotedaća so dźeń a njesmilnišo bliži – jelizo chcu k doktorskemu pruwowanju a zakitowanju disertacije w předwidźanym terminje nastupić, dyrbju wuslědk swojeje 4lětnjeje prócy nanajpozdźišo srjedź měrca hotowy a wućišćany wotedać. Měrny hodowny čas, silwester a nowe lěto wužiwach tuž k tomu, zo bych poslednje kapitle disertacije na swojim starym ličaku hysterisce wotklepał. Z horcej jehłu šite teksty sym pak jedyn po druhim našej wowce nosył, zo by mi prawopisne zmylki, njelepe stilistiske wobroty a sorabizmy, kotrež su mjeztym moju čěšćinu dospołnje skóncowali, korigować pomhała. Ze sorabizmami nježortuju, woprawdźe je mi wowka hustodosć prajiła, zo mój słowoslěd někak spodźiwnje wupada. Naša wowka bě mjenujcy wučerka čěšćiny a jeje wóčko žane zmylki njepřewidźi.

W serbskej literaturje chowaja so ­mnohe drohoćinki, na kotrež je trjeba znowa skedźbnić, zo njebychu so ­pozabyli. Wotpowědne impulsy chce awtorka serbskim čitarkam a čitarjam z rjadom „Znowa čitała“ dawać.

Na Budyskej šuli běše Jan Wornar w 1960tych lětach mój sportowy wučer. Ale wězo znajach jeho tehdy tež jako dobreho přećela mojeju staršeju, kiž bydleše ze swojej swójbu njedaloko nas w nowotwarje we wuchodnym předměsće, a jako serbskeho awtora z Płomjenja. Jan Wornar by loni 7. decembra swoje 90ćiny woswjećił. Narodźił je so jako syn skałarja w Hórkach a tam je wotrostł. Do šule chodźeše w Chrósćicach, Warnoćicach a Budyšinje. Po maturje studowaše w Lipsku sport a slawistiku. Wot lěta 1958 bě wučer na Serbskej polytechniskej wyšej šuli w Budyšinje a wot 1974 w Róžeńće-Ralbicach, po tym zo bě so do Noweje Wjeski přesydlił. Jan Wornar zemrě po ćežkej chorosći 20. meje 1999 w Drježdźanach a bu w Chrósćicach pochowany.

W słowakskich Košicach pomjatnu taflu za serbskeho wučenca Jana Boka znowa wotkryli

Serbski wučenc w Słowakskej

Jan Bok pochadźeše z delnjołužiskeho městačka Wětošow, hdźež bě so 1569 jako syn překupca narodźił. Po studijach teologije, filozofije a swobodnych wuměłstwow w Frankfurće nad Wódru a we Wittenbergu skutkowaše čas žiwjenja w Hornjej Madźarskej, dźensnišej Słowakskej. Spočatnje bě gymnazialny ­wučer w Prešovje, po tym zastawaše ­wšelake wysoke zastojnstwa w Košicach, mjez druhim jako sudnik a měšćanosta. Wón zemrě 1621 w Uherskim Brodźe, hdźež je tež pochowany.

Ze swojim wobšěrnym skutkowanjom zańdźe Jan Bok do stawiznow jako wu­sahowacy pedagoga, wučenc, basnik, politikar a humanist europskeho formata. Mjezynarodnje znaty je jako Bocatius, štož je łaćonska forma jeho swójbneho mjena, kaž bě za jeho čas mjez wučenymi z wašnjom.

Česćenja Jana Boka

Hač do dźensnišich dnjow Jana Boka česćuja. Tak dopomina na njeho wot lěta 1999 w ródnym Wětošowje mjedźana ­tafla na wonkownej muri Serbsko-němskeje dwójneje cyrkwje.