Serbska rejowanska skupina Smjerdźaca w Chrósćicach swoje 60lětne wobstaće woswjećiła

Hižo 60 lět Serbska rejowanska skupina Smjerdźaca wobsteji. Šěsć lětdźesatkow potajkim so rejowarjo a rejowarki mjeztym wjacorych generacijow kóždu sobotu w kulturnym domje „Lipa“ w Smjerdźacej zetkawaja a pilnje trenuja. A runje telko lět wobkružeja swět, zo njebychu jenož w domiznje přihladowarjam zarejowali, ale tež w dalokim swěće přihladowarjam wóčka zakuzłali. Hač do Chiny, Indiskeje, USA, Portugalskeje a do wjele dalšich krajow běchu sej dojěli abo dolećeli, žadyn puć jim předaloki njebě. Nic jenož na wu­stupach, ale tež na kóždym treningu skupina přeco z wjace hač 100 procentami rejuje. Tutu energiju, ­lubosć kaž tež zapal za rejowanje je kóždy přitomny 2. nowembra 2024 w Chróšćanskej „Jednoće“ do­žiwił. Tam mjenujcy běchu wšitcy – tež něhdyši ­rejowarjo a rejowarki a stari a młodźi hosćo – přeprošeni, zhromadnje ze Serbskej rejowanskej sku­pinu Smjerdźaca jeje 60lětne wobstaće woswjećić.

Mysle k aktualnej wosebitej wustajeńcy z twórbami Andrzeja Sharana w Budyskim Serbskim muzeju

Andrzej Sharan

Sydń so

chceš kofej

sy sprócny

daloko a dołho sy po puću był

sym na tebje čakał

a Božo wěš kak chce so płakać

– mi tež

(přebasnił Fabian Kaulfürst)

„Pěstujmy sony – jeničku realitu w tymle iluzoriskim swěće“ je credo ukrainskeho spisowaćela a molerja Andrija Šarana, kiž wustupuje jako mjeztym w Pólskej by­dlacy wuměłc mjezynarodnje pod mjenom Andrzej Sharan. Wernisažu jemu wěnowaneje personalneje wustajeńcy w Budyskim Serbskim muzeju zakónčiwši poda dalšu pokazku, kak swoje tworjenje interpretować: „Hodźi-li so wuměłstwo wujasnjeć, njejedna so wo wuměłstwo.“ Wobě wuprajeni stej takrjec z namołwu, přehladce za sebje rěčeć dać, wobrazy a basnje po swójskim dobrozdaću do konteksta stajeć a sej tak cyle wosobinski přistup wotkrywać.

Stawiznički z dźěćatstwa našich wowkow a dźědow, kotřiž su za čas wójny wot­rostli, je drje kóždy hižo raz słyšał. Su to zajimawe a zdźěla tež chětro zrudne ­powědanja, a njeje přeco lochko sej wuwědomić, zo su to realne podawki a nic wumyslene bajki.

Na dołhim kóncu tydźenja chcychmoj sej njedawno z přećelku do hłowneho města Norwegskeje, do Osla, wulećeć. Wo naju předewzaću wowce a dźědej powědach. Nadobo dźěd rjekny: „To pojědźeš mojeho nana wopytać.“ To sym spočatnje cyle zabyła, tola dopominach so w tutym wokomiku zaso na powědanje dźěda, zo bě jeho nan w Druhej swětowej wójnje w Norwegskej žiwjenje přisadźił a zo je na wojerskim pohrjebnišću w Oslu pochowany. Tuž powědach swojej přećelce wo tym a wobzamknychmoj, row mojeho pradźěda wopytać. Eksistuja internetne strony, hdźež ­často hižo dosaha, zo mjeno a datum narodźenja pytaneje wosoby zapodaš a tak jeje posledni wotpočink namakaš. Po někotrych rešeršach dokładnu adresu nadeńdźechmoj a so na puć po­dachmoj.

Narownej kamjenjej ze serbskim napisom w Texasu

W Němskej smy zwučeni, zo so na kěrchowach rowy zrunaja a narowne kamjenje wotstronja, po tym zo je dojednana doba nimo. W Texasu, hdźež maja wo wjele wjace městna za pohrjebnišća, so tole njestawa. Na te wašnje stej so tam z 1880tych lět narownej pomnikaj ze serbskim napisom wuchowałoj. Jedyn dopomina na mać a mandźelsku Marju Šopinu, druhi na młodźenca Emila Awgusta Měrćina. Štó běštaj tutaj Serbaj? Kajki bě wosud daloko zdaleneju wot Łužicy?

Row Marje Šopineje we Wardźe z lěta 1881

Marja Šopina je pochowana na starym pohrjebnišću we Wardźe. Něšto kilometrow na juhowuchod wot Serbina běchu so tu při rěčkomaj Boons Creek a Rabbs Creek wot 1850tych lět sem wjacore serbske swójby zasydlili. W lěće 1873 so wot Serbina dźělachu a załožichu sej nowu wosadu ze swójskej cyrkwičku a kěrchowom. Swoje sydlišćo mjenowachu Warda po serbskej Stróži (němsce Wartha) pola Hućiny, zwotkelž někotři z wobydlerjow pochadźachu.