Křižowce
7 wěrnosć 8 čisćer 9 hłód abo nuzu ... 10 techniski grat 11 městno w cirkusu 12 napis na lisće
1 hrib 2 jednotka pódy 3 ludy 4 dźeń tydźenja 5 nic ćěmno 6 ptački
10 11 12 7 8 9
4 5 6 1 2 3
Wuhódanje: 7 prawda, 8 rjedźer, 9 tradać, 10 aparat, 11 maneža, 12 adresa
Póstnicy z małymi a wulkimi norami
Foto: Martina Hančikowa
Małe a wulke nory – dźěći Radworskeho katolskeho dźěćaceho domu „Alojs Andricki“ – a jich starši woswjećichu druhu sobotu februara swoju tradicionalnu póstničku. Něhdźe 47 swójbow bě přeprošenje staršiskeje přirady a kubłarkow domu sćěhowało a w pisanych kostimach do Radworskeho hosćenca „Meja“ přišło. Hač do wječora knježeše tam w kóždym kućiku rjenje pyšeneje žurle wulkotna nalada. Tak zarejwachu małe princesny k hudźbje DJja Alexandra Žura, dachu sej pčołki z cokorowymi ručkami słódny pampuch zesłodźeć, wubědźowachu so chodojty a klawnojo wo městno na jězbje do Jerusalema a buchu nanojo porjadnje pisanje pomolowani. Wutrobny dźak wšěm tym, kotřiž su swjedźeń přihotowali a wuhotowali, kaž tež DJjej, sponsoram mytow tombole a Katleń Wawrikowej za zastaranje.
Marija Koklina
Dodawataj łužiske dudy do cyłeho swěta
Instrumentytwarcaj ze Zemichowa z tójšto prominentymi kupcami
Rězbarić dyrbi dudytwarc runje tak móc, wšako je tež optika instrumenta wažna.Na mysl, zo w Zemichowje (Semmichau), chětro schowanej wjesce blisko Hodźija, instrumenty nastawaja, na kotrychž hudźbnicy po cyłym swěće hraja, w prěnim wokomiku njepřińdźeš. Ducy po jeničkej dróze wuhladaš typiske chěžki, kubła, zahrody a na kromje wsy stary hród. Hnydom pódla steji wobnowjene twarjenje. Ani tafla ani napis njepřeradźatej, zo stej tam „Dźěłarnja dudow & ateljej drjewjanych dujerskich instrumentow“ Jensa Güntzela a Stefanie Fröde zaměstnjenej.
Załožer dźěłarnje je Jens Güntzel. „Twarju dudy mjeztym hižo dlěje hač dwaceći lět. Najwjace sym sej awtodidaktisce přiswojił, po klasiskim principje ‚spytaj a myl so‘. Dudy su přewšo kompleksne nastroje. Maš rozdźělne mechaniske komponenty, kotrež zwuk runje tak postajeja kaž drjewo, koža, metal a/abo dźěłana maćizna“, so Güntzel spěšnje do detailow da.
Šeptanje w lěsua stwiny akwarij
Mać a dźowka fotowe motiwy zhromadnje pytałoj a namakałoj
Ze zhromadnej wustajeńcu fotografijow prezentujetej Ricarda Müller a jeje dźowka Antonia Herwig prěni raz swoje wudźěłki. Za někotrymžkuli motiwom chowa so zajimawa stawizna.
Jězby po swěće čaja – Kong Fu što? (II) 10. dźěl
Z kanki so pari. Wón přihladuje hustej mróčałce, kak w šlewjerjach z dźěrki stupa a kak so dale a wyše znošujo w powětře rozpłuni. Młoda žona je čajowe łopjena hnydom zaso z kropom polała, po tym zo bě prěni nakid nad tabletom wukidała. Sadźi wěko na dźěrku a wšitko hišće raz polije. Sćicha čakataj. Wón na jeje přichodny krok, wona na čaj. Njejapcy jón, bjeztoho zo by skradźu na někajki časnik pohladała, z kružacym pohibom do dalšeje kanki přelije a z njeje do dweju nopaškow. Zawrěje prěni nopašk z nowym, wobroći jej, zo čaj wot jednoho do druheho přeběži, a wobaj před nim wotstaji. Hdyž je to tež ze swojim čajom wospjetowała, wozmje horni nopašk a rjeknje: „Na nim maš čuchać.“ Skedźbliwje wón na prózdnym nopašku počucha. Zawrěje woči a dalši raz, sylnišo, přez nós zadycha. Wóń jeho wabi, za nim woła.
