Dźěłać tam, hdźež druzy na dowolu přebywaja 4. dźěl a kónc
Sym Jadwiga a dźěłach lěto w Grjekskej. Loni kónc měrca požadach so pola organizacije DJiA wo to, wukonjeć dobrowólne socialne lěto. Cyły projekt na kupje Rhodos bě němska žona Rose Pakakis organizowała.
Chětro pozdźe rozsudźich so po maturje za dobrowólne socialne lěto. Poprawom je z wašnjom, so lěto do toho za to rozsudźić a za prawej organizaciju pytać. Mějach zbožo, dóstach městno na grjekskej kupje. Rhodos je kupa słónca. Wjetšinu lěta mějachmy słónčne dny, a w zymje je so tež raz sněžiło. Ale to běše jónkrótny fenomen. To bě prěni sněh po 35 lětach.
Ze stawiznami kónčiny so zwjazany čuje
Hermann Fuchs z Delnjeje Frankskeje je towaršnostny nadawk přewzał a minjene 25 lět Minakałski hród ponowjał
Tež dźensa je Minakałski hród ze wšěch stron wot wody wobdaty a steji na dubowych stołpach. Prawdźepodobnje bě južna wěža twarjenja w lěće 1302 jako prěnja nastała. Krok po kroku wobsedźerjo hród dale rozšěrjachu. Wot lěta 1998 jón Hermann Fuchs wobsedźi a je tam mjeztym wjele zeskutkownił.
Karsten Richter, „Šotiksa (Šotiski pobrjoh II)“, wolij na ...
Ležownostne mjeno a pomjenowanje kultury
Njedawno zakónčena wustajeńca w Muzeju Budyšin wěnowaše so starožitnemu rownišću na Wowčej horje w Delnjej Kinje. W tutym zwisku pokaza so z archiwalijemi měšćanskeho archiwa na to, zo so hižo 1826 prěnje namakanki zapisachu. Tehdom zapisachu jich po starym ležownostnym mjenu „In den Lehden“. Tole mje pohnuwa so z tutym ležownostnym pomjenowanjom rozestajić:
Ležownostne pomjenowanje (pólne mjeno) „Lehden“ wotpowěduje staremu serbskemu „lědo“ (delnjoserbsce) resp. „lado“ (hornjoserbsce) za pustu, njepłódnu zemju, štož so wězo z wužiwanjom jako wowče pastwišćo derje hodźi. Za městnostne mjeno Lehde/Lědy w Delnjej Łužicy poda Ernst Eichler w druhim zwjazku knihi „Slawische Ortsnamen zwischen Saale und Neiße“ wotpowědne rozjasnjenja a kedźbliwje na to pokaza, zo wobsteji wobsahowa přiwuznosć k němskemu zapřijeću.
Korjenje a křidła
Wosobinske mysle kuratorki k nastaću a wotmysle wustajeńcy „Čej‘ da sy?“
Druhdy dosaha impuls: W awće do domizny jěducy słyšach prěni raz popowy spěw „Mje dźerža korjenje“ z tekstom Bianki Wjencyneje, kotryž mje přemó. Bě to kaž znamjo. Haj, su to naše serbske korjenje, na kotrež so zepěramy a kotrež nas žiwja. Ale smy wšitcy tež dźěl pruda časow. „Čej‘ da sy?“ abo „Wurzeln im Wandel“ su metafry našeje roztorhanosće mjez korjenjemi a křidłami. Nadawk muzeja je, pytać za zańdźenosću, zo by móhł z nadźiju do přichoda zhladować. Kónčina katolskich Serbow je sej dotal najdlěje swoju serbsku identitu wobchowała. Wěmy pak wšitcy, zo idealny serbski swět njeeksistuje. Po politiskim přewróće je mje sada ewangelskeje Serbowki, kiž wobžarowaše asimilaciju swojeho regiona, přejěła: Nětko sće wy na rjedźe! A woprawdźe: Wotewrjenje hranicow a tak žiwjenskich móžnosćow je tež naš katolski swět střasło, runje tak kaž do toho rozpušćenje Serbskeho seminara w Praze w lěće 1922, přesćěhanje Serbow za čas nacionalsocializma, přesadźenje socialistiskeho ratarstwa 1960 abo zasahnjenje do serbskeho šulstwa.
Znowa čitała ... „Zatajena njeprawda“
W serbskej literaturje chowaja so mnohe drohoćinki, na kotrež znowa skedźbnić je trjeba, zo njebychu so pozabyli.
Wotpowědne impulsy chce awtorka
serbskim čitarkam a čitarjam z rjadom „Znowa čitała“ dawać.
