Wo knihach a kniharni (10.03.23)

Freitag, 10. März 2023 geschrieben von:

Lube lubowarki, lubi lubowarjo serbskeje poezije, před někotrymi dnjemi je wušła w němskim nakładnistwje Wallstein w Göttingenje zběrka basnjow njeboh serbskeho basnika Kita Lorenca, a to w rjedźe „Edition Petrarca“, pomjenowanym po wu­znamnym mjezynarodnym literarnym myće. Francesco Petrarca (1304–1374) bě italski basnik a powědar, kotrehož maja hromadźe z Dante za jednoho z najwažnišich zastupjerjow zažneje italskeje literatury. Darićel myta, spožčeneho wot 1975 do 1999 a wot 2010 do 2014, bě němski nakładnik Hubert Burda. Mjez nimale sto lawreatkami a lawreatami je tež Kito Lorenc, jemu su myto 2012 spožčili. Hubert Burda je tež hłowny wudawaćel mje­nowaneje ­edicije. Dalši wudawaćeljo su Peter Hamm (†), ­Peter Handke, Alfred ­Kolleritsch (†) a Michael Krüger.

Samo so wě steji Lorencowa zběrka z titlom „Es war nicht die Zeit“ tež w Smolerjec kniharni mjez nowowudaćemi, přetož smy kóždemu nakładnistwu dźakowni, kiž přinošuje k šěrjenju serbskeje lite­ratury. Zo tele wudaća, někotre samo dwurěčne, w kniharni poručujemy, je tež wuraz našeje česćownosće.

Njeznaty portret Lessinga předstajili

Donnerstag, 09. März 2023 geschrieben von:
Ruka na mólbje słuša Gottholdej Ephraimej Lessingej, ruka prědku na fotografiji Thaddäusej Gulde, kiž je dotal njeznaty portret spisowaćela, stworjeny w lěće 1776, wot Georga Antona Abrahama Urlauba, w minjenych měsacach restawrował. Wčera bu twórba oficialnje Kamjenskemu Centrumej za recepciju Lessinga přepodata. ­Nawodnica institucije Birka Siwczyk a Gulde předstajištaj we wobłuku prezentacije stawizny portreta a žiwjenjoběh jón zhotowjaceho wuměłca, kiž bě so „do frankowskeje molerskeje swójby narodźił“ a mjez druhim „w Bambergu, Erlangenje a Mohuču (Mainz) skutkował“. Z „pomocu darow a dźakowano spěchowanju ze zjawneje ruki zamó Lessingowy muzej mólbu z priwatneho wobsydstwa kupić“. Foto: priwatne

Žarujemy wo Mića Cvijetića

Donnerstag, 09. März 2023 geschrieben von:

Wuznamny serbiski basnik, publicist a docent dr. Mićo Cvijetić, njesprócniwy přełožowar a wudawaćel tež serbskeje literatury w Serbiskej, je njeboh.

Lěta 1946 rodźeny a po dołhej ćežkej chorosći spočatk tydźenja zemrěty kulturny a narodny prócowar bě wot lěta 1978 do 1982 hóstny lektor na uniwer­siće w Lipsku, hdźež zezna so ze Serbami a sej serbšćinu přiswoji.

Z toho časa horješe so za serbsku rěč, stawizny, literaturu a kulturu Serbow. Swoje doktorske dźěło, kotrež wěnowaše stykam mjez łužiskimi a južnymi Serbami, zakitowaše lěta 1989 na uniwersiće w Beogradźe.

Hižo do toho bě poněčim po cyłym kraju znaty basnik klasisku, nowotarsku a tehdy młodu serbsku poeziju započał přełožować do swojeje maćerneje rěče, ju wudawać w juhosłowjanskich časopisach a prezentować w radiju. Z toho časa je wurostło horliwe a zaměrne přełožowanske a publicistiske skutkowanje, wotkrywace serbsku literaturu a posrědkowace wědu wo najmjeńšim słowjanskim ludźe w Serbiskej. Wo tutej horliwosći swědča mnohe wědomostne a esejistiske publikacije kaž tež zběrki a antologije serbskeje poezije.

