Kak dale po ewaluaciji?
Mjez wědomostnikami, kotřiž su so zaběrali z ewaluaciju wučby delnjoserbšćiny na zakładnych šulach w Braniborskej, bě tež dr. Jana Šołćina. Milenka Rječcyna je so ze sobudźěłaćerku Budyskeho Serbskeho instituta a Instituta za sorabistiku Lipšćanskeje uniwersity rozmołwjała.
Što je facit skutkowanja skupiny wědomostnikow a studentow?
J. Šołćina: Z ewaluaciju běchu wulke wočakowanja zwjazane. Wona bu wjacore lěta přihotowana a bě trěbna. Derje, zo bu přewjedźena.
Su wuslědki překwapili?
J. Šołćina: Ewaluacija bě jara wobšěrnje zapołožena. Wuslědki su mjenje abo bóle to potwjerdźili, štož su mnozy hižo intuitiwnje začuwali abo štož běchu wobkedźbowanja mnohich na posrědkowanju delnjoserbšćiny lěta dołho pokazowali. Nam předleži nětko kompleksne, intensiwne a empiriske přepytowanje.
Kak nětko dale postupujeće?
Nastorki z naprašowanja
Serbska rěč, kultura a tradicije zaběraja w skutkowanju Domowiny wusahowace městno. Wšo to zachować a sposrědkować bě, je a wostanje nadawk narodneje organizacije. Wězo polěkuja tajke aktiwity tomu, zo by so mjez Serbami swójska identita skrućiła abo so zaso wutworiła. W tym zmysle měła Domowina swěru dale dźěłać. To znajmjeńša je konkluzija z naprašowanja, na kotrymž so wobdźělić běchu čłonojo serbskich towarstwow a zwjazkow lětsa nazymu namołwjeni. Prěnje wuslědki smy w běhu tydźenja zhonili.
Tež młodźina angažowana
Kulowske towarstwo Bratrowstwo wotmě minjeny pjatk swoju hłownu a wólbnu zhromadźiznu w Salowje. Za předsydku wuzwolichu znowa Sonju Hrjehorjowu. Janek Wowčer je so z načolnicu najwjetšeho serbskeho towarstwa Kulowskeho regiona rozmołwjał.
Čłonojo Bratrowstwa su Was třeći króć za předsydku wuzwolili. Kak to wosobinsce hódnoćiće?
S. Hrjehorjowa: To je mi pohon, dale za towarstwo skutkować. Zdobom je to dopokaz, zo su čłonojo z mojim dźěłom spokojom. Sym dźakowna za dowěru. Chwalu sej zhromadnosć cyłeho předsydstwa a dźělenje nadawkow, štož sym w rozprawje wuzběhnyła. Lětsa su mje čłonojo předsydstwa za čas dlěšeje chorosće derje zastupowali.
Što běchu wjerški w běhu lěta?
S. Hrjehorjowa: Na kóždy pad běštej to lětny a patronatny swjedźeń Bratrowstwa, kotryž zwjazamy stajnje ze swjedźenjom za cyłu serbsku wosadu. Dalšej wjerškaj běštej swójbnej pućowani. Z Achimom Mičom pobychmy nazymu w Sakskej Šwicy, a nalěto wulećachmy sej z kolesom. Za njón smy cil krótkodobnje změnili a so zhromadnje jako Bratrowstwo na beneficny koncert do Łazka podali.
Sami sejdo kolena třělili
Jako słyšach prěni króć wo „ultimatumje“ USA a wo wonej „poslednjej šansy Ruskeje“, swoje nowe rakety zničić, bě mi dospołnje jasne, kak to wuńdźe. Štó móhł sej chutnje předstajić, zo so Ruska ultimatumej Washingtona podwoli a želniwje swoje rakety zniči? Nětko pak běži za Washington wšitko takrjec po planje: Ruski prezident Wladimir Putin je připowědźił, zo žadanje USA wotpokazuje a zo chcył sam nowe rakety wuwiwać, dyrbjeli-li USA to tež činić. A prezident Donald Trump ma jeno 60 dnjow čakać a móže potom cyle oficialnje twar nowych raketow wukazać, jeli to dawno hižo činił njeje. Potom změjemy nowe koło atomarneho napřemobrónjenja a swět je dalšej swětowej wójnje zaso kročel bliže. Něšto druheho wšak wot woneho Trumpa poprawom wočakować njesměš.
