Porjedźenka

Donnerstag, 20. Juli 2023 geschrieben von:
W póndźelnym přinošku wo prěnim delnjoserbskim časopisu „Bramborski serski zassnik (Bramborski Serbski Casnik) smy skomdźili naspomnić, zo je lěta 1836 w Zaspach rodźeny Kito Šwjela wot 1864 do 1915 nowiny redigował. Prosymy wo wodaće. Redakcija SN

To a tamne (20.07.23)

Donnerstag, 20. Juli 2023 geschrieben von:

Swojej wowce žiwjenje wuchowała je štyrilětna holčka w Bayerskim Kissingu. 59lětna diabetikarka bě w swojim bydlenju do womory padnyła. Na to dźěćo z programěrowanym mobilnym telefonom swoju mać zawoła, kotraž policiju a wuchowansku słužbu alarmowaše. Wowku zastarachu hišće w bydlenju. Holčka dósta jako myto małeho barika.

Chětro napiteho šofera wosoboweho awta bjez jězbneje dowolnosće je policija na awtodróze A4 pola Drježdźan lepiła. Swědcy běchu policiju informowali, po tym zo běchu awto wobkedźbowali, kotrež po seklojtej čarje jědźeše. Policisća podhladne awto wuslědźichu a z awtodróhi přewodźachu. Test alkohola pola 35lětneho wunjese 2,5 promilow. Jězbnu dowolnosć wón njewobsedźeše.

Trump liči ze skóržbu

Mittwoch, 19. Juli 2023 geschrieben von:

Washington (dpa/SN). Bywši prezident USA Donald Trump z tym liči, zo jeho w zwisku z namócnym wobsadźenjom parlamenta USA 6. januara 2021 bórze wobskorža. Wurjadny zwěsćowar Jack Smith bě jeho w lisće minjenu njedźelu informował, zo přećiwo Trumpej přepytuja a zo ma so wón pola gremija sudnikow přizjewić, Trump wčera zdźěli. Wón ma přepytowanja přećiwo njemu za politisce motiwowane. Trump chcył klětu k wólbam prezidenta znowa nastupić.

Zwjazkarjo Ruskeje so přesadźili

Brüssel (dpa/SN). Prěnje wulke zetkanje EU z łaćonskoameriskimi a karibiskimi statami po wosom lětach je so wčera z eklatom skónčiło. Z Ruskej zwjazane kraje kaž Nikaragua, Venezuela a Kuba su na dwaj dnjej trajacym zeńdźenju w Brüsselu přesadźili, zo w deklaraciji k wójnje w Ukrainje­ Rusku njezasudźa a ani njenaspomnja. Zwjazkowy kancler Olaf Scholz (SPD) rěčeše najebać to wo „wulkim wuspěchu“, dokelž su kraje připó­znali, zo jedna so wo nadpadnisku wójnu.

Herzog wosłabja wobmyslenja

Ćežke njewjedra su wčera w Awstriskej zachadźeli. W Tirolu a Korutanskej su při tym wulke škody zawostajili. W St. Maxenje, w koruntanskej gmejnje Eberndorfje, je wichor třěchu cyrkwinskeje wěže wottorhnył (hlej wobraz). Potrjecheny bě tež železniski zwiski přez Brenner do Južneho Tirola. Z časami bě 18 000 domjacnosćow bjez miliny. Foto: dpa/Gerd Eggenberger

Trjebaja dale a wjace miliny

Mittwoch, 19. Juli 2023 geschrieben von:

Paris (dpa/SN). Mjezynarodna energijowa agentura (IEA) z toho wuchadźa, zo potrjeba energije po wšěm swěće lětsa jenož wo něšto mjenje hač dwaj procentaj přiběra. Přičinje stej trajace słaba konjunktura kaž tež wuskutki energijoweje krizy w industrijnych krajach, IEA dźensa w Parisu zdźěli. Budu-li wuhlady zaso lěpše, wočakuja stopnjowanje naprašowanja za milinu wo 3,3 procenty.

Ćěrjene je přiběrace naprašowanje za energiju po rozprawje IEA předewšěm přez elektrifikowanje wo wobłuku prócowanjow, wustork škódnych maćiznow znižić. Nimo toho ludźo w horcych časach wjace klimowch připrawow wužiwaja, štož přetrjebu miliny přidatnje pospěša. K tomu přińdźe „robustnje“ přiběrace naprašowanje za energiju w prohowych a wuwićowych krajach. Byrnjež potrjeba miliny přiběrała, je wutwar syće wobnowjomnych energijow na najlěpšim puću, cyłkownu přidatnu potrjebu zmištrować. Klětu móhło so prěni króć stać, zo po wšěm swěće wjace miliny z wobnowjomnych energijow produkuja hač z wuhla.

Klawsura CSU ze Söderom a Merzom

Mittwoch, 19. Juli 2023 geschrieben von:

Andechs (dpa/SN). K zahajenju lětnjeje přestawki su so zapósłancy CSU w zwjazkowym sejmje dźensa hišće raz na dźeń trajacu klawsuru zetkali, tónkróć w hornjobayerskim klóštrje Andechs. Na zarjadowanju witachu předsydu CSU Markusa Södera a předsydu CDU Friedricha Merza. Ćežišćo wuradźowanjow běchu bližace so wólby krajneho sejma w Bayerskej a Hessenskej 8. oktobra. Tole tež dalše politiske rozestajenje z amplowej koaliciju w Berlinje steješe na dnjowym porjedźe. Mjezynarodny hósć bě litawska ministerska prezidentka Ingrida Simonyte.