Rozrost wo třećinu

Mittwoch, 08. März 2023 geschrieben von:

Wjace wobdźělnikow we wšitkich technikach

Jubilejne wubědźowanje wo najrjeńše serbske jutrowne jejko, kotrež je Spěchowanski kruh za serbsku ludowu kulturu lětsa 70. raz wuhotowało, je zakónčene – znajmjeńša, štož nastupa dorosćenych, dźěći a młodostni móža swoje kolekcije hišće hač do 17. apryla zapodać. Cyłkownje je so na lětušim wurisanju 33 žonow a muži w starobje wot 18 do 76 lět z dohromady 61 kolekcijemi po stajnje třoch wudebjenych jejkach wobdźěliło. „To je zwjeselaca wyša ličba porno lońšemu wubědźowanju“, podšmórnje ze stron Domowiny za wurisanje zamołwita projektowa managerka Rejzka Krügerowa, pokazujo na rozrost wo něhdźe třećinu. Předewšěm „hladajo na kategoriji ‚Wóskowanje wjacebarbne‘ a ‚Wužrawanje‘ je zajim wočiwidnje přiběrał. Loni mějachmy w nimaj šěsć kolekcijow resp. jenož dwě kolekciji, lětsa je jich dwanaće resp. sydom.“

Wobdźělnicy nic jenož z Łužicy, dobyćerka z Hessenskeje

„Pad Monika“ hišće wotewrjeny

Mittwoch, 08. März 2023 geschrieben von:

Drježdźany (CR/SN/mb). Hač smě Gerhard Zschau, designer mody a załožer łužiskeje marki LABA, T-shirt z wobrazom linolorězby Hanki Krawcec z lěta 1974 předawać, kotraž běše so na tehdom hižo 14 lět staru rysowanku złožiła, njeje po wčerawšim jednanju wyšeho krajneho sudnistwa w Drježdźanach jasne. Hakle 4. jutrownika chce sudnistwo swój wusud wozjewić, po tym zo je wčera wurunanje zwrěšćiło. W lěće 1960 portreto­wana spyta tomu zadźěwać, zo Zschau „portret Moniki“ jako motiw T-shirta w rjedźe „stari mištrojo“ wužiwa (SN wospjet rozprawjachu). Před krajnym sudnistwom w Zhorjelcu je wona dobyła, a Zschau njesmědźeše hižo produkowanych sto eksemplarow předawać.

Mjez wulkoměstom a periferiju

Mittwoch, 08. März 2023 geschrieben von:

Drježdźany/Wojerecy (SN/at). Wojerecy su zajimawe za Němski hygienowy muzej w Drježdźanach. Wo tym swědči „Festiwal wopačneje wěrnosće“, kotryž traje jako třeća faza „Fake-projekta we Wojerecach“ hišće hač do 15. měrca. Hygienowy muzej dźěła tu wusko ze sociokulturnym centrumom Kulturna fabrika hromadźe.

Za kompetentnymi partnerami w prowincy su pytali a po rešeršach na nje we Wojerecach storčili, rozprawja Marian Zabel, sobudźěłaćer za zjawnostne dźěło hygienoweho muzeja. Na přikład su muzejownicy za wobstejacymi strukturami hladali. Tajke Kufa abo tež Energijowa ­fabrika sćělesnjujetej. Jednaćel Kufy, Uwe Proksch, tele prócowanja z krajneje stolicy wobkrući. „Woni běchu na partnerach w prowincy zajimowani“, wón na spočatki zhromadneho dźěła zhladuje. „Spočatnje smy na kulturnu krajinu na městnje nawjazać chcyli, kotraž njesměła přejara zdalena z Drježdźan być“, Zabel wujasni. Kufa běše kluč, z kotrymž su so Drježdźanscy muzejownicy za Fake-projekt w měsće dalšich partnerow wotkrywali.

Sta šulerjow hraja dźiwadło

Mittwoch, 08. März 2023 geschrieben von:

Němsko-Serbske ludowe dźiwadło wuhotuje z „22. swětowym dnjom šulerskeho dźiwadła“ tež lětsa po swójskim podaću „najwjetše zetkanje šulerskich dźiwadłow w Němskej“. 27. měrca prezentuje něhdźe 700 dorostowych hrajerkow a hrajerjow z wuchodneje Sakskeje wjace hač 20 inscenacijow na dźesać jewišćach w Budyšinje.

