Spodźiwna inscenacija

Dienstag, 29. August 2023 geschrieben von:

W chłostanskim prawje kruće zakótwjeny je wuraz „zalětnjenje“. Wón skići wšitkim skućićelam, tež po ćežkich złóstnistwach, móžnosć rehabilitacije. Nic naposledk wšak zakoń skućićelam přizwola, zo su so w běhu žiwjenja změnili. Tole pak w padźe bayerskeho politikarja Aiwangera wočiwidnje njepłaći. Nowina Süddeutsche Zeitung je šamałosć „wotkryła“, kiž je sej mjeztym 52lětny politikar jako 16lětny dowolił. Měnju wony ominozny antise­mitiski lětak, kotryž wón po najnowšich dopóznaćach ani sam pisał njeje ...

Kak hłuboko chcedźa medije poprawom hišće padnyć, zo bychu jim njelubych politikarjow wotbyli. Mjeztym su so samo zastupnicy Židow přizjewili, dokelž nochcedźa so do tutoho politiskeho žumpadła ćahnyć dać. Zo jewi so afera wokoło Aiwangera runje šěsć tydźenjow do wólbow bayerskeho krajneho sejma, je tež chětro spodźiwne. Mějachmy wšak hižo podobne pady, kiž pak padnychu wróćo na tych, kiž su je inscenowali. Marko Wjeńka

To a tamne (29.08.23)

Dienstag, 29. August 2023 geschrieben von:

Njehańbite padustwo je w Šwicarskej wulke mjerzanje zbudźiło. Njeznaći krosnowarjo su po informacijach towarstwa krosnowarjow na 2 350 metrow wysokej horje jałmožnicu wurubili. Tyza słušeše towarstwu krosnowarjow, kotrež wobćežny hórski puć na tutym městnje na swójske kóšty wudźeržuje a w porjadku dźerži. W kasy bě pječa něšto stow eurow. Paduši su wočiwidnje profesionalnu techniku za rubježnistwo wužiwali.

Přetwarjeny bojowy tank typa Leopard je wohnjowym wobornikam w Grjekskej w boju přećiwo hoberskim lěsnym wohenjam dobry pomocnik. Specialne jězdźidło, kiž su tele dny ze srjedźneje Grjekskeje na sewjerowuchod kraja dowjezli, ma 15 000 litrow wody při sebi. Nimo toho ma wulku bagrowu łžicu, zo by so přez hórsku krajinu předrěł, a wuchowansku komoru za dźesać ludźi.

Dušepastyrska potrjeba

Montag, 28. August 2023 geschrieben von:

Köln (B/SN). Wulkeje dušepastyrskeje potrjeby dla wočakuje něhdyši prezident Centralneho komiteja němskich katolikow Thomas Sternberg wot biskopow, zo bychu so zmužili wuswjećić wože­njenych muži na měšnikow, tež bjez rozsuda z Roma. Arcybiskop Mark Coleridge planuje to ze zajimcami awstralskich prawobydlerjow, dokelž Aboriginjo celibat njeznaja.

Židowske swjate dny

Bonn (B/SN). Klětuše terminy za maturitne pruwowanja wobkedźbuja židowski swjedźeń pascha, tohodla njebudźe klawsura w jendźelšćinje 22. apryla. W předźěłanym zakonju wo swjatych dnjach ma so tež židowski wotpočowanski dźeń sabat wobkedźbować, a specielne wobchody za zežiwidła měli njedźelu wotewrjene być, dokelž su za čas sabata zawrjene. Žaro­wacych měli sydom dnjow wot dźěła a šule wuswobodźić.

Wopominanje Sintow a Romow

Rěča wo płaćiznje miliny

Montag, 28. August 2023 geschrieben von:

Wiesbaden (dpa/SN). Frakcija SPD w zwjazkowym sejmje je so dźensa na dwaj dnjej trajace klawsurne zetkanje we Wiesbadenje zešła. Při tym chcedźa předewšěm wo statnje podpěranej płaćiznje miliny za industriju rěčeć. Zapósłancy maja wo tym konkretny koncept wobzamknyć. Nawodnistwo frakcije namjetuje na pjeć lět wobmjezowanu płaćiznu pjeć centow na kilowattowu hodźinu za wot wysokich kóštow energije wosebje potrjechene předewzaća.