Do klawsury je šef krajneje skupiny CSU w zwjazkowym sejmje Alexander Dobrindt zwjazkowe knježerstwo SPD, Zelenych a FDP raznje kritizował. „Ampla je koalicija bjezrespektnosće. Tomu chcemy so ze swojej agendu respekta spřećiwjeć“, rjekny Dobrindt dźensa w rozhłosu. Wón šwikaše, zo Němska hladajo na rozrost a hospodarsku móc woteběra, mjeztym zo so swět dale wuwiwa. Tež w klimowej politice je Němska na wopačnym puću, Dobrindt měnješe. Ampla chcyła klimu ze słabym hospodarstwom wuchować. „Nawopačny kurs by prawy był.“

Wjeselo a horjo

Mittwoch, 19. Juli 2023 geschrieben von:
Hospodarski plan Budyskeho wokrjesa je krajna direkcija wobkrućiła. Z tym móže wokrjes lětsa a klětu swoje nadawki spjelnić a nimo toho nimale 140 milionow eurow do dróhotwarskich projektow, šulow a wuchowanskich stražow inwestować. Přiwšěm ja dwěluju, hač wšitcy we wo­krjesu nětko juskaja, wšako chce wokrjes 12,5 milionow eurow nowych kreditow brać. Te dyrbja so tež zaso raz wotpłaćić. A skónčnje myslu na komuny. Wone dyrbja třećinu wšěch swojich pjenjez wokrjesej jako wotedawk płaćić, dokładnje 33,5 procentow, štož je połdra procenta wjace hač dotal. Hižo nětko města a gmejny ze swojimi pjenjezami lědma wuńdu a dyrbja nětko hišće wjace wotedać. A što budźe wot lěta 2025, hdyž wotedawk snano dale rozrosće? Krajna radźićelka bywšeho Kamjenskeho wokrjesa Andrea Fischer raz rjekny, zo budu komuny dźěła njekmane, hdyž wotedawk nad 25 procentow stupa. Dźensa pohibujemy so na cyle hinašim niwowje. Marian Wjeńka

Wjace turistow

Mittwoch, 19. Juli 2023 geschrieben von:
Podstupim (dpa/SN). W Braniborskej su wot januara hač do meje wjace hosći přenocowali hač w lěće 2019 do koronapandemije. Turistiski wobłuk je wjace hač 4,8 milionow přenocowanjow zličił. To bě 136 000 wjace hač prěnje pjeć měsacy 2019, statna kenclija dźensa zdźěli. Turizm w Braniborskej je po tutej zdźělence „na dobrym puću“. Najwjetši rozmach dožiwjeja Błóta ze 747 000 přenocowanjemi, štož je rozrost 10,6 procentow.

Mjenje twarskich dowolnosćow

Mittwoch, 19. Juli 2023 geschrieben von:

Wiesbaden (dpa/SN). Tež w meji su w Němskej zaso mjenje twarskich dowolnosćow za bydlenja přizwolili hač samsny čas loni. 23 500 bydlenjow, to je 25,9 procentow mjenje hač loni, statistiski zwjazkowy zarjad wčera we Wiesbadenje zdźěli. Hłownej přičinje stej po měnjenju statistikarjow dale přiběrace twarske kóšty a njepřihódne wuměnjenja financowanja. Wosebje raznje je ličba twarskich dowolnosćow za dwuswójbne domy wote­běrała, kotrychž ličba je wot januara hač do meje na połojcu (minus 53,5 procentow) spadnyła. Pola jednoswójbnych domow wučinješe minus 31,1 procent přirunujo z lońšim lětom, a pola wjaceswójbnych domow 26,5 procentow. Prěnje pjeć měsacow bě ličba twarskich dowolnosćow cyłkownje wo 27 procentow niša hač loni. Politisce wukazany zaměr 400 000 nowych bydlenjow wob lěto so tak dale a bóle wotsaluje. Socialny bydlenjotwar měł so nuznje spěchować, zo njebychu so twarske zawody zwjezli.

Zwjazki twarskeje industrije žadaja sej powabki za inwesticije. Nimo toho měło so pruwować, hač njemóhli na wobstejace twarjenja dalše poschody nastajić.

Grodk (SN). Byrnjež ani meble w nastawacym Serbskim kolektiwnym běrowje w Grodku njestałe, wotmě so minjenu sobotu prěnja wuměna ze zapósłanču zwjazkoweho sejma. Maja Wallstein (SPD) informowaše so wo serbskich projektach w zwisku ze strukturnej změnu kaž tež wo aktualnych aktiwitach Łužiskeho instituta (LI). Předewšěm zajimowaše so wona za třidimensionalne nahrawanske metody.

„Tradiciju a modernu techniku zwjazać je nadawk našeho projekta ‚Walorizacija imaterielneho herbstwa w němsko-serbskim konteksće‘“, rozłoži wobhospodarjer běrowa Daniel Häfner (LI). „Podpěramy wuwiće nowych wudźěłkow a posłužbow ze zaměrom, zo móhli akterojo je tež z dobytkom zwičnić.“

Chróšćan Šulerjo

Neuheiten LND