„Prowinca“ požadana

Mittwoch, 08. März 2023 geschrieben von:
Kulturna infrastruktura we Wojerecach njetrjeba so schować. Wona je tak wuwita, zo zda so zajimawa być za kooperacije ze zarjadnišćemi z krajneje stolicy. Jako wěsty pućrubar wopokaza so Němski hygienowy muzej Drježdźany. A to, dokelž je tamnišich zamołwitych přeswědčiło, štož su po dokładnej rešerši we Wojerecach našli. We wurjadnym wuwiću města ze zdźěla zahubnymi łamkami a nětko wo­spjetnej transformaciju ze změnu strukturow po kóncu wudobywanja a zmilinjenja brunicy widźa muzejownicy potencial. Jón wužiwać pomha, jich dołho pěstowany wid z wulkoměsta přewinyć a na „prowincu“ rozšěrić. Zdobom je zhromadne dźěło hygienoweho muzeja z partnerami we Wojerecach wuraz připóznaća tam zdokonjaneho dźěła. Jedyn projekt so na nowy tydźeń skónči. Na dalšim hižo dźěłaja. A su signale, zo budu dalše partnerstwa móžne. Na přikład Semperoweje opery z Kulturnej fabriku. Wojerecam to do přichoda jara tyje. Axel Arlt

Wóskowanje wjacebarbne 

1. myto  Bettina Borcherding

Rahden

2. myto  Sandra Siegert, Lubij 

3. myto Vanessa Trenschel,

Allendorf (Lumda)

Wóskowanje jednobarbne

1. myto  Beatris Sachse, Mikow

2. myto Vanessa Trenschel,

Allendorf (Lumda)

3. myto Ines Trenschel, 

Allendorf (Lumda)

Bosěrowanje wjacebarbne

1. myto Vanessa Trenschel, 

Allendorf (Lumda)

2. myto Beatris Sachse, Mikow

3. myto  Sandra Siegert, Lubij

Bosěrowanje jednobarbne

1. myto Sylke Roßbach-Schreier, 

Choćebuz

2. myto Ines Trenschel, 

Allendorf (Lumda)

3. myto  Sandra Siegert, Lubij 

Škrabanje   

1. myto  Carola Stauber, Berlin

2. myto Vanessa Trenschel, 

Allendorf (Lumda)

3. myto  Andrea Hertel, Weimar

3. myto  Veronika Zobel, Kamjenc

Wužrawanje

1. myto Sylke Roßbach-Schreier,

Choćebuz

2. myto   Helena Palmanowa, Budyšin

2. myto  Edeltraud Gründel, Wojerecy

Připóznawanske myta

Andrea Brall, Rodewitz 

wóskowanje wjacebarbne

Marja Šefrichowa, Njebjelčicy 

wóskowanje wjacebarbne

Friederike Zobel, Kamjenc

wóskowanje jednobarbne

Ingelore Schönfeld, Hodźij 

wóskowanje wjacebarbne

Spěchowanske myta

Stalin před 70 lětami zemrěł

Dienstag, 07. März 2023 geschrieben von:

5. měrca před 70 lětami zemrě w swojej dači w Kunzewje pola Moskwy Józef ­Wissarijonowič Stalin, kotryž bě wot 1922 generalny sekretar Komunistiskeje strony Sowjetskeho zwjazka (KSSZ) a pozdźišo tež ministerski prezident prěnjeho socialistiskeho kraja. Nad nim knježeše Stalin diktatorisce a nawjedowaše tež dobyćersce Wulku wótčinsku wójnu Sowjetskeho zwjazka přećiwo fašistiskej Němskej. 1. měrca 1953 schori Stalin ­ćežko na arterioklerosy (Arterienverkalkung) a dalšich chorosćow. Wón wosta pjeć dnjow nimale bjez lěkarskeje pomocy, dokelž bě wón swojich židowskich lěkarjow krótko do toho zajeć dał. Tukaše na nich, zo chcedźa jeho morić. Druzy lěkarjo njezwěrichu so jemu prawje pomhać. Čłonojo politběrowa KSSZ bojachu so jeho a njestarachu so pomocliwje wo njeho. Stalin wosta spjace samo dźeń bjez dohlada a zemrě na powjetšenje ­wutroby. Jeho dźowka Swjetlana a syn Wasili, general lětarstwa, wumje­towaštaj čłonam politběrowa, wosebje nutřkownemu ministrej Lawrjentijej ­Berijej, zo su nana morili, dokelž jemu dobru lěkarsku pomoc njeposkićachu.

Chróšćan Šulerjo

Neuheiten LND