Kozy a wowcy so spalili

Alexandroupolis (dpa/SN). Při zahubnych lěsnych wohenjach na sewjerowuchodźe Grjekskeje su so po prěnich trochowanjach tysacy wowcow a kozow spalili. „Smy dospołnje zludani. Dotal smy wjace hač 4 000 spalenych kozow a wowcow zličili. Tójšto zwěrjatow je hišće zhubjenych“, rjekny prezident zwjazka plahowarjow skotu Kostas Dounakis nowinarjam. Znajmjeńša 50 wowčernjow je so wotpaliło, wón zdźěli.

Namócnosće po zetkanju

Na přeprošenje zapósłanca w Sakskim krajnym sejmje Marka Šimana je zapósłanc Europskeho parlamenta dr. Peter Jahr (wobaj CDU) minjeny pjatk tež Serbow w Budyšinje wopytał. Po Serbskej kulturnej informaciji přewodźachu jeho nowinska rěčnica ­Domowiny Božena Šimanec, referentka Domowiny Madlenka Di Sarnowa a nawodnica Rěčneho centruma WITAJ dr. Beata ­Brězanowa (wotlěwa). Peter Jahr je wot lěta 2009 zapósłanc Europskeho parlamenta. Foto: SN/Bojan Benić

Krim: Politisce rozrisać

Montag, 28. August 2023 geschrieben von:
Kijew (dpa/SN). Prezident Ukrainy, Wolodymyr Zelenskyj, je wo tym přeswědčeny, zo hodźi so za połkupu Krim politiske rozrisanje namakać. Knjezěrstwo w Kijewje bě w zašłosći časćišo zwurazniło, zo chcedźa Krim z pomocu wójska wróćo zdobyć. Nětko potajkim hinaše zynki z ukrainskeje stolicy: „Hdyž smy zarjadniskim centram na Krim dóšli, hodźi so demilitarizowanje Ruskeje na teritoriju Krim tež politisce wunuzować“, praji Zelenskyj njedźelu w interviewje. Tež hdyž spyta ukrainske wójsko tuchwilu juh kraja wuswobodźić a hač na połkupu so dobyć, je sebi Zelenskyj toho wědomy, zo by politiske rozrisanje lěpše było. W interviewje wuzběhowaše prezident tohorunja, zo njeje ženje zaměr, wójnu na ruski teritorij zwjesć. Jeničce wobsadźene kónčiny chcedźa wróćo dobyć, hewak strachuja so, podpěru zapada zhubić.

Aiwanger na wuběrk skazany

Montag, 28. August 2023 geschrieben von:
Mnichow (dpa/SN). Bayerski ministerski prezident Markus Söder (CSU) je hospodarskeho ministra, před­sydu Swobodnych wolerjow Huberta ­Aiwangera, na wurjadny wjeršk koaliciskeho wuběrka skazał. Tam ma Aiwanger jutře wotewrjene prašenja nastu­pajo antisemitiski lětak wotmołwić a wosobinske stejišćo zabrać. Nowiny běchu wo lětaku rozprawjeli, kotryž běchu w 80tych lětach w šulskej tobole Aiwangera namakali. Pječa je toho bratr antižidowski pamflet spisał, dokelž bě pruwowanje skepsał. Opoziciska SPD žada sej wotstup Aiwangera. W Bayerskej wola 8. oktobra nowy krajny sejm.

Koalicija na dobro dźěći so dojednała

Montag, 28. August 2023 geschrieben von:

Berlin (dpa/SN). Za nowe dźěćace zakładne zawěsćenje zaplanuja w lěće zwoprawdźenja 2025 najprjedy raz 2,4 miliardy eurow přidatnych kóštow. Tole ­wuchadźa z dokumenta dojednanja amploweje koalicije, kotryž powěsćerni dpa předleži. Z kruhow knježerstwa nimo ­toho rěka, zo móhł wobjim wudawkow z přiběracym wužiwanjom dźěćaceho zakładneho zawěsćenja přichodne lěta hač na šěsć miliardow eurow rozrosć.

