„Wulcy třo“ w Podstupimje so schadźowali
17. julija 1945 započa so w Podstupimje zetkanje „wulkich třoch“, kotrež traješe hač do 2. awgusta na hrodźe „Cecilienhof“. Hižo dwaj dnjej do kapitulacije fašistiskeje Němskeje 8. meje 1945 bě jendźelski premier Winston Churchill wuradźowanje knježerstwowych šefow wulkomocow antihitlerskeje koalicije Wulke- je Britaniskeje, USA a Sowjetskeho zwjazka (ZSSR) namjetował. Churchill sej žadaše, zo měli so bórze schadźować, USA a Jendźelska pak chcychu swoje dalše wojerske jednanje na bój přećiwo Japanskej a w Pacifiku koncentrować, a šef jendźelskeho knježerstwa chcyše so do toho z reprezentantom USA w Londonje zetkać. Dotalny prezident USA Franklin Delano Roosevelt, kiž bě so na konferencomaj 1943 w Teheranje a w februaru 1945 w Jalće wobdźělił, je 12. apryla 1945 nahle zemrěł. Politikar Demokratiskeje strony USA bě wot 1933 prezident a bě hišće w samsnym lěće poćahi ze ZSSR zaso nawjazał. Za čas wójny dźěłaše wusko ze ZSSR hromadźe a je so za jeho podpěru sprawnišo hač Churchill zasadźał. Nowy prezident USA bě nětko Harry S. Truman, kiž bě so hakle spočatk lěta 1945 z wiceprezidentom stał. Parlament USA 15.
„Demokratija sama na sebi instabilna“
Budyšin (SN/bn). „APERO na zahrodźe“ je nowy rjad Serbskeho instituta (SI), kotryž ma wědu a zabawu hromadu wjesć. Wčerawša premjera wšak wotmě so wjedra dla na žurli Budyskeho Serbskeho domu.
Chronika Worklec
Budyšin (SN). „Worklecy něhdy a dźensa – Räckelwitz einst und heute“ rěka nowa publikacija Budyskeho Ludoweho nakładnistwa Domowina. Chronistaj dr. Beno Wałda a Eckhard Kliemann wěnujetaj so w dwurěčnej knize stawiznam Worklec a wokolnych wsow. Spisarjej pokazujetaj tak na pisane a bohate stawizny wsy a gmejny. Hač Worklečanski hród, sławne kupjele abo Wudworski wjesny ansambl, wšemu so w knize wěnujetaj. Wuwjedźenja wobrubjeja mnohe historiske a načasne wobrazy.
Nowu publikaciju poskićeja w Budyskej Smolerjec kniharni a wšudźe tam, hdźež su serbske knihi na předań.
Nowa słuchohra nastawa
Lubij (SN/bn). Wosrjedź lěća nastawaja nahrawanja za hodowny čas wobjednawacu słuchohru. Předłoha produkcije je loni w Ludowym nakładnistwje Domowina wušła kniha Dorotheje Šołćineje „Jank a Majka w njebjesach“. Pod režiju dramaturgowki a zastupjerki intendanta za serbske dźiwadło Němsko-Serbskeho ludoweho dźiwadła Madleńki Šołćic. Za scenarij trěbnu adapciju je zhromadnje z lektorku LND Weroniku Žurowej tohorunja Dorotheja Šołćina zdźěłała. Tele dny staj Marta Měrćinkec a Beno Škoda hłownej róli titulneju rjekow natočiłoj.
Techniski nawod w Lubijskim studiju Farmhouse OnAir wukonja zwukowy inženjer Matthias Bogner. Přichodnje chce so wón wo to starać, zo teksty zbywacych charakterow nahrawaja. Tutym figuram spožča profesionalni hrajerjo NSLDź Marian Bulank a Měrko Brankačk, dźiwadłowa pedagogowka Julija Jankowscyna kaž tež ze serbskeho jewišća znata Andreja Bulankowa swój hłós.