Rejowane dźiwadło „Běchmy – smy – budźemy“
„Z nadźiju do přichoda“ je titul wot Serbskeho ludoweho ansambla w Budyšinje inscenowaneho wulkoprojekta hrajneje doby 2022/2023. Tutón titul poćahuje so na slogan serbskeje katolskeje młodźiny za čas Němskeje demokratiskeje republiki, kiž rěkaše: „Běchmy – smy – budźemy“. SLA wuwi z pozitiwneho a zdobom bojowniskeho hesła z křesćansko-nabožnym pozadkom jewišćowu twórbu wulkeje formy, a to z wobdźělenjom wšitkich třoch spartow domu: z chórom, orchestrom a předewšěm baletom.
Hinaše forma inscenacije: Rejowane dźiwadło
Za našočasnu inscenaciju pak njepřewza so klasiska forma baletoweje reje z wobsahej wotpowědowacej hudźbu, ale nałožuje so moderniše „rejowane dźiwadło“. Město wysoko stilizowanych baletowych pohibow stanje so eksperiment z wažnym elementom sceniskeho předstajenja. Tak stwori so njezaměnliwa synteza mjez „modern dance“ a dźiwadźelenjom. Jeju krute wjazmo je wokalna kaž tež instrumentalna hudźba.
Spěwčk sej zaspěwać
W tutej kolumnje powěda wosom redakciji SN znatych mjezynarodnych awtorow, wotměnjacy so pod pseudonymom „prof. Wink“, jónu wob měsac wo swojich nazhonjenjach a dožiwjenjach we wobłuku zetkanja kulturow, identitow, rěčow a narodnych mjeńšin.
„Njeprodukujemy zynki, ale zwuk“
Z předwjeselom a pilnym zwučowanjom projektny chór w Slepom kěrlušej a choral za Serbski cyrkwinski dźeń nastuduje
Lochki a pohibliwy dyrbi jazyk być. Ze zaměrnymi dychanskimi a zwukowymi zwučowanjemi so proba zahaji. „Hdyž spěwamy, dychamy přez hubu. Njeprodukujemy zynki, produkujemy zwuk“, wuzběhuje Gerald Schön, nawoda projektneho chóra za 77. serbski ewangelski cyrkwinski dźeń 10. a 11. smažnika w Slepom. Přeco zaso a sćerpliwje da wón ćělesu zaspěwać, stajnje znowa wón spěwacych pozbudźuje. Na Slepjanskej farje probuja pilnje hornjoserbskej kěrlušej „Ty sy swjaty“ a „Ja sym z wami“ kaž tež spěw „Pój wutroba, bydź wjesoła“ w Slepjanskej narěči. Štyrihłósnje maja spěwy na cyrkwinskim dnju we wobłuku Božeje słužby w Slepjanskej cyrkwi zaklinčeć, kotruž rozhłós MDR live přenjese.
Lochkosć město mocy. Wolumen a rum wuchadźatej ze sylnosće zwuka. Přeco zaso Schön na to skedźbnja. „Dźeržmy tony trochu dlěje, wostańmy pak w tempje“, sej wón žada. „Chcemy dobry cyłkowny zwuk docpěć.“
Serbski forum wědy: 18 naćiskow a jedyn dobyćer
Wo wosebitych wužadanjach juryje, kotraž měješe ideje architekturneho wubědźowanja za projekt dotal njeznateje rozměry posudźować
Dalša wulka kročel po puću k natwarej Serbskeho foruma wědy na Lawskim arealu je sčinjena. We wubědźowanju architektow je so fachowa jury póndźelu za jedyn naćisk rozsudźiła. Dobyćer je Mnichowski architekturny a města planowacy běrow bogevischs. Dohromady je so 108 architekturnych běrowow wo nadawk požadało. 20 z nich je jury na wubědźowanje přeprosyła a 18 je architekturne podłožki zapodało. Jury přisłušachu štyrjo fachowcy-architekća a jedyn zastupjer kóždeje na projekće wobdźěleneje institucije: Załožby za serbski lud, Serbskeho instituta a Serbskeho muzeja. Po słowach zastupjerja załožby – direktora Jana Budarja – „běše tuta zestawa jara wužitna. Wšako zhladuja architekća cyle hinak na naćiski hač my lajkojo, kotřiž skerje po optiskich a estetiskich kriterijach posudźujemy.“ Do procesa wuzwolenja zapřijeći běchu tež dalši fachowcy w poradźowacej funkciji, tak zo wobsteješe gremij z dohromady 20 ludźi.