Zeleni a FDP běchu so měsacy dołho raznje wo financowanju wadźili a so minjenu nóc skónčnje dojednali. Ministerka za swójby Lisa Paus (Zelni) bě sej spočatnje dwanaće miliardow eurow wob lěto za projekt žadała. Financny minister Christian Lindner (FDP) bě jej runje dwě miliardźe eurow přizwolił.

Dźěćace zakładne zawěsćenje ma dotalne popłatki kaž dźěćacy pjenjez, wobydlerski pjenjez za dźěći a dźěćacy ­popłatk zwjazać. Z wjetšej přewidnosću a z pomocu centralneje platformy chcedźa tež swójby docpěć, kotrež njejsu ­dotal njewědy abo běrokratiskich zadźěwkow dla wo pomoc na dobro dźěći prosyli, byrnjež prawo na pjenjezy měli.

Merz k AfD: Ně wostanje ně

Montag, 28. August 2023 geschrieben von:

Předsyda CDU w rozmołwje ze sćelakom ARD swoju poziciju potwjerdźił

Berlin (dpa/SN). Předsyda CDU Friedrich Merz je zhromadne dźěło z prawicarskimi populistami AfD znowa na wšitkich politiskich runinach wuzamknył. „Mamy jasne wobzamknjenje w CDU. Z AfD hromadźe njedźěłamy. Nic w parlamentach a nic w komunalnych zastupnistwach“, rjekny Merz wčera w sćelaku ARD w Berlinje. Na wospjetne prašenje nawodnicy studija sćelaka ARD w zwjazkowej stolicy Tiny Hasse, hač płaći tole tež na komunalnej runinje, Merz doda: „Ně wostanje ně, tež na komunalnej runinje.“

Słowa „zhromadne dźěło“ njeje wón w rozmołwje ZDF w juliju scyła wužiwał, Merz rjekny. „Pokazach tehdy na wólbne wuslědki a nimam k tomu ničo wjace rjec.“ Wuprajenja Merza k wobchadźenju z AfD w komunach běchu tehdy jako njejasnosć nastupajo wotmjezowanje wot AfD interpretowali. Merz bě tole pak raznje prěł. Tež ze swójskich rjadow je swój čas wjele kritiki žnjał.

Drježdźany (SN). Přirodoškitna kónčina Kinsporkskeje hole je wot minjeneje srjedy dźiwinowa kónčina po kriterijach mjezynarodneje přirodoškitneje organizacije IUCN. Z tym je wona prěnja kónčina w Němskej, kotrejž su tónle predikat spožčili. Sakski minister za wobswět Wolfram Günther (CDU) je wopismo připóznaća samsny dźeń z rukow zastupnika IUCN dr. Eicka von Ruschkowskeho w Kinsporku přiwzał. Z wuznamjenjenjom IUCN wosebje hódnoći, zo wostanje w přirodoškitnym pasmje 80 procentow wšeje 7 000 hektarow wulkeje kónčiny přirodnemu wuwiću přewostajene.

Wobswětowy minister Günther rěčeše wo wažnym mězniku wjelelětneho prócowanja a wo „hoberskim wuspěchu za přirodu a ludźi regiona“. Dźiwinowa kónčina w tak wusko wobsydlenej kónčinje njeje samozrozumliwa, wón rjekny. Kinsporkska hola je jónkrótny ekologiski pokład a runje w časach woteměracych družin přewšo wažna. Tule maja njeličomne družiny zwěrjatow a rostlinow ­žiwjenski rum. Nimo toho móža zamołwići druhich přirodoškitnych pasmow z nazhonjenjow w Kinsporkskej holi ­nastupajo zachowanje družin čerpać.

Chróšćan Šulerjo

Neuheiten LND