Jan Bjedrich Langa
Zawostajenstwo nowu wustajeńcu nastorčiło
Dešno (mih/SN). W nowej wosebitej wustajeńcy Dešnjanskeho Domizniskeho muzeja nańdźeš wot předwčerawšeho wotmołwu na prašenje, što so za „módrej póndźelu“ abo słowom „womódrić“ chowa. Pokazuja tam dźěle drasty z módroćišća, z kotrehož mustrow hižo widźiš, do kotreho drastoweho regiona wone słušeja. Wustajene pak su runje tak modle, z kotrymiž mustry na módrobarbjeny płat přinjesu. Kombinowane su tele eksponaty ze serbskej drastowej modu moderny. Wšako módroćišć jeno za narodnu drastu njepředźěłuja, ale tež za přewšo moderne wudźěłki. Kak su z Łužicu wusko zwjazany płat na moderne wašnje předźěłali, wo tym swědča w nowej wosebitej přehladce mnohe rjane designerske kruchi. Wobdźiwać móžeš jeansy z módroćišća, rubjane šaty z módroćišćowej kromu a wjele wjace. Na wustajenych fotach je zwobraznjene, kak módroćišćer při dźěle postupuje.
Franc Rajš
Zjězd Serbow z Wilhelmom Pieckom
Wot 8. do 10. julija 1950 bě Budyšin hosćićel třidnjowskeho Zjězda Serbow, na kotrymž so něhdźe 150 000 ludźi wobdźěli. Ličba wšak dopokazuje, zo njeběchu jeno Serbja přichwatali, ale zo běchu wjetšina hosći Němcy z Łužicy. Na němskim plakaće, kotryž za wopyt zjězda wabješe, steješe tuž w němskej rěči: „Kulturne zetkanje Serbow w znamjenju Nacionalneje fronty“. Plakat rysował bě Měrćin Nowak-Njechorński. Na nim widźeć běchu młoda Serbowka we Wojerowskej drasće z młodym pioněrom, starši Serb z typiskej čapku z přityknjenymi kwětkami a pachoł z mejskej žerdźu. Zjězd Serbow organizowała je narodna organizacija Domowina zhromadnje z Nacionalnej frontu.
Myto Büchnera Elce Erb
Darmstadt (SN/at). Lyrikarka a basnica Elke Erb je lawreatka Georga Büchneroweho myta 2020, najwuznamnišeho němskeho literata. Swój rozsud za 82lětnu, kotruž bě za čas NDR tež stasi wobčušlała, wozjewi wčera Darmstadtska Akademija za rěč a basnjenje.
Erb ma tež poćah k Łužicy: Wona słušeše ze swojim mandźelskim Adolfom Endlerom, Kitom Lorencom a Heinzom Czechowskim wot lěta 1970 k małej koloniji basnikow we Wuježku pola Bukec, zo bychu w móžnej najwjetšej distancy k oficialnemu kulturnemu žiwjenju socialistiskeho stata žiwi byli a basnili.
Přez instalaciju z performance na předstajenje
Budyšin (SN/bn). Činohrajne studijo Němsko-Serbskeho ludoweho dźiwadła je swoju inscenaciju „Greta“ njedźelu druhi a zdobom posledni raz w serbšćinje předstajiło. Dalše, lětušu hrajnu dobu NSLDź zakónčace předstajenje budźe 2. awgusta, potom w němskej wersiji. Wot Lubiny Hajduk-Veljkovićoweje zeserbšćeny kruch Daniela Rattheija wěnuje so fenomenej „Fridays for future“, při čimž su elewojo Maria-Helena Bretschneiderec, Katja Hrjehorjec a Clemens Bobka pod nawodom Ralfa Hensela łužiski aspekt do jednanja zapřijeli. Dalša runina wobswětla ćeže młodostnych w puberće mjez sobu, z wučerjemi kaž tež ze staršimi.
