Istanbul (dpa/SN). Tři tydźenje po pozdatnym morjenju sawdiskeho žurnalista Jamala Khashoggija chcyše so turkowski statny prezident Recep Tayyip Erdoğan dźensa wobšěrnje k namócnemu njeskutkej wuprajić. Při tym chcyše wón tež „nadrobnosće“ mjenować. Khashoggi bě 2. oktobra do sawdi-arabskeho konsulata w Istanbulu přišoł, zo by sej dokumenty za planowany kwas ze swojej z Turkowskeje pochadźacej žonu wotewzał. Wot toho časa je wón zhubjeny. Prawdźepodobnje bu morjeny.
Wo naćisk etata Italskeje šło
Strasbourg (dpa/SN). Komisija EU je dźensa w Strasbourgu wo naćisku italskeho etata za lěto 2019 rěčała. Gremij komisarow chcyše tež wo dalšim postupowanju w zwadźe z knježerstwowej koaliciju populistiskeho hibanja Pjeć hwězdow a prawicarskeje Lega wuradźować. Knježerstwo w Romje bě póndźelu tydźenja naćisk zapodało, předwidźacy nowozadołženje 2,4 procentow. Hladajo na hoberske zadołženje 2,3 bilionow eurow pak su Italskej krute směrnicy napołožili. Komisija EU ma prawo, naćisk wotpokazać. Dotal to hišće ženje činiła njeje.
Sewjer hotuje so na wichor
Moskwa (dpa/SN). Krjeml warnuje před napřećiwnymi naprawami, dyrbjeli-li USA zrěčenje wo jadrowym wotbrónjenju wupowědźić. „W tym padźe dyrbjała Ruska za naprawami na dobro wojerskeje runowahi pytać“, zdźěli rěčnik Krjemla Dmitrij Pjeskow wčera w Moskwje. Dyrbjeli-li USA woprawdźe tak mjenowane zrěčenje INF wopušćić, by Washington do runje tych systemow inwestował, kotrež zrěčenje poprawom zakazuje. „Tohodla dyrbjała Ruska naprawy zahajić, kotrež jeje wěstotu garantuja“, rjekny Pjeskow powěsćerni Tass.
Do toho bě prezident USA Donald Trump připowědźił, zo chcył zrěčenje wupowědźić. Dojednanje z lěta 1987 zakazuje twar a wobsydstwo na kraju stejacych, atomarnje wobrónjenych raketow, kotrež móža mjez 500 a 5 500 kilometrow daloko lećeć. USA wumjetuja Ruskej ranjenje zakonja.
„Nětko budźe swět hišće strašniši“, zdźěla dowěrnica prezidenta Putina. Pjeskow potwjerdźi, zo Ruska zrěčenje dokładnje dodźerži. Wón USA wumjetowaše, zo zrěčenje hižo wjele lět systematisce ranja, na přikład z wuwićom dronow, kotrež su z raketami wobrónjene.
Kabul/Praha (dpa/SN). Při atentaće na zapadźe Afghanistana je čěski wojak žiwjenje přisadźił. Dalšej wojakaj buštaj ranjenaj. Wobeju dowjezechu do wojerskeje chorownje w Bagramje. Mjeztym njejstaj hižo w žiwjenskim straše. K nadpadej dóšło je na wojerskim lětanišću Shindand w zapadnej prowincy Herat. Tam NATO wojakow afghaniskeje armeje wukubłuje. Čěska ma tuchwilu 350 wojakow w Afghanistanje. Parlament w Praze bě w juniju mandat podlěšił a rozšěrjenju jednotki přihłosował.
Po prěnich informacijach jednaše so wo tak mjenowany „insiderowy nadpad“ přez wojaka afghaniskeje armeje. Hakle spočatk oktobra bě wojak USA, kiž bě tohorunja we wobłuku wukubłanskeje misije „Resolute Support“ zasadźeny, tam padnył. Spočatk awgusta běchu nadpadnicy při sebjemordarskim atentaće na wuchodźe kraja třoch čěskich wojakow morili. Misija NATO „Resolute Support“ ma wojakow wukubłać pomhać. Nimo toho operuja tam wojacy USA aktiwnje přećiwo teroristam.
Kijew (SN). „Ukrainski stat spyta, prawa mjeńšin na polu kubłanja kaž tež wužiwanje jich maćeršćiny wobmjezować. Na druhim boku wón wužiwanje statneje rěče na wašnje přesadźa, kotrež so negatiwnje na wobstejace prawa narodnych mjeńšin wuskutkuje. To dyrbimy raznje zasudźić“, rjekny prezident Federalistiskeje unije europskich narodnych mjeńšin (FUEN) Loránt Vincze minjeny tydźeń k zakónčenju zetkanja z wodźacymi zastupnikami narodnych mjeńšin Ukrainy w Kijewje.