Kak Serbja mysla?
Čěski basnik a přećel Serbow Milan Hrabal je zawčerawšim swójsce zestajanu zběrku přisłowow „Z łužiskeje pokładownje“ w Budyšinje předstajił. Bosćan Nawka je so z nim rozmołwjał.
Knježe Hrabalo, što je Was pohnuło trojorěčnu zběrku přisłowow wudać?
M. Hrabal: Sym hižo dwě dwurěčnej zběrce z tajkimi wobrotami zestajał. Časćišo pak su mi Němcy woprawnjene prašenje stajili, kak měli přisłowa rozumić, hdyž ani čěsce ani serbsce njemóža. Tak sym zběrce němske přełožki přidał. Móžu rjec, zo je zajim Němcow na Serbach tule mysličku zrodźił.
Rěčiće wo přełožkach. Čehodla njejsće so na hižo eksistowace wotpowědniki złožował?
Kandidatow njechować
Aktualna wólbna doba rady Załožby za serbski lud so klětu zakónči. W měrcu nowowoleni čłonojo dźěłać započnu. Hač do spočatka nowembra bě móžno kandidatow a kandidatki za přewšo zamołwite čestnohamtske sobuskutkowanje w gremiju namjetować, štož je prawdźepodobnje tež tójšto cyłkow, zwjazkow a jednotliwcow wužiwało. A kaž ličby požadarjow tohorunja přeradźeja, je wjac požadarjow hač móžnych mandatow. Derje tak, to maja ći, kotřiž dyrbja serbskich zastupnikow wolić, tež woprawdźity wuběr a móža so rozsudźić.
Škoda pak, zo Domowina přilubjenje, swoje dźěło transparentnišo wukonjeć, konsekwentnje dosć njespjelnja. Cyły měsac je trało, prjedy hač je zjawnosć zhoniła, štó so wo městna w nowej załožbowej radźe prócuje. Tež na naprašowanja za mjenami hornjoserbskich kandidatow a kandidatkow ze stron medijow je Domowina dołho trjebała reagować. Hakle wčera je so skónčnje k tomu předrěła mjena wozjewić. Mam to za prawu a dobru kročel.
Młody talent hudźi z koryfeju
Serbski ludowy ansambl hotuje so na přichodnej wjerškaj. Zajutřišim wuhotuje sinfoniski koncert a sobotu wosebity program „Agua e vinho“, hdźež mjez druhim 14lětny gitarist Matteo Hórnik jako hósć wustupi. Bosćan Nawka je so z nim rozmołwjał.
Knježe Hórniko, přichodnu sobotu hudźiće w Röhrscheidtowej bašće zhromadnje ze sławnym słowjenskim gitaristom Nejcom Kuharjom. Kak staj zwučowałoj, a sće snano napjaty?
M. Hórnik: Najprjedy dyrbiš sej swój hłós sam nazwučować, doniž jón dospołnje njewobknježiš. Zhromadnje probujemoj hakle krótko do koncerta. Potom so na wěste tempo dojednamoj, při čimž budźe wosebje wažne mustry w kruchach wobkedźbować. A haj, trochu napjaty sym. Z tajkim znatym gitaristom hromadźe hrać je něšto wosebite a rědka šansa.
Kak dołho sće zwučował, a kelko hodźin so wob dźeń z gitaru zaběraće?
M. Hórnik: Za koncertnej kruchaj sym wjacore tydźenje znajmjeńša hodźinu wob dźeń zwučował. Cyłkownje wěnuju so wšědnje něhdźe štyri hodźiny swojemu instrumentej.