Mała sroka
Dopominaće so hišće na zranjenu sroku? Wona je zaso wustrowjena. Sroka a hawron staj kwasowałoj a cyły wječor rejwałoj.
W nalěću wšitke ptački-žónki jejka njesu, tež naša sroka. Hawron jej rjekny: „Luba sroka, ja ći hnězdo rjenje z mjechkim móškom wukładu, zo by hišće lěpje před dešćikom a wětřikom škitana była.“ A tak so sta. Sroka sedźeše dźeń wote dnja w krasnym hněžku na jejkach. Hawron je ju z dobrymi kuskami zapleńčił, lětajo tam a sem. Za bjesadu z druhimi ptačkami hižo chwile njeměješe. Sroka, jeho žona, bě mjenujcy jara wumyslena.
Wy, lube dźěći, wšak wěsće, zo ptački swoje jejka wopušćić njesmědźa. Doniž so młodźatka z nich njewudypaja, dyrbi stajnje jedyn z ptačkow-staršeju na nich sydać, zo bychu stajnu temperaturu měli. Po něšto času sroka pytny, zo so jejka hibać započachu. Tak za nimi pohlada. A što bě to? Nadobo słyšeše wona jasne dypanje … a samo spěwanje! Tón spěwčk, lube dźěći, tež wy znajeće:
foto: johann tescheW Domje lutkow w Ćisku ptači kwas trochu hinak ...
W Domje lutkow w Ćisku ptači kwas trochu hinak swjeća. Nimaja tam telko serbskich drastow. Tuž tež w ptačokwasnym ćahu po wsy njechodźa, ale swjeća w pěstowarni. Rano dźěći zhromadnje snědaja. Wo słódnu sroku postarał bě so lětsa wjesny předstejićel Jens Sarodnik. Po tym přińdźechu starši, dźědojo, wowki a zastupjerjo wjesneje rady na wopyt. A hižo spěwaše cyła ptačokwasna bobrija štučku wo ptačku, kiž chcyše kwasować. Dźěći běchu na ptački předrasćene a tak wone wšitko derje předstajichu, wo čimž je w spěwje rěč. Anke Sachs hraješe na akordeonje. Kubłarka Anne Brosig je wšitko derje nawjedowała. Tak měještej njewjesta Tessa Schiemanz, nawoženja Janosch Schowtka a braška Moritz Schmaler z ptačokwasnej hosćinu wulke wjeselo. Jako dźak je jim Jens Sarodnik lehnjenski kašćik za ptački darił.
Johann Tesche
Ze žabjaceho hata na karnewal do Kulowa
Koslowske žony hotuja so na wjeršk póstniskeje sezony
Wokoło Koslowa su wjacore mjeńše a wjetše haty. W kóždym počasu drje wone na hinaše wašnje rjanej serbskej wjesce, kotraž słuša do Njeswačanskeje gmejny a do Ralbičanskeje cyrkwinskeje wosady, swojorazny flair spožčeja. Nětko w zymje wšak tam žaby rjechtać njesłyšiš. Skupinu młodych wjesnych žonow pak, kotrež so po haće mjenuja, takrjec we wšěch počasach słyšiš. Wosebje w tak mjenowanym „pjatym počasu“ Koslowske žony ze žabjaceho hata kóždeho ze swojej wjesołosću natykuja.
600 lět Sernjany – zajimawe stawizniske powěsće wo delanskej wsy 3
Sernjany swjeća lětsa prěnje pisomne naspomnjenje před 600 lětami. Rodźeny Sernjančan a dobry znajer stawiznow delanskich wsow Pawoł Rota je někotre stawizniske zajimawostki wo wsy zestajał, kotrež čitarjam Serbskich Nowin we wjacorych dźělach spřistupnjamy:
Žanu debjenku Šunowski ćěsla Pětr Rocho w Sernjanach přewzał njebě, jako so 1885 na tudyšim bywšim knježim dworje ze swojim twarskim předewzaćom zasydli a 1901 swój rězak załoži. To wobrazaj z kónca 19. lětstotka wobswědčatej. Ale městno bě přihódne. A klóšter jako mějićel (wot lěta 1852) bě wěsće spokojom, zo bě sej starosć wo swoje wobsydstwo wolóžił a zdobom dochody z njeho zawěsćił. Z cyłych 28 lět zanjechaneho dwórskeho haćika je Rocho 1894 zaso nahladny haćik stworił. Cyły hród wón pozdźišo wobnowi, zo je dalšich něhdźe 80 lět bydlenskim zaměram słužił. Nazymu 1981 bu hród wottorhany a z jeho rozpadankami hatk zasypany.