Dźěl nosa wotkusnył je kopar swojemu přećiwnikej w hrě wokrjesneje ligi w Essenje. Škodowany přisadźi tak dźěl praweje nosoweje połojcy. Kaž Essenske koparske towarstwo SG 99/06 zdźěli, dowjezechu jeho do chorownje. Skućićel dósta čerwjenu kartu a dyrbješe nablaku z hrajnišća. Koparjej běštaj so pozdatneho foula dla zwadźiłoj. Kusaty hrajer bě čłon mustwa SV Preußen Eiberg 11/31.
Direktnje před ćahom Pariskeje spěšnoželeznicy je so kołp na kolijach zadomił a tak dlěši čas železniski wobchad haćił. Tež na nastupišću čakacy ludźo njemóžachu jeho k wotlětej pohnuć. Jako někotři z nich fota kołpja w interneće wozjewichu a jemu tak hišće k wěstej populariće dopomhachu, přijědźechu wohnjowi wobornicy a ptaka zaso tam dowjezechu, zwotkelž bě přilećał, na někotre sta metrow zdalenu rěku Seine.
Lipsk (B/SN). Muzej tworjaceho wuměłstwa w Lipsku prezentuje wot 2. decembra twórby japansko-ameriskeje wuměłče Yoko Ono. Pod titulom „Peace is Power“ wustaja tam 60 twórbow 85lětneje. W swojim wuměłstwje wotbłyšćuje Yoko Ono tradicije na Dalokim wuchodźe runje tak kaž ameriske a reflektuje wliw na wšelake wěrywuznaća. Wuměłča, wudowa hudźbnika Johna Lennona (1940–1980), chce na wotewrjenju wustajeńcy přitomna być.
Pomocne skutki wohrožene
Islamabad (B/SN). Pakistan chce sobudźěłaćerjam 18 mjezynarodnych pomocnych skutkow wupowědźić. Knježerstwo je pomocnym skutkam kazało, swoje dźěło zastajić a kraj wopušćić. Tale kročel stawa so někotre tydźenje po nastupje noweho knježerstwa w Islamabadźe pod premierom Imranom Khanom. Pomocne skutki su so hižo w zašłosći haćenja swojeho skutkowanja dla wobarać dyrbjeli. Hižo w decembru 2017 bě knježerstwo 27 mjezynarodnym pomocnym organizacijam wupowědźiło. W januaru 2018 wone přikaza přepytować wšitke lokalne a mjezynarodne pomocne organizacije, zo by so zwěsćiło, hač su pjenjezy překřiwili.
Nowy ewangelski farar
Pančicy-Kukow/Radwor (SN). Na serbskich wjeskach přewjeduje skupina „Kukowske prašaki“ tuchwilu podpismowu akciju. Zaměr je zwěsćić, hač Serbja tak mjenowany Serbski sejm jako swoje zastupnistwo akceptuja.
Akcija je wuspěšnje zaběžała. Po jeničkim kóncu tydźenja je wjace hač 200 ludźi mjez druhim w Nuknicy, Kukowje, Jaseńcy, Wotrowje a Radworju swój hłós wotedało. Kaž prašaki wčera wječor zdźělichu, wupraja so wjetšina dotalnych podpisarjow kritisce wo tuchwilnym planowanym formaće Serbskeho sejma. Jeničce třo su dotal za sejm we wotmyslenej formje hłosowali. Wobdźělnicy maja wotmołwić na prašenje: „Chcu ja tutón Serbski sejm? haj/ně.“
Pozadk zběranja podpismow su dwěle Serbow w jadrowej kónčinje hornjoserbskeho sydlenskeho ruma. Iniciatorojo podpismoweje akcije paruja při wólbach sejma wosebje móžnosć zwuraznić, hač iniciatiwje scyła přihłosuja abo nic. Podpisać móža zajimcy mjez druhim na nazymskich koncertach a na dalšich serbskich zarjadowanjach. Kukowske prašaki tež dale po wsach podpisma zběraja.
Brüssel (dpa/SN). Wobdźělenje Zwjazkoweje wobory na wulkomanewru NATO „Trident Juncture“ płaći němskich dawkipłaćerjow něhdźe 90 milionow eurow. Dobru połojcu sćelu do hosćićelskeho kraja Norwegskeje, hdźež dyrbja wojakow w pólnych lěhwach zastarać. Zbytk su za transport personala a materiala zaplanowali. Na manewru wobdźěli so wot přichodneho štwórtka 50 000 wojakow, mjez nimi 10 000 z Němskeje.
Jadrowe brónje cofnyć
Berlin (dpa/SN). Po připowědźenym wupowědźenju wažneho zrěčenja wo wobmjezowanju atomowych bróni přez USA žadaja sej Zeleni, cofnyć wšitke jadrowe brónje USA z Němskeje. Zwjazkowe knježerstwo dyrbjało swojim apelam na knježerstwo USA skutki slědować dać a němske wobdźělenje skónčić, žadaše sej předsydka Zelenych Annalena Baerbock w rańšim magacinje ZDF. Prezident USA Donald Trump bě připowědźił, zo zrěčenje INF z lěta 1987 z tehdyšim Sowjetskim zwjazkom nětko jednostronsce wupowědźi.
Merkel žada sej wujasnjenje