Čehodla a kak sće so za gitaru rozsudźił?
Merkelmi sympatiska
Ja wěm! Hišće před tydźenjemi bych sej za tute wuprajenje po wšej Němskej puki dóstał. Znajmjeńša pak bychu so mi ludźo sobuželniwje smjeli abo mi ptačka pokazali. Wšitcy běchu sej přezjedni: Merkel dyrbi preč! Po 18 lětach na čole CDU a po 13 lětach jako kanclerka je dosć, wobydlerjo měnjachu. Budźmy sprawni: Wšitcy přejachmy sej něšto noweho a čerstweho město woneje njeemocionalneje žony ze skromnymi rěčniskimi kmanosćemi a we wostudłej drasće.
Nětko pak so něšto wuwiwa, čehoždla je mi zatrach. Friedrich Merz so na to hotuje, předsydstwo CDU a prjedy abo pozdźišo tež zastojnstwo zwjazkoweho kanclera přewzać. Wězo ma wón dweju kontrahentow. Tola z Annegret Kramp-Karrenbauer by hižo zaso žona z předsydku CDU była, a strowotniski minister Jens Spahn nima dosć přiwisnikow w rjadach křesćanskich demokratow. Nimo toho je Merz nětko temu nastorčił, z kotrejž móžeš ludźi w kraju porjadnje rozhorić a kotraž přinjese wjele hłosow: migraciju. Na regionalnej konferency w Durinskej je wón w tym zwisku samo w Zakładnym zakonju zakótwjene prawo na azyl do prašenja stajił.
Mina Witkojc dale inspirěruje
Braniborske statne ministerstwo za wědomosć, slědźenje a wuměłstwo přepoda přichodnu sobotu w Bórkowach prěni króć Myto Miny Witkojc Žylowskemu dźěćacemu dnjowemu přebywanišću „Mato Rizo“, kotrež je w nošerstwje Serbskeho šulskeho towarstwa. Milenka Rječcyna je so ze zamołwitej za naležnosće Serbow Braniborskeje, ze statnej sekretarku za kulturu a wědomosć Ulriku Gutheil, rozmołwjała.
Hdźe je Myto Miny Witkojc zakótwjene?
U. Gutheil: Minjene lěta je Braniborska z rjadom naprawow k tomu přinošowała, kulturu a rěč Serbow lěpje zachować a dale wuwiwać. W lěće 2014 bu serbski zakoń nowelěrowany, lěto po tym wotměchu so prěnje wólby Rady za naležnosće Serbow a lěta 2016 bu krajny plan za sylnjenje delnjoserbšćiny wobzamknjeny – Myto Miny Witkojc je naprawa krajneho plana.
Na koho je myto wusměrjene?
Program jaknya regionalny
Sobotu wotměje so we wulkim domje Budyskeho Němsko-Serbskeho ludoweho dźiwadła 144. schadźowanka. Bosćan Nawka je so z Jakubom Wowčerjom, kiž zhromadnje z Maksimilianom Kralom zarjadowanje wospjet wuměłsce nawjeduje, rozmołwjał.
Knježe Wowčerjo, prěni raz je hłowne jewišćo NSLDź hrajnišćo programa schadźowanki. Kak so to wuskutkuje?
J. Wowčer: Wuměnjenja su přirunujo z „Krónu“ wo wjele přihódniše. Wosebje za wobswětlensku techniku je wuchadźišćo cyle hinaše, štož skići nam retomas přidatnych móžnosćow. To chcemy a budźemy wězo wužiwać. Za to mamy jewišćowy zawěšk. Nimo z tym zwisowacych dramaturgiskich lěpšin wolóža wón nam přetwar mjez jednotliwymi přinoškami. Přestawki budu tuž jara krótke, tež dokelž móžemy na přikład z hižo přistupnymi kalešemi dźěłać.
Što woznamjenja nowe zarjadnišćo za přihladowarjow?
